Shayton haqida...

Savol:

- Qur’onni o‘qib bir savol paydo bo‘ldi va uning javobi meni o‘ylantirib kelmoqda. Balki bu Alloh taoloning hikmati oliysi bilan biz bandalardan yashirilgandir, balki, javobi shu yerning o‘zida bordir. Iltimos, shu haqda ma’lumot bersangiz. Shayton alayhila’na o‘z kibru havosi tufayli Allohning g‘azabiga uchrab, jannatdan quvildi. Odam Ato va Momo Havvo esa jannatda baxtli hayot kechirishmoqda edi. Ammo ularning aniq dushmanlari bo‘lgan shayton (unga Allohning la’nati bo‘lsin) ularni Alloh harom qilgan daraxt mevasini tatib ko‘rishga undadi va niyatiga erishdi. Hurmatli Shayx hazratlari, bu yerda menga tushunarsiz bo‘lib turgan joyi jannatdan quvilgan shaytonning jannatdagi Odam alayhissalom va u zotning ayollarini adashtirishi, ya’ni u qanday qilib jannatda paydo bo‘lib qoldi?

Horut va Morut farishtalarmi yoki shaytonlardanmi?

Javob:

- Bismillahir Rohmanir Rohiym

Juda qadim davrlardan boshlab, «O‘sha jannat qayerda edi, qanday edi?» kabi savollar va ularga javoblar g‘oyat ko‘p bo‘lgan. Bunga talay umr, zakovat, vaqt va boshqa imkoniyatlar zoye etilgan. Bugun ham bu masalalarda «yoqa bo‘g‘ishaman» deganlar xohlagancha topiladi. Ammo ular bu ilohiy sirning so‘ngiga yeta olmaydilar. Farazan yetsalar ham, bundan nima foyda? Agar o‘sha jannatning qayerda ekanini, unda shayton alayhila’na qay holda Odam Ato bilan Momo Havvoga qutqu solganini aynan bilish musulmonlarga manfaatli bo‘lganida, Alloh taoloning O‘zi bundan ogoh etar yoxud izlab topishga amr qilar edi. Alloh taolo bunday qilmadi. Demak, uni topishga urinishning hech qanday hojati yo‘q.

Shunday bo‘lsa ham, «o‘sha jannat oxiratdagi jannat emas, boshqa bir bog‘» degan gaplar ham borligini aytib o‘tishimiz lozim. Arabchada bog‘ni «jannat» deyiladi.

Horut va Morut kimligi to‘g‘risida

Qur’oni Karimda shunday marhamat etiladi:

«Va Bobilda Horut va Morut nomli ikki farishtaga tushgan narsaga ergashdilar» (Baqara surasi, 102-oyat).

Horut va Morut kimligi to‘g‘risida tafsirchilar turli fikrlarni aytganlar. Lekin bu fikrlarning hammasi ham ishonchli manbaga asoslanmaganligini ulamolarimiz alohida ta’kidlaganlar. Shuning uchun oyatdagi iboralarning tarkibidan «Bu ikki ism egalari farishta bo‘lgan», deb aytganlarning fikri quvvatliroq chiqqan. Alloh taolo insonlarni xohlagan usulda, xohlagan vositalar ila sinab ko‘radi, buning hech ajablanadigan joyi yo‘q.

Ma’lumki, Alloh taolo Sulaymon alayhissalomga ham nabiylik, ham podsholikni bergan edi. Shu bilan birga, u kishiga butun hayvonlarning tilini o‘rgatib, jinlarni xizmatlarida hoziru nozir qilib qo‘ygan edi. Bu ilohiy mo‘’jizalar u kishining nabiy ekanliklarini tasdiqlash uchun berilgan edi. Mazkur mo‘’jizalar haqidagi oyatlar boshqa joylarda kelgan, o‘rni bilan alohida o‘rganiladi. Hozir mavzuga aloqador tomoni shuki, Alloh taolo Sulaymon alayhissalomga bergan mazkur mo‘’jizalarni ko‘rib odamlardan ba’zilari iymonga keldi, iymonlilarning iymonlari mustahkamlandi. Ammo kofirlar, dushmanlar va shaytonlar: «Sulaymon sehrgar, u o‘z sehrining kuchi bilan turli hayvonlar ila munosabatda bo‘lmoqda, jinlarni ishlatmoqda», degan gaplarni tarqatishdi. Bunday mish-mishni tarqatishda ayniqsa yahudiylar qavmi jonbozlik ko‘rsatgan edi. Shunda Alloh taolo nabiylarga bergan mo‘’jizalar bilan sehrning farqini amaliy suratda ko‘rsatish uchun Bobilga Horut va Morutni yubordi. Ular xohlaganlarga sehr o‘rgatish bilan vazifalangan edilar. Ammo sehr o‘rgangani kelganlarga avval:

«Biz fitna – sinov uchunmiz, kofir bo‘lmagin», demasdan oldin hech kimga o‘rgatmasdilar» (Baqara surasi, 102-oyat).

Ya’ni «Biz fitna uchun, odamlarni sinash uchun yuborilganmiz, sehrni o‘rgangan kofir bo‘ladi, sen ham uni o‘rganib kofir bo‘lma», degan ma’noda ogohlantirishar edi. Kelgan odam bu gaplardan keyin qaytib ketsa ketdi, ketmasa kofir bo‘lishini bilib turib ham «o‘rganaveraman» desa, o‘rgatishar edi. Mana shuning o‘zidan nabiylik mo‘’jizasi bilan sehr o‘rtasidagi eng katta farq namoyon bo‘ladi. Nabiylik mo‘’jizasi ilohiy ne’mat bo‘lib, faqat Alloh taolo tomonidan beriladi. Sehr esa o‘rgatuvchidan o‘rgansa bo‘ladigan, yomonlikka ishlatiladigan bir narsadir. Shunday qilib, mo‘’jiza nima-yu, sehr nima ekanligi kishilarga amalda ko‘rsatilgan ekan. Vallohu a’lam.

Manba: islom.uz