Rossiya Yaponiya dengiziga chiqish uchun daryoni Xitoyga beradi
Rossiya va Xitoy Yaponiya dengiziga quyiladigan Tumannaya daryosi chegarasi bo‘ylab Xitoy kemalarining erkin o‘tishi bo‘yicha muzokaralarni boshlashga tayyorlanmoqda, deya xabar bermoqda Nikkei Asia.
XXR va Shimoliy Koreya chegarasi bo‘ylab, so‘ngra Rossiya Federasiyasi va KXDR chegarasi bo‘ylab oqib o‘tuvchi daryo 19-asr o‘rtalarigacha Xitoyga tegishli bo‘lgan yerlarda joylashgan. Hozirda Xitoy kemalari daryo bo‘ylab faqat Fanchuan qishlog‘igacha harakatlana oladi va quyi oqimga – dengizga chiqish imkonini beruvchi 15 kilometrlik uchastkaga chiqish imkoniga ega emas.
Daryo taqdiri may oyida prezident Vladimir Putin va Xitoy rahbari Si Tszinpin o‘rtasidagi muzokaralarda muhokama qilingan, deb yozadi Nikkei. Tashrifdan keyingi rasmiy bayonotda Rossiya Federasiyasi va Xitoyning Tumannaya daryosi bo‘yicha Shimoliy Koreya bilan «konstruktiv muloqot»da ishtirok etishi haqidagi band bor edi.
Xitoy kemalarining o‘tishiga Sovet Ittifoqi yillarida Rossiya Federasiyasi va KXDR chegarasida qurilgan Do‘stlik ko‘prigi to‘sqinlik qilmoqda. Nikkei ma’lumotlariga ko‘ra, Pekin 7 metrli inshootni buzish masalasini ko‘rib chiqmoqda, shuningdek, daryoning quyi oqimida kengaytirishni rejalashtirmoqda.
Yillar davomida Xitoy rasmiylari Moskvadan kemalarning daryodan o‘tishi uchun ruxsat so‘rab kelgan, biroq qarshilikka uchragan, deb yozadi Nikkei. Endi, Xitoy Rossiyaning eng yirik savdo sherigiga aylanganda va Kremlning Xitoyga neft yetkazib berish va texnologiya xaridlariga qaramligi muhim holga kelganida, masala oldinga siljidi.
Bir yil avval Sharqiy iqtisodiy forumda bu fikrni Renmin universiteti Moliyaviy tadqiqotlar instituti dekani Van Ven bildirgan edi. Uning ishonchi komilki, Pekinga ham qaram va Kreml bilan aloqalarini kengaytirayotgan Shimoliy Koreya bu loyihaga rozi bo‘ladi.
Tumannaya daryosi bo‘yicha Rossiya-Xitoy muzokaralari Yaponiyada xavotir uyg‘otmoqda. Katta ehtimol bilan qurolli qirg‘oq qo‘riqlash kemalariga ham Yaponiya dengiziga chiqish imkoni beriladi, dedi Kyushu universiteti professori Chisako Masuo.
Xitoy Senkaku orollariga da’vo qilmoqda va uning kemalari bahsli hududga kirishi mumkin, ya’ni Yaponiya qirg‘oq qo‘riqlashi mintaqadagi kuchlarini oshirishi kerak, dedi Masuo.
2000 yillarning o‘rtalarida Putin Tarabarov, Vinogradov, Koreyskiy, Romashkin orollarini va Amur daryosidagi Bolshoy Ussuriyskiy orolining bir qismini Xitoyga berishga rozi bo‘ldi. 2023 yil avgust oyida Xitoy davlatga qarashli «Standart xaritalar kartografik xizmati» 2023 yil uchun geografik xaritalar to‘plamini taqdim etdi, unda butun Katta Ussuri oroli XXR hududiga biriktirilgan edi. Xaritadagi tushuntirish xatida aytilishicha, u «Xitoy va dunyoning boshqa mamlakatlaridagi chegaralarni loyihalash uchun milliy standartlarga muvofiq tuzilgan».
