Quvadagi soxta ustalar: gaz ballonlari nega portlamoqda?

Mamlakatimiz taraqqiy etib, fuqarolarning moddiy imkoniyatlari ortgani sababli, shaxsiy transport vositalari soni bir necha yil ichida ko‘p marta oshdi. Avtomashinalar yukni yengil, uzoqni yaqin qilishi sabab kun sayin ko‘payib bormoqda. Transport vositalari ko‘paygani bois ustalar, ya’ni mashina tuzatuvchi, uni sozlovchi va texnik xizmat ko‘rsatuvchi shaxslarga ham ehtiyoj ortgan. Malakali ustaga ish yetarli, shunday ustalar yoki texnik yordam ko‘rsatuvchi xodim axtargan haydovchilarning ham sanog‘i yo‘q. Chunki, boshqaruvdagi transport soz bo‘lsa, xizmati ham unumli, haydovchi va yo‘lovchilar ham xursand, eng muhimi, texnik soz avtomashina xavfsiz bo‘ladi.

Lekin, haydovchilar ichida arzon, iloji bo‘lsa tez fursatda “hojat chiqaruvchi” ustalarni axtarganlar ham bor. Ommaviy axborot vositalarida ba’zan avtomiashinaga o‘rnatilgan metan gaz balloni portlagani, natijada fuqarolar halok bo‘lib, ko‘p miqdorda zarar yetgani haqida xabarlar tarqalmoqda. Bu halokatlarga nima sabab bo‘lmoqda?

Jinoyat ishlari bo‘yicha Quva tumani sudida mazmunan ko‘rib chiqilgan A.Xoliqov va A.Ergashevlarga oid jinoyat ishidan yuqoridagi savolga javob olish mumkin. Ish bo‘yicha sudlangan A.Xoliqov va A.Ergashev Quva tumani markazida asosan “Damas” rusumli avtomashinalarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi ustaxonaga ishlashgan. Har ikkisi ham mashina ta’mirlashda yetarli malakaga ega bo‘lmasa-da, ammo oson va tez pul topishda “tajribali ustomon” chiqib qolishdi. Nosoz avtomashinani ko‘zdan kechirish, kerak bo‘lsa har bir detalni ko‘rib chiqish, uni soziga almashtirish ham vaqt, ham mehnat talab qiladi. Bunga toqat qilmagan ustalar A.Xoliqov va A.Ergashev, haydovchilar nima istashayotganiga qiziqishdi. So‘rab-surishtirib, aksariyat haydovchilarda avtomashinaga o‘rnatilgan metan gaz ballonini tegishli texnik xizmat ko‘rsatish markazida ko‘rikdan o‘tkazish va bu haqdagi sertifikat olishga ehtiyoj borligini bilib, mazkur xizmatni, ya’ni gaz ballonlarni tekshirish va sertifikat berishni yo‘lga qo‘yishdi. Jumladan, 2020 yil noyabr oyida A.Ergashev, Namangan shahrida faoliyat yurituvchi “QUDRATLI TURON ZAMINI GAZ SERVIS” MCHJda texnik sinovdan o‘tkazilgani haqidagi dalolatnomani qo‘lga kiritib, uni jinoiy sherigi A.Xoliqov bilan birga kompyuter yordamida soxtalashtirib, ko‘paytirishgan.

Shundan so‘ng, soxtakor ustalar A.Ergashev va A.Xoliqovning ishi yurishib ketdi, Quva tumanida yashovchi aksariyat haydovchilar sudlanuvchilar ishlaydigan ustaxonaga murojaat etishgan. O‘z navbatida soxta ustalar “Damas” avtomashinasiga o‘rnatilgan metan gaz ballonlarini nomiga ko‘zdan kechirib, uning sozligi va ishlatishga yaroqliligi haqida soxta dalolatnoma yozib berib, evaziga haydovchilardan pul mablag‘lari olib kelishgan.

Soxta ustalarning jinoiy faoliyatiga 2021 yil iyun oyida Farg‘ona viloyati IIB YHXB xodimlari tomonidan o‘tkazilgan tadbir tufayli barham berildi, ya’ni yo‘llarda xizmat o‘tayotgan sinchkov inspektorlar tomonidan “Damas” avtomashinalari to‘xtatib tekshirilganda, ularga o‘rnatilgan gaz ballonlarning sozligi haqidagi sertifikatlar haqiqiysiga o‘xshamasligi aniqlangan. Tayinlangan ekspertizada, Quva tumanida yashovchi bir necha fuqarolarga tegishli avtomashinalardagi metan gaz ballonlarning sozligi haqida soxta hujjatlar berilgani aniqlanib, ular ashyoviy dalil tariqasida olingan va jinoyat ishiga qo‘shilgan.

Sudlanuvchilar A.Ergashev va A.Xoliqov sudda, o‘z qilmishlaridan pushaymon bo‘lib, o‘zlari tomondan aldangan haydovchilarga yetkazilgan moddiy zararlarni qoplashdi. Sud hukmiga muvofiq, sudlanuvchilar rasmiy hujjatlarni qalbakilashtirish va o‘zganing mulkini aldab qo‘lga kiritish jinoyatlarini sodir etganlikda ayblanib, ularga tegishli jazolar tayinlandi.

Endi, yana bugungi kundagi dolzarb mavzu, aniqrog‘i muammoga qaytsak, nega mashinaga o‘rnatilgan metan gaz balloni portlaydi? Bunga asosiy sabab, balloning texnik nosozligi va unda nuqsonlar mavjudligidir. Qachon ekspluatasiya qilinayotgan ballondagi kamchiliklar aniqlanadi? Albatta sifatli texnik ko‘rikdan o‘tkazilganda. Shunday ekan, o‘z vaqtida metan gaz balloni texnik ko‘rikdan o‘tkazilsa va albatta ko‘rik uni o‘tkazishga ruxsati bor, yetarli darajada malakali xodimlar tomonidan, sinovdan o‘tkazish uchun mavjud shart-sharoitlar bo‘lgan joyda amalga oshirilsa, avtomashinani ham, undan foydalanuvchilar ham o‘zlarini xavfsiz deb hisoblashi mumkin.

Shu o‘rinda, yuqoridagi jinoyat ishida jabrlanuvchi bo‘lib o‘tgan haydovchilarning loqaydligi haqida to‘xtalmay ilojimiz yo‘q. Sudda ishtirok etgan mazkur haydovchilarning barchasi ko‘pni ko‘rgan insonlar bo‘lib, o‘zlarini aldangani, gaz ballonlar tegishli tartibda tekshirilib, sinovdan o‘tkazilishini bilishmaganini bayon etishdi. Ammo, ularning sudlangan shaxslar tomonidan taklif etilgan arzon va eng muhimi sifatsiz texnik ko‘rikka rozi bo‘lishgani, yuqoridagi jinoyatni sodir bo‘lishiga asosiy sabab bo‘lgan.

Bundan tashqari, soxta ustalarning texnik sinovni lozim darajada o‘tkazishmagani kelgusida og‘ir oqibatlarga, halokatga olib kelishi mumkinligini jabrlanuvchilar bilishmaganmi? Albatta bilishgan, shunday bo‘lsa-da ishning oson bitishi va xizmatning arzonligiga uchib, jabrlangan haydovchilar nafaqat o‘zining, balki boshqa fuqarolarning hayotini katta xavf ostiga qo‘yib, loqaydlik qilishgan.

Yuqoridagilar orqali yana bir karra fuqarolarni, haydovchilarni hushyorlikka chorlaymiz, zero hali-xanuz oramizda soxta ustalar va ularning xizmatiga muhtoj haydovchilar borligini unutmang. Transportni, uning metan gaz ballonini tegishli texnik xizmat ko‘rsatish markazlaridagi malakali mutaxassislar yordamida sinovdan o‘tkazib, bexavotir yurganga nima yetsin.

Zafarjon Omonov Jinoyat ishlari bo‘yicha Quva tumani sudi raisi.