Qalbaki dollar inqirozi

A A A
Qalbaki dollar inqirozi

Turkiyada qalbaki dollarlar bilan bog‘liq yirik inqiroz avj oldi. Mutaxassislarning fikricha, mamlakat bozorida 600 millionga yaqin qalbaki dollarlar mavjud bo‘lib, ularning aksariyati 50 va 100 dollar nominalida. Qalbakilik darajasi shunchalik yuqoriki, hatto bankomatlar, pul hisoblash mashinalari va ko‘plab mutaxassislar soxtani asl nusxadan ajrata olmayapti, deya yozmoqda Yeni Şafak nashri.

Banklar va ayirboshlash shoxobchalari vakillari, shuningdek, Istanbuldagi "Grand-bazar" (Kapalı Çarşı) savdogarlari 50 dollarlik banknot va 100 dollarlik eski oq ko‘rinishdagi pullarni qabul qilishni to‘xtatgan. Bu hatto maxsus jihozlardan foydalanganda ham banknotlarning haqiqiyligini aniqlashning qiyinligi bilan bog‘liq.

Turkiya valyuta ayirboshlash shoxobchalari assosiasiyasi (TÜYEMDER) boshqaruvi a’zosi Mustafo Yunverning ta’kidlashicha, pul hisoblagichlari va bankomatlarning dasturiy ta’minoti bunday qalbaki pullarni aniqlash bilan kurashish uchun yangilanishi kerak.

“Biz tushunmovchiliklarning oldini olish va fuqarolarni moliyaviy yo‘qotishlardan himoya qilish uchun 50 dollar va oq 100 dollarlik banknotlar bilan operasiyalarni vaqtincha to‘xtatdik. Dasturiy ta’minotni yangilash taxminan 7-10 kun davom etishi kutilmoqda”, dedi Unver.

Ma’lumotlarga ko‘ra, qalbaki dollarlarning salmoqli qismi Turkiyaga Yaqin Sharq, Osiyo, Bolqon va Eron orqali kirib keladi. Mustafo Yunverning qo‘shimcha qilishicha, qalbaki pul sotuvchilar zamonaviy materiallar va texnologiyalardan foydalanmoqda, buning natijasida soxta buyumlarni maxsus jihozlarsiz asl nusxadan ajratib bo‘lmaydi.

“Biz qalbaki dollarlar hajmi 600 millionga yaqin ekanligi haqida ma’lumot oldik. 50 dollarlik kupyuralarga alohida e’tibor qaratish lozim, chunki ular qalbakilashtirishning asosiy maqsadi hisoblanadi. Bu banknotalar shunchalik yuqori sifatga egaki, hatto pulni tekshirish uskunalarini ishlab chiqaradigan zavodlarda ham ularning haqiqiyligini aniqlash qiyin”, — dedi u.

Yunver fuqarolarga banklar va rasmiy ayirboshlash shoxobchalaridan tashqarida valyuta operasiyalarini amalga oshirmaslikni qat’iy tavsiya qildi.

“Turkiyada 950 ga yaqin lisenziyaga ega ayirboshlash shoxobchalari mavjud, biroq ularga qo‘shimcha ravishda minglab noqonuniy tashkilotlar ham bor. Fuqarolar o‘ta ehtiyotkor bo‘lishlari va rasmiy lisenziyaga ega bo‘lmagan joylarda valyuta xarid qilishdan qochishlari kerak”, — dedi u.

Yeni Şafak nashri soxta dollarlarni aniqlash bo‘yicha bir qator tavsiyalarni e’lon qildi:

Qog‘oz sifati

Asl dollar pullari 75 foiz paxta va 25 foiz zig‘irdan iborat qog‘ozga bosiladi. Teginib ko‘rilsa, soxta pullar silliq yoki aksincha, juda qo‘pol bo‘lishi mumkin.

Mikromatn

Haqiqiy banknotlarda faqat lupa ostida ko‘rish mumkin bo‘lgan mikromatn mavjud. Masalan, 2004 yildagi 50 dollarlik kupyurada bunday yozuvlar portret yoqasiga va veksel chetlari bo‘ylab joylashtirilgan.

Rangni o‘zgartirish effekti

Haqiqiy 50 va 100 dollarlik banknotlarda raqamlar ko‘rish burchagi o‘zgarganda rangi misrangdan yashilga o‘zgaradi.

Qog‘oz konstruksiyasiga xavfsizlik ipi kiritilgan bo‘lib, unda «USA» yozuvi va banknot nominali ko‘rinadi.

Filigra

Banknotni yorug‘likda ko‘rayotganda, unda asosiy tasvir bilan mos keladigan portret yoki boshqa o‘yma tasviri paydo bo‘ladi.

Hid

Ba’zi ekspertlarning ta’kidlashicha, yangi banknotlarning hidi soxta pullardan farq qilishi mumkin, chunki turli xil kimyoviy moddalar qo‘llaniladi.

Qalbaki pullarning ko‘pligi tashvishli

Qalbaki dollarlar turk iqtisodiga ommaviy ravishda kirib, banklar, ayirboshlash shoxobchalari va oddiy fuqarolar uchun jiddiy qiyinchiliklar tug‘dirdi. Bu muammo moliya tizimiga bo‘lgan ishonchni susaytiradi va shoshilinch choralar ko‘rishni, jumladan, tekshirish texnologiyasini va xalq ta’limini takomillashtirishni talab qiladi.


Matnda xatolik topsangiz, o‘sha xatoni belgilab, bizga jo‘nating (Ctrl + Enter)

Fikr bildirish uchun qaydnomadan o'tishingiz so'raladi va telefon rakamni tasdiklash kerak buladi!

Kecha O‘zbekistonda eng issiq harorat rekordi yangilandi!

Бу хақда Ўзгидромет хабар бермоқда.

Rossiya sanksiyalar bilan tahdid qilmoqda: nishonda O‘zbekiston ham bor!

Кремль мазкур давлатларда рус тилининг мақомини пасайтирувчи қонунлар қабул қилинаётганидан норозилик билдирган

Kecha Toshkentda rekord darajadagi issiq havo qayd etildi

2025 йил 4 июль куни Тошкент шаҳрида ҳарорат +43,5°C га етди.

Milliy terma jamoamiz darvozaboni O‘tkir Yusupovning Eron klubidagi kelajagi nima bo‘ladi?

Бу ҳақда Uzbekistan Legionaries хабар берди.

"Manchester Siti"ni tark etadigan navbatdagi futbolchi nomi aniq bo‘lib bormoqda

Бу ҳақда инсайдер Фабрицио Романо хабар бермоқда.

Qozog‘istonda 1 millionga yaqin sayg‘oqni otishga qaror qilishdi

Қозоғистон ҳукумати Қизил китобга киритилган, аммо эндиликда кўпайиб кетган «сайғоқлар сонини мувофиқлаштириш»га қарор қилди.

Qator davlatlar milliy o‘zlikka qaytish maqsadida nomini o‘zgartirdi

Асрлар давомида давлатлар номлари тарихий воқеалар, маданий хусусиятлар ва миллий идентичлик таъсирида шаклланган. Бироқ турли даврларда кўплаб мамлакатлар расмий номини ўзгартириш тўғрисида қарор қабул қилган — бу халқаро ҳужжатлар, музокаралар ва идентификацияда муайян қийинчиликларни келтириб чиқаришига қарамасдан.

Mirzabek Xolmedov yangi lavozimga tayinlandi

Бу ҳақда Маданият вазирлиги хабар берди.

Dunyoda eng ko‘p millionerlar yashaydigan davlatlar e’lon qilindi

Global Wealth Databook ва Bloomberg томонидан дунёда аҳолисининг катта қисми миллионерлардан иборат бўлган давлатлар рўйхати эълон қилинди. Ўзбекистон бу рўйхатга киритилмади.

Toshkentda jazirama tufayli svetoforlar eriy boshladi (FOTO)

Ҳарорат аллақачон +52°Cга чиққани айтилмоқда.

Mahmud Muradov chexiyalik modelning qo‘lini so‘radi

Ўзбекистонлик собиқ UFC жангчиси иккинчи маротаба уйланиш арафасида.

Toshkentda andijonlik "dostavkachi" yigitni zo‘rlagan 2 nafar ayol qamaldi

31 ёшли С.А. пиццани олиб қўлига доставкачига пул тутқақазади ва уйга таклиф қилади.

Ayollarning pensiya yoshi yana 6 oyga oshirildi

Низом 1 июлдан кучга кирди

O‘zbekistonlik yana bir futbolchi "Manchester Siti"ga o‘tishi mumkin

Бу ҳақда Отабек Умаров айтиб ўтди.

Srechko Katanes: "Jahon chempionatida terma jamoadan hech nima kutmanglar"

Ўзбекистон миллий терма жамоаси собиқ бош мураббийи Сречко Катанец Жаҳон чемпионати-2026'да мухлислар терма жамоадан ҳеч нарса кутмаслиги кераклигини айтди.

JCH-2026 «tarixdagi eng iflos musobaqa» bo‘lishi mumkin

Экологларга кўра, бу чемпионат атмосферага 9 млн тонна СО2 чиқариши мумкин.

Nikolay Valuyev 15 yillik qamoq jazosiga hukm qilindi

Бу ҳақда ҳукмлар материалларига таяниб, "ТАСС" нашри хабар бермоқда.

Jaloliddin Ahmadaliyev jarimaga tortildi

Хонанда шоирнинг шеъридан рухсатсиз фойдаланган яна бир хонанда Жалолиддин Аҳмадалиев жаримага тортилди.

Kiyevda Ukraina Xavfsizlik xizmati polkovnigi o‘ldirildi

2025 йил 10 июл тонгида Киевнинг Голосеев туманида Украина Хавфсизлик хизмати (СБУ) полковниги ўлдирилди, деб хабар бермоқда “РБК-Украина”.

Ashurmatov: "Husanov "Manchester Siti"ga o‘tganidan keyin o‘zgarmadi"

Рустам Ашурматов қишда “Манчестер Сити” футболчисига айланган Абдуқодир Хусанов ҳақида фикр билдирди.

Isroil bir kechada G‘azoda 97 nafar falastinlikni o‘ldirdi

Бу ҳақда Al Masirah телеканали маълум қилди.

Tramp Putinni Moskvaga bomba tashlash bilan tahdid qilganini aytdi

АҚШнинг президенти Дональд Трамп 2024 йилдаги ҳомийлар йиғилишида сўзлаб, Россия президенти Владимир Путинни Украинага ҳужум қилмаслик учун Москвага бомба ташлаш билан таҳдид қилганини маълум қилди.

BMT: G‘azoda 50 ming homilador va emizikli ayol bir necha kundan buyon ovqatsiz qolgan

БМТнинг Аҳолишунослик жамғармаси (ЮНФПА) маълум қилишича, Ғаза секторида тахминан 50 минг ҳомиладор ва эмизикли аёл бир неча кундан бери овқатга етиб бормай, жуда оғир шароитда яшамоқда.

Rossiya transport vazirining o‘z joniga qasd qilishi qurilishdagi korrupsiya bilan bog‘liq — OAV

Россия президенти Владимир Путин Роман Старовойтни транспорт вазири лавозимидан озод қилгач, у ўз жонига қасд қилгани ҳақида хабарлар тарқалди. Фожиага нима сабаб бўлган?

G‘azoda Isroil hujumlari oqibatida 15 nafar falastinlik halok bo‘ldi

Исроил томонидан қўзғатилган гуманитар инқироз, Ғазога нисбатан кучайтирилган блокада ва инсонпарвар ёрдамларнинг киришини тўсиш билан янада оғирлашмоқда.

2023 yil 7 oktyabridan buyon G‘azo va G‘arbiy sohilda 17 mingdan ortiq falastinilik o‘quvchi halok bo‘ldi — Falastin ta’lim vazirligi

Фаластин Миллий маориф ва олий таълим вазирлигининг маълумотига кўра, 2023 йил 7 октябридан буён — Исроилнинг Ғазо секторига қарши ҳарбий амалиётлари бошланганидан бери — Ғазо ва ишғол этилган Ғарбий соҳилда 17 315 нафар ўқувчи ҳалок бўлган, яна 27 191 нафар ўқувчи яраланган.

NYT: Texasdagi suv toshqini qurbonlari soni 104 nafarga yetdi

Техасда кучли ёмғир ва Гвадалупе дарёсининг тошиб кетиши оқибатида юзага келган сув тошқини оқибатида камида 104 киши ҳалок бўлди. Бу ҳақда The New York Times нашри хабар берди.

Bugun lavozimidan ozod qilingan Rossiya transport vaziri Roman Starovoyt vafot etdi

Маълумотларга кўра, Роман Старовойт Москва яқинидаги Одинцово шаҳридаги шахсий уйида ўлик ҳолда топилган.

Isroilning G‘azoga havo hujumlari oqibatida 10 falastinlik halok bo‘ldi, ular orasida chaqaloq ham bor

Исроил армиясининг қамал остидаги Ғазо секторига қилган навбатдаги тонгги ҳаво ҳужумлари натижасида камида 10 фаластинлик ҳалок бўлди. Марҳумлар орасида бир чақалоқ ҳам бор. Яна кўплаб инсонлар жароҳат олди.

Qorasaroy ko‘chasida konteyner yonib ketdi

Айтилган манзилда ёнғин навбатчиликда турган ёнғин қутқарув экипажлари томонидан зудлик билан соат 11:32 да ўчирилди.

Rossiyaning Ukrainaga navbatdagi zarbalari kamida uch kishining hayotiga zomin bo‘ldi

Украина расмийлари маълумотларига кўра, Одессада дрон зарбаси оқибатида янги қурилган бинодаги қўриқчи ҳалок бўлган

Isroil harbiylari Yamanga zarba berdi

Исроил мудофаа вазири Исраэл Кац ҳусийларга қарашли портлар ва электр станциясига ҳарбий-ҳаво кучлари томонидан ҳужум қилинганини тасдиқлади

Eronda Isroil razvedkasi bilan aloqador agent qo‘lga olindi

Бу ҳақда FARS агентлиги Ислом инқилоби қўриқчилари корпуси (IRGC) матбуот хизматининг маълумотига таяниб хабар берди.

G‘azoda o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha muzokaralarning birinchi bosqichi samarasiz tugadi

Бу ҳақда Sky News Arabia телеканали "Report" хабарига таянган ҳолда маълум қилди.

Tailandda pushti temiratki kasalligi tarqalmoqda

Қайд этилишича, ушбу касаллик кўпинча болалар ва ёшларда кузатилади — бу танада «она» деб аталадиган катта доғнинг пайдо бўлиши билан бошланади

Masjid qurilishi bahonasida odamlardan pul olganlar ushlandi

Кўрилган чора-тадбирлар натижасида ушбу фуқароларнинг шахси аниқланган

Pokistonda ko‘p qavatli bino qulab tushdi, qurbonlar bor

Маҳаллий ОАВ хабарларига кўра, саккизга яқин фуқаро вайроналар остида қолган бўлиши мумкин.

Bo‘stonliqdagi adirlikda yong‘in 2 soatda qurshab olindi

Ёнғин ҳудуди кенгайишига йўл қўймаслик учун «Бурчмулла» ўрмон хўжалигидан ҳам ёнғин ўчириш ишларига ходимлар жалб қилинган.

Suriyaning Latakiya hududida kuchli o‘rmon yong‘inlari avj olmoqda — OAV

Олов тез тарқалаётгани сабабли 20 дан ортиқ шаҳар ва қишлоқлар аҳолиси эвакуация қилинди.

Britaniyada COVIDning yangi shtammi Stratus tarqalmoqda

The Independent нашри ёзишича, Буюк Британияда COVID-19'нинг янги штамми — Stratus кенг тарқалмоқда.