Muhim! O‘zbekistonda karantin paytida qurbonlik qilish tartibi qanday?

O‘zbekiston musulmonlari idorasi fatvo hay’ati karantin sharoitida qurbonlik qilish tartibini ijtimoiy tarmoqdagi sahifasida tushuntirib o‘tdi.

Bismillahir Rohmanir Rohim. Hozir yurtimizda karantin davom etayotgani va ayni qurbonlik kunlarida transport harakati cheklangani sababli qurbonlik qilishda ba’zi qiyinchiliklar bo‘lishi tabiiy. 

Qurbonlik vojib bo‘lgan yurtdoshlarimiz imkon qadar qo‘y sotib olib, qurbonlik qiladilar. Buning iloji bo‘lmasa, qo‘y topa oladigan biror kishini topib, uni sotib olish va qurbonlik qilishga vakil qiladilar. Chunki Qurbonlik qilishda o‘zidan boshqasini vakil va o‘rinbosar qilish joizdir. Agar bir kishi boshqa odamni qurbonlikka vakil qilsa, jonivorni sotib olish va so‘yish vaqtida vakil qurbonlikni niyat qilishi kifoya qiladi. Sotib olishda narxi kelishilsa kifoya, pulini nasiya ham qilish mumkin. Telefon yoki biror vosita orqali biror kishini “meni nomimdan qurbonlik qilgin” deb vakil qilsa, vakilning qurbonligi uning nomidan o‘tadi.

Hanafiy mazhabiga ko‘ra boy (ya’ni, nisob miqdoriga ega) kishilarning qurbonlik qilishi vojibdir. Buning ustiga qurbonlik ibodati qon oqizishga bog‘langan bo‘lib, qiymatni sadaqa qilish bilan ado bo‘lmaydi. Bu haqda alloma Alouddin Kosoniy rahimahulloh shunday deydilar:
لَوْ تَصَدَّقَ بِعَيْنِ الشَّاةِ أَوْ قِيمَتِهَا فِي الْوَقْتِ لَا يَجْزِيهِ عَنْ الْأُضْحِيَّةَ ؛ لِأَنَّ الْوُجُوبَ تَعَلَّقَ بِالْإِرَاقَةِ وَالْأَصْلُ أَنَّ الْوُجُوبَ إذَا تَعَلَّقَ بِفِعْلٍ مُعَيَّنٍ أَنَّهُ لَا يَقُومُ غَيْرُهُ مَقَامَهُ
ya’ni: “Bir kishi qurbonlik kunlarida qo‘yning o‘zini yoki qiymatini sadaqa qilsa, qurbonlik o‘rniga o‘tmaydi. Chunki qurbonlikning vojibligi qon oqizishga bog‘liqdir. Asl qoida shuki, agar vojiblik ayni bir ishga bog‘liq bo‘lsa, uning o‘rniga boshqasi o‘tmaydi...” (“Badoye’us sanoye’” kitobi).

Qurbonlik qilishi vojib bo‘lgan, boy kishi qurbonlik kunlarida jonliq so‘ya olmasa-yu, qurbonlik kunlari o‘tib ketsa, qazosi uchun o‘rtacha qo‘yni qiymatini sadaqa qilishi vojib bo‘ladi. Ammo faqir kishi qurbonlik uchun jonliq sotib olib, uni qurbonlik kunlarida so‘yolmagan bo‘lsa, qazosi uchun jonliqni tirik holida sadaqa qiladi. Lekin, bunday sadaqa qilish bilan o‘z vaqtida so‘yilgan qurbonlikka va’da qilingan savobga erishilmaydi.

Qurbonlik go‘shtini taqsimlash va tarqatishga kelsak, ushbu amal shariatimizda mustahab amal hisoblanadi. Bugungi epidemiologik talablar qat’iy belgilangan bir paytda vaziyatdan kelib chiqib, go‘shtni tarqatish aynan hayit kunlarida bo‘lishi shart emas. Balki, keyinchalik ham tarqatilishi mumkin. Vakil orqali uzoqroq joyda qurbonlik qildirganlar, xohlasalar o‘sha joyda tarqatishlari ham joiz. Vallohu a’lam.