Jamoat transporti yo‘lovchi uchun qulay bo‘lishi kerak

Mamlakatimizda urbanizasiya jarayonlari jadallashuvi, shaharlarning kengayishi va aholi sonining o‘sishi natijasida jamoat transportiga bo‘lgan talab ham oshib bormoqda. Bu o‘z navbatida, jamoat transporti xizmati sifatini oshirish, uni bugungi davr va sharoitga moslashtirishni taqozo etmoqda.

Takomillashtirilgan jamoat transporti tizimi nafaqat yo‘llardagi tirbandlikni oldini olishda, balki yo‘lovchilarni xavfsiz va tezkor harakatlanishi hamda ekologiyaga bo‘lgan yukni kamaytirishda asosiy o‘rinni egallaydi. Respublikamizda jamoat transporti jozibadorligini oshirishga qaratilgan alohida e’tibor undan keng foydalanilish va sohani rivojlantirishga xizmat qilayotir.

Agar raqamlarga to‘xtaladigan bo‘lsak, bugungi kunda respublika bo‘yicha 3903 ta yo‘nalishlar mavjud bo‘lib, ularning 774 tasi shahar, 2756 tasi shahar atrofi, 282 tasi viloyat hududi va 91 tasi shaharlararo yo‘nalishlardan iborat. Ushbu yo‘nalishlarda 38926 ta avtotransport vositalari faoliyat ko‘rsatib kelayotgan bo‘lsa, shundan 5506 tasi avtobuslarga to‘g‘ri keladi.

Bu haqda gapirganda, Tojikiston, Qirg‘iston, Qozog‘iston va Rossiya davlatlariga 22 ta muntazam xalqaro avtobus yo‘nalishlari yo‘lga qo‘yilganini alohida ta’kidlash joiz. Boisi ushbu davlatlarga qatnovchi avtobuslar tomonidan joriy yilning 9 oyida o‘rtacha 337 mingta yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatilgan.

Shuningdek, 2023 yilda 28 ta avtobus va 48 ta yo‘nalishli taksi, jami 76 ta yangi yo‘nalish tashkil etildi. Ularda 141 ta avtobus, 75 mikroavtobus va 304 ta «Damas» rusumli avtomobillar aholiga xizmat ko‘rsatyapti. Qolaversa, respublika bo‘yicha jami 1 137 ta yangi avtobuslar hamda 305 ta mikroavtobus olib kelinib, yo‘lovchi tashish yo‘nalishlariga joylashtirildi.

Evropa tiklanish va taraqqiyot bankining «Yashil shaharlar» dasturi doirasida amalga oshirilayotgan «Samarqand shahar jamoat transporti uchun 350 ta elektr avtobuslar xarid qilish hamda ular bilan bevosita bog‘liq infratuzilmani yaratish» loyihasi asosida 2023 yilda 100 ta elektrobuslar olib kelish bo‘yicha xalqaro tenderda g‘oliblikni qo‘lga kiritgan Yutong kompaniyasi tomonidan 6 dona avtobus yetkazib berildi. Ayni chog‘da ushbu avtobuslar Samarqand shahrini «Boqiy shahar» majmuasi bilan bog‘lovchi yo‘nalishda harakatlanmoqda.

Shu bilan birga, joriy yilda 742 ta avtobus bekati, 23 ta avtovokzal va avtostansiyalarni qurish va rekonstruksiya qilish rejalashtirilgan bo‘lib, bugungi kunga qadar Qashqadaryo va Toshkent viloyatida 2 ta avtovokzal qurilgan holda, foydalanishga topshirildi. Namangan viloyatida esa 1 ta avtostansiya rekonstruksiya qilindi.

Sohada amalga oshirilgan ishlardan yana biri — yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish maqsadida «ATTO» mobil ilovasida haydovchilar faoliyatini yo‘lovchilar tomonidan baholab borish tizimi yo‘lga qo‘yilgani bo‘ldi. Ushbu ilovada Toshkent shahridagi jamoat avtobuslari harakatlanishini onlayn kuzatish imkoniyati yaratildi.

Bular hali hammasi emas. Shaharlararo va viloyatlararo qatnovchi avtobuslarga elektron chipta sotishga mo‘ljallangan «avtoticket.uz» platformasida, Qashqadaryo, Surxondaryo, Buxoro va Xorazm viloyatlaridan respublika, xalqaro yo‘nalishlar uchun onlayn chipta sotish mexanizmi ishga tushirildi. Ushbu platformaning «Raynet» platformasiga integrasiya qilingani tufayli «Raynet» shoxobchalarida shaharlararo va viloyatlararo qatnovchi avtobuslar uchun chipta xarid qilish imkoniyati yaratildi.

Jamoat transportidan foydalanishda yo‘lovchilar uchun qulay tariflarni joriy etish hamda elektron to‘lovlarni ommalashtirish maqsadida bir soat ichida bir yo‘nalishli yo‘lovchi transportidan boshqasiga o‘tish sonidan kelib chiqqan holda, imtiyozli va bepul, kunlik, bir, uch va olti oylik, yillik cheklanmagan tariflar joriy etilayotir. Bu borada shahar yo‘lovchilar transportida bepul yurish huquqiga ega ayrim toifadagi fuqarolar uchun imtiyozli transport kartalari joriy etilgani ham ayni muddao bo‘ldi.

Umuman olganda, jamoat transportiga bo‘lgan talabni qondirish uchun ko‘proq yangi yo‘nalishlarni ishga tushirish maqsadida mamlakatimizda jamoat transporti bilan bog‘liq vaziyatni yaxshilash bo‘yicha faol ishlar olib borilmoqda. Bularning barchasi aholining uzog‘ini yaqin qilib, xarajati va vaqtini tejashga xizmat qiladi.

Farhod ZAYNIYEV,
Oliy Majlis Qonunchilik palatasining Sanoat, qurilish va savdo masalalari qo‘mitasi raisining o‘rinbosari