Imtiyozlar tufayli ish o‘rni va sifatli mutaxassislar ko‘paymoqda

Mamlakatimizda so‘nggi yillarda IT sohasini rivojlantirishga sezilarli darajada e’tibor o‘zgardi. Zero taraqqiyotimizni, iqtisodiy rivojlanishimizni usiz tasavvur qilishning iloji yo‘q.

Bu borada 2017 yilda tashkil etilgan IT parkning roli va ahamiyati katta. Sohaning lokomotivi bo‘lgan ushbu park davlatimiz rahbarining tashabbusi bilan tashkil etilgan.

Ma’lumot o‘rnida aytish joizki, IT park – istiqbolli start-ap loyihalarni ishga tushirish va bozorga chiqarishni ta’minlash uchun mo‘ljallangan ob’ektlar, binolar va inshootlar majmuasi, IT kompaniyalar uchun, shu jumladan, ilmiy va ta’lim tashkilotlari bilan integrasiyalashgan holda eksterritorial erkin iqtisodiy zonadir.

Ta’kidlash o‘rinliki, iqtisodiyot va eksportni rivojlantirishning eng qisqa va samarali yo‘li bo‘lmish ITning jadallashishi va yanada mukammallashib borayotgani tufayli O‘zbekiston texnologik davlatga aylanmoqda. 6 yil avval bu soha yurtimiz uchun deyarli begona edi. Qisqa paytda tarmoq noldan barpo etildi va natijada IT – Yangi O‘zbekistonning top drayver tarmoqlari qatoridan joy oldi. Xorijiy davlatlar uchun esa mamlakatimiz jozibador lokasiyaga aylandi.

Dastlabki yilda diyorimizda bu yo‘nalishdagi kompaniyalar soni 147 ta edi. IT park tashkil etilishi natijasida ular soni muttasil oshib, hozirda IT park rezidentlari soni 1 500 taga yaqin. Ular orasida “Mohirdev”, “TASS Vision”, “MAAB Innovation”, “Green White Solutions”, “G-core”, “Modme”, “Aliftech” kabi taniqli kompaniyalarni misol tariqasida keltirish mumkin.

Taqdim etilayotgan soliq va bojxona imtiyozlari tufayli rezidentlar qo‘shimcha ish o‘rinlarini yaratib, mutaxassislar sonini ko‘paytirishmoqda. Bugungi kunda ish bilan ta’minlanganlar soni 22,5 ming nafarga yetdi. Mutaxassislar “Revotech i-Transition”, “Datasite”, “i-TechArt” kabi nomdor kompaniyalarda ish olib borishyapti.

Ularga yaratilgan imtiyozlarga diqqatingizni qaratamiz. Jumladan, IT park rezidentlarining xorijiy ta’sischilari (ishtirokchilari) va chet ellik mutaxassislariga dividendlar va ish haqi to‘lovlarini chet el valyutasida xalqaro to‘lov kartalariga o‘tkazish orqali amalga oshirish huquqi berildi. Sohadagi mutaxassislar, investorlar, shuningdek, rezidentlarning xorijiy ta’sischilari uchun uch yilgacha bo‘lgan muddatga amal qiladigan IT viza joriy etildi. Bunday kompaniyalarni tashkil etish hamda ularni IT park rezidenti sifatida ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonlarini tezlashtirish maqsadida “TashRush” dasturi joriy qilindi va uning doirasida yagona darcha tamoyili asosida xizmatlar ko‘rsatish tartibi yo‘lga qo‘yildi. “TashRush” dasturiga ko‘ra IT park chet ellik IT mutaxassislarga ko‘chib o‘tgandan keyin moslashishga, shuningdek, rezident kompaniyalarga ishga joylashishga yordam beradi. Bu orqali IT kompaniyalar yagona darcha tamoyili bo‘yicha yuridik shaxsni ro‘yxatdan o‘tkazishi, ofis topishi va xodimlarni tanlashi mumkin.

Natija esa samarali! E’tibor bering: 7 yil avval mavjud 4 ta chet el kompaniyasi bugun 221 taga ko‘paydi. “Epam Systems”, “Exadel”, “Dyninno, East Games”, “AMC Bridg”, “Vention” va “Qulix” shular sirasidandir.

IT park rezidentlari tomonidan ko‘rsatilgan xizmatlar hajmi 2017 yilda 179,9 mlrd so‘mni tashkil qilgan bo‘lsa, 2022 yil yakuni bo‘yicha 32,2 barobarga ortib, 5,8 trln so‘mga yetdi. Eksport hajmi esa 2017 yilda 700 ming dollarni tashkil etgan va 201 barobarga o‘sib, 2022 yilda 140,9 mln dollarga yetkazildi. Eksportyor korxonalar soni 3 barobarga (316 ta) oshdi! Eksportining asosiy yunalishlari katorida – AQSH, Buyuk Britaniya, Singapur va MDH davlatlari joy olgan. Respublika bo‘ylab IT parkning jami 12 ta hududiy filiali, shuningdek, AQSh va Germaniyada vakolatxonalari tashkil qilindi.

Yana bir misol: 2021 yildan boshlab rezidentlari tomonidan amalga oshirishga ruxsat etilgan faoliyat turlari 4 dan 18 gacha kengaytirildi. Xususan, robototexnika, ma’lumotlarni qayta ishlash, IT autsorsing xizmat ko‘rsatish, venchur moliyalashtirish hamda akselerasiya dasturlarini amalga oshirish, dasturiy ta’minotdan foydalangan holda multimedia, dizayn, multiplikasiya mahsulotlarini ishlab chiqish va xizmat ko‘rsatish korxonalari huquqiga ega bo‘lishdi.

Shu bilan birga, ani vaqtga qadar IT parkning start-ap loyihalarni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan inkubasiya va akselerasiya dasturlarini muvafaqqiyatli yakunlagan 113 ta istiqbolli loyiha – jami 82,8 mlrd so‘mdan ortiq miqdorda moliyalashtirildi. “TASS Vision”, “Billz”, “IMAN”, “Sug‘urta bozor”, “Modme”, “Arzon apteka” bularga yorqin misol bo‘la oladi.

Ekspertlarning ta’kidlashicha, davlatning rivojlanishi aynan IT rivojlanishiga bevosita bog‘liq. O‘zbekiston rivojlangan davlatlar qatorida barcha e’tiborini mazkur ekotizimni yaxshilash uchun qulay shart-sharoitni yaratishga qaratayotgani ham bejiz emas.

Aytish mumkinki, sohaning amaldagi o‘sish sur’atlari saqlab qolingan holda rivojlanish dinamikasi tezlashtirilsa respublikamiz yaqin 5-10 yil ichida xalqaro IT bozorida o‘z o‘rnini mustahkam egallashga erishadi. Bu esa xizmatlar bozori jadallashuviga va moliyaviy barqarorlikni saqlashda muhim ahamiyat kasb etadi.

Baxtiyor Maniyazov,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati