Buyuk Britaniya bosh vaziri va Makron so‘nggi urinishni amalga oshirishi mumkin

«Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer va Fransiya prezidenti Emmanuel Makron Donald Trampning AQShning Ukrainaga qo‘llab-quvvatlashini to‘xtatishga qaratilgan sa’y-harakatlariga to‘sqinlik qilish uchun so‘nggi urinishni amalga oshirishi kutilmoqda», — deb yozadi The Telegraph Britaniya hukumatidagi manbalariga tayanib.

Siyosatchilar prezidentlik muddatini yakunlayotgan Jozef Baydenni Kiyevga Fransiya-Britaniya «Storm Shadow» raketalari yordamida Rossiya hududidagi nishonlarga zarba berishga ruxsat berishga ishontirishga harakat qiladi.

11 noyabr kuni Starmer Parijga Birinchi jahon urushi tugaganining navbatdagi yilligi sharafiga marosimga keldi. 1918 yilda shu kuni Kompiyegne sulh bitimi imzolangan.

Londonda ular Baydenning muddati tugaguniga qadar qolgan vaqtdan unumli foydalanishga umid qilmoqdalar, shuningdek, AQSh prezidenti «nihoyat, Ukraina bir necha oydan beri izlayotgan ruxsatni berishiga» ishonishadi. Oktyabr oyi boshida Amerika OAVlari Bayden AQShdagi saylovlardan keyin Ukraina qurolli kuchlariga Rossiya hududiga chuqur zarba berishga ruxsat berishi mumkinligi haqida xabar bergan edi.

Makron va Stramer yaqinda bo‘lib o‘tgan uchrashuvda Donald Trampning AQSh prezidentlik saylovidagi g‘alabasi Yaqin Sharq va Ukrainadagi urushga qanday ta’sir qilishi, shuningdek, AQSh va Yevropa davlatlari o‘rtasida savdo urushi yuzaga kelishi ehtimolini muhokama qilishgan.

Sentyabr oyining o‘rtalarida Rossiyadagi nishonlarga mumkin bo‘lgan zarbalar masalasi faol muhokama qilindi. Vashingtonda Buyuk Britaniya bosh vaziri va Jozef Bayden o‘rtasidagi muzokaralardan so‘ng ittifoqchilar tomonidan uzatilgan Britaniyaning Storm Shadow, Fransiyaning SCALP va Amerikaning ATACMS raketalaridan foydalanish bo‘yicha Ukraina Qurolli kuchlari uchun cheklovlar bekor qilinishi e’lon qilinishi kutilgandi. Biroq, bu masala kun tartibidan chiqarilmagan bo‘lsada, uning muhokamasi davom etdi;

AQSh prezidenti Jozef Bayden Rossiya javoban G‘arb harbiy bazalariga zarba berishidan qo‘rqmoqda.
Xususan, bu mavzu Nyu-Yorkdagi BMT Bosh Assambleyasi doirasida Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy va Bayden o‘rtasidagi muzokaralar chog‘ida ko‘tarilgan. Kiyev AQSh va Britaniyaga Ukraina qurolli kuchlari ruxsati bo‘lsa, Rossiya hududidagi raketalar bilan zarba berishi mumkin bo‘lgan nishonlar ro‘yxatini topshirdi. Gap qurol omborlari, yonilg‘i omborlari, harbiy joylar va qo‘mondonlik markazlari haqida ketayotgan edi.

Britaniya va Fransiya Ukraina prezidentini qo‘llab-quvvatladi, ammo AQSh bunga qarshi chiqdi. Vashington Rossiya bunga javoban G‘arb harbiy bazalariga zarba berishidan xavotirda. Amerika rasmiylarining roziligisiz London va Parij ruxsat bera olmaydi, chunki raketalar Amerika qismlaridan foydalanadi va Qo‘shma Shtatlar tomonidan to‘plangan ma’lumotlardan foydalanmasdan ularni boshqarish mumkin emas degan xavotirlar ham bor.

Moskvaning fikricha, Ukraina Qurolli kuchlariga Rossiya hududiga uzoq masofali raketalar bilan zarbalar berishga ruxsat berish qarori allaqachon qabul qilingan. Tashqi ishlar vazirligi tushuntirganidek, Rossiya Federasiyasi «juda ko‘p ko‘rinmaydigan tarzda» munosabat bildiradi va «yadroviy davlat bo‘lgan Rossiya bilan g‘alabaga qadar kurashishga urinishlar ma’nosiz va xavfli» ekanligini ta’kidlaydi.

Rossiya prezidenti Vladimir Putin «bu NATO davlatlari, AQSh va Yevropa davlatlari Rossiya bilan urushayotganini anglatadi», dedi. Shuningdek, u bu mojaroning mohiyatini tubdan o‘zgartirishi mumkinligini qo‘shimcha qildi.

Jozef Baydenning prezidentlik muddati tugaguniga qadar Vashington Kiyevga unga ajratilgan yordamdan qolgan barcha mablag‘ni jo‘natadi – taxminan 6 milliard dollar Demokratik ma’muriyat Donald Tramp davrida Ukrainani qo‘llab-quvvatlash to‘xtatilishidan xavotirda.

Evropa Ittifoqi, o‘z navbatida, bu holatda Bryussel Ukraina uchun to‘liq moliyaviy javobgarlikni o‘z zimmasiga olishga majbur bo‘lishidan qo‘rqadi. Biroq, Yevropa Ittifoqi vakillarining hammasi ham bunga rozi emas. Masalan, Slovakiya Bosh vaziri Robert Fiso darhol uning mamlakati bunday tashabbusga qarshi chiqishini aytdi.

AQSh prezidentlik saylovlaridan bir necha kun o‘tib, YEI yetakchilari Budapeshtda yig‘ilib, Donald Tramp inaugurasiyasidan keyin qanday taktikani tanlash kerakligini muhokama qilishdi.

Xususan, ular Bryussel va Vashington Ukrainani qo‘llab-quvvatlashda davom etishlari kerak degan qarorga kelishdi, chunki aks holda «bu nafaqat Rossiya Federasiyasi, balki boshqa davlatlar uchun ham juda xavfli signal beradi».

Evropa Ittifoqi yetakchilari o‘z chiqishlarida AQSh bilan munosabatlarni o‘rnatishda birdamlik zarurligi, ularning xavfsizligiga g‘amxo‘rlik qilish zarurligi haqida tobora ko‘proq gapirmoqda. Trampning birinchi muddati davomida u ko‘plab yevropalik hamkorlari bilan qiyin munosabatlarga ega edi.

Respublikachilar Shimoliy Atlantika alyansi talablarini bajarmasalar, Yevropani himoya qilishni to‘xtatish bilan bir necha bor tahdid qilgan. Bundan tashqari, siyosatchi Yevropa Ittifoqi ishlab chiqaruvchilari, o‘z navbatida, Amerika mahsulotlari uchun imtiyozliroq shart-sharoitlarni ta’minlamasa, zarar etkazishi mumkin bo‘lgan import bojlarini joriy etishga tayyorligi haqida ham gapirdi.

Ammo agar G‘arb davlatlari Kiyevga Tramp inaugurasiyasidan oldin Rossiyaga chuqur zarbalar berishiga ruxsat bersa, u prezidentlikka kelganidan keyin bu qarorni bekor qilish qiyinroq bo‘ladi.

Hozircha Ukrainadagi urushni tugatish istiqbollari noaniqligicha qolmoqda. Amerika matbuoti manbalarga tayanib, AQShning saylangan prezidenti Donald Tramp va Rossiya yetakchisi Vladimir Putin telefon orqali suhbatlashgani, unda Ukrainadagi urush masalasi muhokama qilingani haqida xabar berdi. Biroq Kreml bu ma’lumotni rad etdi.

Milliy tadqiqot universiteti Iqtisodiyot oliy maktabi keng qamrovli Yevropa va xalqaro tadqiqotlar markazi direktori Vasiliy Kashin Qo‘shma Shtatlar qurol eksportini siyosiy vosita sifatida ko‘rishini ta’kidlaydi.

«Zamonaviy qurollar texnik jihatdan nihoyatda murakkab. Butun hayotiy tsikli davomida u etkazib beruvchi tomonidan taqdim etilgan texnik xizmatga bog‘liq va ko‘p hollarda etkazib beruvchining infratuzilmasiga bog‘liq. Masalan, sun’iy yo‘ldosh aloqa kanallaridan foydalanish, sun’iy yo‘ldosh razvedka ma’lumotlari - bularning barchasini tezda o‘chirib qo‘yish mumkin. Bunchalik texnik xizmat ko‘rsatishni va ulardan foydalanishni qo‘llab-quvvatlashni talab qilmaydigan oddiyroq turdagi qurollarni tartibga solish osonroq», — deya tushuntirdi u.

Uning so‘zlariga ko‘ra, har bir muhim masofada quroldan foydalanish uchun maxsus ruxsat olish kerak.