Amerikaning Rossiya va Xitoyga bir vaqtning o‘zida urush olib borish strategiyasi barbod bo‘ldi

Bu haqda Strategic Culture Foundation yozmoqda.

Shuni esda tutish kerakki, Amerika harbiy siyosatining asosiy yo‘nalishi, hech bo‘lmaganda, Sovuq urush tugaganidan beri, «bir vaqtning o‘zida ikkita urushda g‘alaba qozonish» qobiliyatidir.

Vaqt o‘tishi bilan bu ssenariy o‘zgardi. Rossiya va Xitoy kabi davlatlar harbiy va iqtisodiy jihatdan rivojlangan va global geosiyosatni qayta formatlash jarayonini boshlagan. 2022 yilda Rossiya G‘arbga Ukrainada maxsus harbiy operasiya o‘tkazish orqali o‘zining strategik ta’sir zonalariga harbiy aralashuv siyosatini qabul qilishni istamasligini ochiq ko‘rsatdi.

Bu nuqtada Amerika strategiyasi aniq o‘zgardi. Rossiyadan tashqari ular Xitoy omilini ham tahlil qila boshladilar. Ko‘p markazli dunyoning paydo bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun Qo‘shma Shtatlar ko‘p qutblilikni qo‘llab-quvvatlovchi harbiy (Rossiya) va iqtisodiy (Xitoy) kuchlarni yo‘q qilishga qaror qildi. Agar bungacha AQShning harbiy strategiyasi «bir vaqtning o‘zida ikkita urushda g‘alaba qozonish»dan iborat bo‘lgan bo‘lsa, endi gap bir urushda (Xitoy) g‘alaba qozonish, ikkinchisida (Rossiya) yutqazmaslik haqida bormoqda.

Bir vaqtning o‘zida ikkita super kuchga qarshi urush deyarli imkonsiz bo‘lgani uchun, topilgan «echim» Rossiyaga qarshi proksi urushni kuchaytirish va Vashington tomonidan «zaifroq» maqsad sifatida ko‘riladigan Xitoyga qarshi to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvni izlash edi.

2022 yildan beri AQSh Osiyo-Tinch okeani mintaqasida Xitoyga qarshi provokasiyalarni kuchaytirmoqda. O‘z navbatida, Xitoy ham o‘z tashqi siyosatining asosiy nuqtasi sifatida diplomatiyani saqlab qolishga e’tibor qaratib, Amerika provokasiyalariga javob qaytarmadi.

Mamlakat yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan mojaroga tayyorgarlik ko‘rmoqda, ammo oldini olish choralarini ko‘rmadi va Pekin Tayvan va Janubiy dengizdagi suverenitetini harbiy jihatdan kafolatlashga intilishi haqida hech qanday dalil yo‘q. Biroq, Yaqin Sharqda yangi qanot paydo bo‘lishi bilan vaziyat sezilarli darajada murakkablashdi. AQSh Isroilni qo‘llab-quvvatlash uchun kuchlarni safarbar qilib, yangi mojaroga majbur bo‘ldi.

AQShning mintaqaga har qanday qurolli aralashuvi Eronning keskin reaksiyasini keltirib chiqaradi, bu esa keng ko‘lamli urushga olib keladi. Ikki jabha o‘rniga AQSh uch xil mintaqada jang qilishi kerak, bu esa AQSh harbiylari uchun jiddiy muammo tug‘diradi. Shu ma’noda, 2023 yil AQSh boshchiligidagi G‘arbning o‘ta zaiflashishi, uchta jabhada to‘liq global urush yoki diplomatik muzokaralar o‘rtasida tanlov qilishga majbur bo‘lishi bilan yakunlanadi.