Alloh taologa eng mahbub ismlar
Alloh taolo: «Ularni o‘z otalari nomi bilan chaqiringlar. Ana shu Allohning nazdida to‘g‘ridir. Agar otalarini bilmasangiz, ular sizning din qardoshlaringiz va do‘stlaringizdir», degan.
Bu oyat nozil bo‘lguncha, odamlar birovning bolasini o‘g‘il qilib olib yurganlar. Insonlar jamiyatdagi mavjud tushuncha, urf-odatlar ila ish tutishgan. Endi esa oyat nozil bo‘lib, bu odatni botil qildi. O‘z-o‘zidan odamlarda, «Nima qilish kerak?, «Avval asrab olingan farzand xususida nima qilamiz?», «Oldingi ishlarimiz uchun ham javob beramizmi?» kabi savollar paydo bo‘ladi. Ushbu oyati karima ana shu savollarga javob bermoqda.
«Ularni o‘z otalari nomi bilan chaqiringlar. Ana shu Allohning nazdida to‘g‘ridir».
Ya’ni asrab olingan farzandlarni asrab olgan odamning nomi bilan emas, o‘zining haqiqiy otasi nomi bilan chaqiringlar.
Imom Buxoriy va imom Muslimlar o‘z kitoblarida Hazrati Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan quyidagilarni rivoyat qiladilar:
«Rasulullohning mavlo-do‘stlari Zayd ibn Horisani faqat «Zayd ibn Muhammad» deb chaqirar edik. Qur’oni Karimning «Ularni o‘z otalari nomi bilan chaqiringlar. Ana shu Allohning nazdida to‘g‘ridir» oyati nozil bo‘lganidan keyin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Zaydga:
«Sen Zayd ibn Horisa ibn Sharhabiylsan», dedilar».
«Agar otalarini bilmasangiz, ular sizning din qardoshlaringiz va do‘stlaringizdir».
Mabodo, asrab olingan bolaning haqiqiy otasi kim ekanligi ma’lum bo‘lmasa, ular sizga Islom dini bo‘yicha qardosh bo‘ladilar. Din qardoshim, deb murojaat qilinglar. Yoki mavlo-do‘stlaring bo‘ladilar. Ey do‘stim, deb murojaat qilinglar. Ammo zinhor, o‘g‘lim, farzandim, deb murojaat qilmanglar.
Demak, har kimni o‘z ismi va o‘z otasining ismi bilan atash kerak.
Abu Dardo roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Albatta, sizlar qiyomat kuni ismlaringiz va otalaringizning ismi ila chaqirilursizlar. Bas, ismlaringizni go‘zal qiling», dedilar».
Abu Dovud rivoyat qilgan.
Ibn Abbos roziyallohu anhu:
«Albatta, Alloh qiyomat kuni odamlarni o‘z bandalarini satr qilish uchun onalarining nomi ila chaqirur», dedi».
Tobaroniy rivoyat qilgan.
Sharh: Ba’zi bir toifa odamlarni aybini berkitish uchun onasining nomi bilan chaqirilishi ham mumkin ekan. Shuning uchun onalarning nomlari ham go‘zal bo‘lishi yaxshidir.
Ibn Umar roziallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Albatta, Alloh uchun ismlaringizning eng mahbublari Abdulloh va Abdurrohmandir», dedilar».
Muslim,Termiziy va Abu Dovud rivoyat qilgan.
Abu Vahb al-Jusha’iy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Anbiyolarning ismlari ila nomlaninglar. Alloh uchun ismlaringizning eng mahbublari Abdulloh va Abdurrohmandir. Eng sodiq ismlar Horis va Hammomdir. Ismlarning eng qabihi Harb va Murradir», dedilar».
Abu Dovud va Nasaiy rivoyat qilgan.
Sharh: Horis – kasb qiluvchi. Hammom – ahamiyat beruvchi. Harb – urush. Murra – achchiq.
O‘tgan hadisi shariflardan yaxshi ismlar uch darajaga bo‘linishi ayon bo‘lmoqda;
1. Abdulloh, Abdurrohman va shunga o‘xshash Alloh taologa bandalik va hamd ma’nosini anglatuvchi Abdurrohim, Abdussalom, Hamidulloh, Azizulloh kabi ismlar.
2. Anbiyolarning ismlari. Muhammad, Ahmad, Ibrohim, Ishoq, Yusuf kabilar.
3. Ezgulikni aks ettiruvchi ma’nodagi hamda o‘tgan azizlardan qolgan yaxshi ismlar. Sahobai kiromlar, mashhur imomlar va Horis, Hammom kabi ismlar.
Manba: azon.uz
