Хитой Трампнинг тариф уруши «ҳеч кимга ғалаба келтирмаслигидан» огоҳлантирди

Доналд Трампнинг янги қарорига кўра, BRICSʼни қўллаб-қувватловчи давлат сифатида Ўзбекистонга ҳам қўшимча 10 фоизлик бож жорий этилиши мумкин.

Хитой Трампнинг тариф уруши «ҳеч кимга ғалаба келтирмаслигидан» огоҳлантирди, деб ёзмоқда The Independent нашри.

Хитой вице-президенти Ҳан Женг Пекинда ўтказилган Жаҳон тинчлик форумида чиқиш қилиб, АҚШ ва Хитой ўртасидаги тариф ва савдо урушлари ҳақида гапирди. У ҳеч бир давлат бу урушларда ғолиб бўла олмаслигини таъкидлаб, бу сўзлари билан АҚШ собиқ президенти Доналд Трампга ишора қилди. Ҳан Женгнинг айтишича, кўп томонлама савдо тизими глобал таъминот занжирларида юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни бартараф этишда жуда муҳимдир.

У бу баёнотни Трамп белгилаган – АҚШ билан савдо музокаралари олиб бориши керак бўлган мамлакатлар учун 9 июл санаси яқинлашаётган жараён олдидан билдирди.

Хитой савдо вазирлиги шу ҳафта АҚШ билан ҳамкорликни давом эттиришга ва икки давлат ўртасидаги савдо-иқтисодий муносабатларни барқарор сақлаб қолишга умид билдирди. Бу муносабатлар йил бошида Доналд Трамп Хитой маҳсулотларига юқори божлар жорий қилганидан сўнг ёмонлашган эди.

«Умид қиламизки, АҚШ Хитой билан савдо ва иқтисодий алоқалар икки томон учун ҳам фойдали ва ўзаро манфаатли эканини чуқур тушунади», — дейилади вазирлик баёнотида.

Хитой АҚШни мавжуд низоларни музокаралар орқали ҳал қилишда ижобий суръатни сақлаб қолишга чақирди. Шу билан бирга учинчи дунё мамлакатларини АҚШ билан Хитой манфаатларига зарар етказиши мумкин бўлган битимлар тузмасликка ундади.

Доналд Трамп бож тўловларини жорий қилганидан сўнг, Хитой бунга жавобан муҳим минераллар ва магнитлар экспортини тўхтатган эди. Бироқ май ойида Женевада ўтган музокараларда Пекин 2 апрелдан бери жорий қилинган чекловларни бекор қилишга ваъда берди. Шунга қарамай, АҚШ Хитой томонидан муҳим материаллар келишилган тезликда етказилмаётганини билдирди.

Кейинги ой Лондонда ўтказилган музокараларда эса икки томон Женевадаги келишувни амалга ошириш бўйича муҳим битимга эришди.

Хитой савдо вазирлигининг маълумотига кўра, ҳозирда камёб ер элементлари экспортига қўйилган чекловлар доирасида, назорат қилинадиган маҳсулотлар учун керакли экспорт лицензиялари бўйича аризалар кўриб чиқилмоқда ва тасдиқланмоқда.

Бунга жавобан АҚШ Хитойга нисбатан илгари жорий қилинган баъзи чеклов чораларини бекор қилиш йўлида қадамлар қўйди. Савдо вазирлиги АҚШ бу ҳаракатлар ҳақида Пекинни хабардор қилганини айтди. Шунингдек, Вашингтон Хитойга микросхема дизайни дастурлари, этан ва реактив двигателларни экспорт қилишни қайта бошлагани ҳақидаги хабарлар ҳам тасдиқланди.

Нега Ўзбекистонга қўшимча божлар жорий этилиши мумкин?

Доналд Трамп 6 июль куни берган баёнотида, BRICSʼнинг Америкага қарши сиёсатини қўллаб-қувватловчи барча давлатларга 10 фоиз қўшимча бож жорий этилишини айтди. Бу қарор Ўзбекистон ва Қозоғистонга ҳам тааллуқли бўлиши мумкин, чунки улар 2025 йил 1 январдан бошлаб BRICSʼнинг расмий ҳамкор давлатлари сифатида тан олинган.

Трамп Truth Social даги постида шундай ёзди: «BRICSʼнинг Америкага қарши сиёсатини қўллаб-қувватлаётган ҳар қандай давлатга 10 фоиз қўшимча бож солинади. Ҳеч қандай истиснолар бўлмайди».

Трамп жорий этган савдо божлари

2025 йил февраль бошида, Трамп иккинчи президентлик муддатида қайта ишга тушгач, аввало Хитойдан келувчи импортга 10 фоизлик тариф жорий этди — бу фентанил ва гиёҳванд моддаларга қарши чора сифатида баҳоланди. Март ойида бу тариф яна 10 фоизга оширилиб, умумий 20 фоизга етди.

Шу билан бирга, 3 мартда АҚШ Мексика ва Канадага ҳам 25 фоизлик тарифлари тайинлади; бу нафақат Канада ва Мексика маҳсулотларига, балки умумий глобал савдо муҳитига ҳам таъсир қилди.

12 мартда эса бутун дунёдан келадиган пўлат ва алюминий маҳсулотларига 25 фоизлик тариф жорий қилинди. Трамп баёнотига кўра, бу миллий хавфсизлик асосида қабул қилинган қарор эди. Шу тариқа Канада каби мамлакатлар ҳам юқори тарифларга дуч келди .

Кейинчалик, март ойи охирида Трамп автомобиллар ва аутомобил қисмлари учун ҳам 25 фоизлик тарифлар белгилади, у 3 апрелдан бошлаб кучга кирди.

Апрель бошида эса президент универсал тарифлар сиёсатини эълон қилди: барча давлатлардан келадиган импортларнинг 10 фоизидан бошланиб, савдо танқислиги юқори бўлган мамлакатларга 50 фоизгача тариф қўлланишини билдирди. Кўпгина мамлакатлар учун бу ставка 10 фоизга туширилди, аммо Хитой учун 20 фоизлик тариф алоҳида сақланиб қолинди. Апрелнинг 9-санасида эса бу ставкалар янада кўтарилиб, Хитойга 145 фоизгача тариф қўйилди, Хитой эса 125 фоизлик тариф билан жавоб берди.

Март‑апрел ойларида ушбу қатор тарифлар АҚШ савдо шериклари, жумладан, Япония, Канада, Мексика, Ҳиндистон ва бошқа мамлакатлар билан савдо занжирига кескин таъсир кўрсатди. Бу давлатлардан айримлари музокара орқали тарифларни пасайтиришга ҳаракат қилди, бошқалари эса тарифлар умуман бекор қилинмасдан 90 кунлик муддат белгиланди .

Кейинги босқичда Трамп маъмурияти 7 июлга белгилангандан бери музокараларда иштирок этаётган давлатларга 10–12 та тариф хати жўнатилишини айтди. Агар келишувга эришилмаса, 1 августда 10–70 фоиз оралиғида янги тарифлар кучга киради.