ЎҚИШНИ ТОШКЕНТ ШАҲРИГА КЎЧИРИШ НАРХИ ҚАНЧА?

Иқтисодиёт соҳасидаги жиноятлар жумласига кирувчи ва бугунги кунда жуда ҳам авж олган фирибгарлик, алдаш ва ишончни суиистеъмол қилиш жиноятлари кўпайган. Одамлар фирибгарларнинг ёлғонларига дарров чув тушиб, алданиб қолишяпти. Афсуски, фирибгарлик жинояти ёшариб – талабалар орасига ҳам кириб боришга улгурган. Ўз шеригига чув тушган судланувчи талабанинг ўзи ҳам ундан “ранг олди”. Натижада пора эвазига Қозоғистон Республикасидаги ўқишни Тошкентга кўчириш ҳар иккаласига ҳам “қиммат”га тушди...

1999 йилда туғилган судланувчи хавфли рецидивист бўла туриб, ўзганинг мулкини алдаш ва ишончни суиистеъмол қилиш йўли билан қўлга киритишни мақсад қилади. Таниши – 2000 йилда туғилган судланувчи билан жиноий тил бириктиради. Қозоғистон Республикасида жойлашган олий ўқув юртида ўқиётган 2000 йилда туғилган судланувчи ва унинг 3 нафар танишларининг ўқишини Ўзбекистон Республикасига кўчириб ўтказишда мансабдор лавозимларда ишловчи таниши орқали ҳар бир талабага 200 АҚШ доллари эвазига ҳал қилиб беришга ваъда қилади.
— Шеригим билан ёшликдан танишмиз. 2019 йил Қозоғистон Республикаси Чимкент шаҳрида жойлашган университетга ўқишга кирганман. 2020 йилда карантин эълон қилинганлиги сабабли, ўқишни онлайн тарзда давом эттирдим. Ўтган йили Тошкент шаҳрига шеригим билан битта автомашинада келганмиз. Суҳбат жараёнида ўқишимни Тошкент шаҳрига кўчириш ниятида эканимни айтдим. Тошкентга етиб келганимиздан сўнг шеригим “агар ўқишни кўчиришга ёрдам керак бўлса, танишим бор, ёрдам бериши мумкин”, деди. Шеригимга бошқа танишларим ҳам борлиги, уларнинг ҳам ўқишини кўчириб беришини сўрадим, рози бўлди. Кечки пайт шеригим қўнғироқ қилиб, “ўқишни кўчириш масаласини танишим билан гаплашиб кўрдим. Ҳар бир киши учун 200 АҚШ долларига ўқишни кўчириб бера олиши мумкин”, деди. Сўнг Шеригимнинг уйига боргандим. Агарда белгиланган пулларни берадиган бўлсам, универститетда ишловчи ва отасининг синфдоши орқали бир ой ичида ўқишни Тошкентдаги университетга кўчириб беришни ваъда қилди. Отасининг синфдошини таниганим сабабли унга ишондим. Шу вақтда ёнимда бўлган 100 АҚШ долларини шеригимга бердим. Сўнг бирга ўқийдиган 3 нафар танишларимга қўнғироқ қилиб, ҳолатни айтдим, рози бўлишди, - деди айбловга тўлиқ иқрор бўлган 2000 йилда туғилган судланувчи.
Шу тариқа Биридан 400 АҚШ доллари, иккинчисидан 900 АҚШ доллари, учинчисидан 700 АҚШ доллари, жами 2 000 АҚШ долларини олади. Шундан 1999 йилда туғилган судланувчи 1 200 АҚШ доллари қисмини ўзи ҳамда 2000 йилда туғилган судланувчи 800 АҚШ доллари қисмини қўлга киритади. Берган ваъдасини бажармасдан пулларни ўз манфаатларига ишлатиб юборишган.
— Шеригим менга ўқиш жойимдан рейтинг баҳоларим кўрсатгичи ва паспорт нусхасини беришимни айтди. Шунда институтга қўнғироқ қилиб, ҳужжатим ва паспорт нусхамни олдим ва уларни шеригимга бердим. Қолган пулларни ўз эҳтиёжларимга ишлатиб юбордим. Шергим “яна 200 АҚШ доллари керак бўлаяпти” деди. Шунда онамнинг тақинчоғини сотиб, пластик карточкасига 2 000 000 сўм ташлаб бердим. Орадан тахминан бир ой вақт ўтиб шеригимдан ўқишни кўчириш масаласида сўраганимда, ҳар хил баҳоналар қилиб, “тез орада ҳал бўлади”, деб юрди. Уч ойга яқин вақт ўтиб кетди. Шеригим ўқишни кўчирганлигини, лекин университет ходимлари барчанинг фуқаролик паспортининг асл нусхасини сўраётганлигини, яъни Қозоғистон чегарасидан кирди-чиқди муҳрларни текшириб кўриши лозимлигини айтди. Унга ишониб, 3 нафар танишим ҳамда ўзимнинг паспортимни бердим. Лекин у яна алдай бошлади. Университетга бориб, ўзим ва танишларимнинг фамилиясини текширтирдим, лекин ўқишни кўчирганлар орасида уларни фамилияси йўқ эди. Шеригимга қўнғироқ қилганимда, “танишимдан сўрадим, яна 2-3 кун сабр қилиб туринглар”, деди. Шу кунларда отасининг синфдошини рақамини топиб, ундан шеригим ўқишга кўчириш масаласида гаплашган ёки гаплашмаганлигини сўраганимда, “иккалангизни ҳам танимайман”, деб телефонини ўчириб қўйди, - деди шу сабаб шеригим билан оғзаки уришиб қолганини баён қилган судланувчи.

Бундан ташқари, 2000 йилда туғилган судланувчи “махсус харидор” ва унинг танишини Қозоғистон Республикасида жойлашган олий ўқув юртига ўқишга киритиб, кейинчалик Тошкент шаҳрида жойлашган техник институти 2-курсига кўчириб беришда мансабдор лавозимларда ишловчи таниши орқали моддий манфаат эвазига ҳал қилиб беришга ваъда қилади. Такроран пора беришга далолат қилиб, “махсус харидор”дан 6 400 АҚШ долларини олаётган вақтда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи орган ходимлари томонидан ўтказилган тезкор тадбир жараёнида қўлга олинган.
— Бир шахс алоқага чиқиб, “Қозоғистондаги ўқув юртларида таълим олаётган талабаларни Тошкент шаҳридаги олийгоҳларга кўчириш масаласини ҳал қила оласизми?” дея сўради. Пулга муҳтож бўлиб турганим учун унга “ҳал қилиш қўлимдан келади. Ҳар бир киши учун 3 200 АҚШ доллари бўлиди”, дедим. У шахс яна қўнғироқ қилиб, пул ва керакли ҳужжатлар тайёр эканини айтди. Ўша вақт шеригим билан бирга юргандик, унга “бир танишим билан учрашиб, ундан пул олишим лозим”, дея олиб бориб келишни илтимос қилдим. Шеригим рози бўлди ва у шахс билан белгиланган манзилда учрашдик. Ундан 6 400 АҚШ долларини санаб олаётган вақтимда олдимизга бир нечта фуқаролик кийимидаги шахслар келиб, мени ушлашди. Икки нафар холислар иштирокида қўлимдаги пулларни олиб қўйишди. Пулларни махсус ёритувчи ускунада кўрсатишганда, унда “пора” деб ёзилган сўзларни кўрдим. Шеригимни ҳам ушлашди. Қилган ишимдан қаттиқ пушаймонман, - дейди бундай ҳолат бошқа қайтарилмаслигини айтган судланувчи.

СУД ҲУКМ ҚИЛДИ
1999 йилда туғилган судланувчи Жиноят кодексининг 168-моддаси 3-қисми “б” банди ва 28,211-моддаси 1-қисмида назарда тутилган жиноятларни содир этганликда айбли деб топилди ва 4 йил муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.
2000 йилда туғилган судланувчи ЖКнинг 168-моддаси 2-қисми “б” банди, 25,168-моддаси 3-қисми “б” банди ва 25,28,211-моддаси 2-қисми “а” бандида назарда тутилган жиноятларни содир этганликда айбли деб топилди ҳамда 5 йил 2 ой муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси тайинланди.
Судланувчиларга нисбатан қўлланилган гаров эҳтиёт чораси бекор қилиниб ва дарҳол суд мажлиси залидан қамоққа олинди.

Ўктам Қахаров,
жиноят ишлари бўйича
Чилонзор туман суди судьяси