Ҳар йили 720 мингдан ортиқ одам ўз жонига қасд қилади - ЖССТ
Ўз жонига қасд қилиш ҳар йили 726 000 кишини ўлдиради ва яна кўп одамлар ўз жонига қасд қилишга уринишади. БуЖаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти хабар бермоқда .
Ўз жонига қасд қилиш турли ёш гуруҳларида содир бўлади ва 2021 йилда дунё бўйлаб 15-29 ёшдаги одамлар ўлимининг учинчи асосий сабаби эди.
Ўз жонига қасд қилиш нафақат юқори даромадли мамлакатларда содир бўлади; бу глобал ҳодиса дунёнинг барча минтақаларига хосдир. Буни 2021 йилда дунё бўйлаб ўз жонига қасд қилишларнинг деярли тўртдан уч қисми (73%) даромади паст ва ўрта бўлган мамлакатларда содир бўлганлиги билан тасдиқланади.
Ўз жонига қасд қилиш жамоат саломатлигига таъсир қилувчи жиддий муаммо бўлиб, соғлиқни сақлаш чораларини талаб қилади. Ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш учун ўз вақтида, далилларга асосланган ва кўпинча кам харажатли чоралар кўриш мумкин. Самарали миллий чора-тадбирларни таъминлаш учун ўз жонига қасд қилишнинг тармоқлараро комплекс олдини олиш стратегияси талаб қилинади.
Ким хавф остида?
Юқори даромадли мамлакатларда ўз жонига қасд қилиш ва руҳий касалликлар (айниқса, депрессия ва спиртли ичимликларни истеъмол қилиш бузилиши) ва олдинги ўз жонига қасд қилиш уринишлари ўртасида аниқ боғлиқлик мавжуд. Бироқ, кўплаб ўз жонига қасд қилиш инқирозли пайтларда, одам молиявий муаммолар, шахслараро муносабатлардаги муаммолар ёки сурункали оғриқ ва касаллик каби стрессли ҳаётий вазиятларни энгиш қобилиятини йўқотган пайтда импульсив равишда содир бўлади.
Бундан ташқари, ўз жонига қасд қилиш хатти-ҳаракати кўпинча қуролли тўқнашувлар, табиий офатлар, зўравонлик ва шафқатсизлик ҳолатларида ёки яқин кишини йўқотиш ва ёлғизлик ҳисси туфайли юзага келади. Ўз жонига қасд қилиш даражаси қочқинлар ва муҳожирлар каби камситилган гуруҳлар орасида ҳам юқори; маҳаллий халқлар вакиллари; лесбиян, гей, бисексуал, трансгендер, интерсекс одамлар (ЛГБТИ); шунингдек, маҳбуслар.
Ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш ва унга қарши курашиш
Аҳоли, турли аҳоли гуруҳлари ва шахслар орасида ўз жонига қасд қилиш ва ўз-ўзига зарар этказишнинг олдини олиш учун бир қатор тадбирлардан фойдаланиш мумкин. WҲО ЛИВE ЛИФE ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш тизими қуйидаги самарали ва далилларга асосланган тадбирларни тавсия қилади:
ўз жонига қасд қилиш воситаларидан фойдаланишни чеклаш (масалан, пестицидлар, ўқотар қуроллар, баъзи дорилар);
ўз жонига қасд қилиш ҳолатларини масъулият билан ёритишни таъминлаш учун оммавий ахборот воситалари билан ишлаш;
ўсмирларда ижтимоий ва ҳиссий ҳаётий кўникмаларни ривожлантириш; Ва
хулқ-атворнинг ўз жонига қасд қилиш шаклларидан азият чекаётган барча шахсларни ўз вақтида аниқлаш, текшириш, бошқариш ва кейинчалик қўллаб-қувватлаш.
Ушбу чора-тадбирлар билан бир қаторда қуйидаги асосий вазифалар ҳам амалга оширилиши керак: вазиятни таҳлил қилиш, идоралараро ҳамкорлик, хабардорликни ошириш, салоҳиятни ошириш, молиялаштириш, назорат қилиш, мониторинг ва баҳолаш.
Ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш саъй-ҳаракатлари жамиятнинг турли соҳалари, жумладан, соғлиқни сақлаш сектори ва таълим, меҳнат, қишлоқ хўжалиги, бизнес, адлия, қонунчилик, мудофаа, сиёсат ва оммавий ахборот воситалари каби бошқа тармоқлар ўртасидаги мувофиқлаштириш ва ҳамкорликни ўз ичига олиши керак. Ўз жонига қасд қилиш муаммосининг мураккаблигини ҳисобга олган ҳолда, бу ҳаракатлар ҳар томонлама ва кенг қамровли бўлиши керак.
