Xorazmda uy yonib ketdi. Aybdorlar bo‘yin tovlab kelgandi, ammo...
Insof-diyonatli odam o‘zganing haqiga hech qachon xiyonat qilmaydi, birovga ziyon-zahmat yetkazmaydi. Basharti, o‘z qilmishi, ehtiyotsizligi oqibatida o‘zgalarga ziyon yetsa, ming uzr-la madad va yordamga otlanadi, yo‘qotishning o‘rnini qoplash, dardiga malham bo‘lishga intiladi.
El-yurt ham shunday fazilatli odamlarni qadrlaydi.
Hazorasp tumanidagi Yangibozor qishlog‘ining «Aloqali ko‘l» mahallasida yashovchi Yorqinoy Otanazarova va Nigora To‘rayeva (ism-shariflar o‘zgartirildi) insoniylikning ushbu farzini ado etishga ojizlik qilishdi.
O‘zgaga yetkazilgan zararni qoplash, shu asnoda aybini oqlashga ko‘pam shoshilishmadi.
Ularning qilmishidan qo‘shnisi Otabek Matkarimovning xonadoni ko‘rgan ziyonni xaspo‘shlashning iloji yo‘q. Insofli odam o‘z aybi tufayli kelib chiqqan ziyonni zudlik bilan bartaraf etadi. Molini garovga qo‘yib bo‘lsa-da, qarzini uzadi. Afsuski, YO. Otanazarova va N. To‘rayeva naqd 4 million 360 ming so‘mlik ziyonni o‘z vaqtida qoplamadi. Bu zararning yetkazilishiga nazoratsiz qoldirilgan bolakaylarning o‘yinqaroqligi sabab bo‘ldi.
Ularning farzandlari S. Ibodullayev va S. Jumanazarov olovning kuchini oddiy gugurt ko‘magida sinab ko‘rishga urinishdi. Hali 10 yoshga ham to‘lmagan bolalar olovning tilsiz yov ekanini qayoqdan ham bilishsin? O‘sha kuni O. Matkarimovga qarashli hali qurib bitkazilmagan binoda bolakaylar uylaridan yashirincha olib chiqilgan gugurtning kuchini sinab ko‘rmoqchi bo‘lishdi. Nozikkina gugurt cho‘piga qamalgan olov bir pasda dahshatli ofatga aylandi. Xayriyatki, bolakaylarga ziyon yetmadi. Biroq yaqindagina xonalarga o‘rnatilgan yangi deraza va eshiklar bir necha soniyadayoq yonib kulga aylandi. Bundan kelib chiqqan ziyon miqdori 4,6 million so‘mni tashkil etdi. Imorat egasi ushbu ziyonni bolalarning ota-onasi qoplashini ko‘p kutdi. Lekin ular bunga shoshilishmadi. Bir necha oylarga cho‘zilgan sabr onlari nihoyat poyoniga yetdi. Masala tuman hokimligi qoshidagi voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiya e’tiboriga havola etildi. Shunda yangi qurilgan imoratda sodir bo‘lgan noxush hodisaning barcha tafsiloti yanada oydinlashdi. Ma’lum bo‘lishicha, mash’um yong‘in chindan ham, qarovsiz va nazoratsiz qoldirilgan bolalarning qilmishi tufayli sodir bo‘lgan. Bu hol tuman yong‘in xavfsizligi idorasining xulosasida ham o‘z ifodasini topgan. Ayb o‘z bolalarini qarovsiz va nazoratsiz qoldirgan ota-onalar zimmasiga tushdi. Shu yuzadan chiqarilgan qarorga muvofiq YO. Otanazarova va N. To‘rayevaga Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 47-moddasiga asosan ma’muriy jarima jazosi tayinlangan. Ammo bundan biron-bir natija chiqmadi. Jarimaga tortilganlar qo‘shni xonadonga yetkazilgan zararni qoplash naryoqda tursin, hatto vakolatli komissiya qarorini ham bajarishmadi.
Shu bois ushbu masala sudda ko‘rib chiqildi. Fuqarolik ishlari bo‘yicha tumanlararo sudi O. Matkarimovga yetkazilgan zararni to‘liq e’tirof etdi.
Bu da’vo zararning to‘loviga rozilik bildirgan javobgar ota-onalar tarafidan ham tan olindi. Biroq da’vogarning 2,5 million so‘mlik ma’naviy zararni ham qoplash haqidagi talabi jiddiy muhokamaga sabab bo‘ldi. Nizo Oliy sud Plenumining «Ma’naviy zararni qoplash haqidagi qonunlarni qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida» 2000 yil 28 apreldagi qarori talablari asosida yechim topdi. Unga ko‘ra, javobgarligi e’tirof qilingan YO. Otanazarova va N. To‘rayevaning zimmasiga 4 million 630 ming so‘mlik moddiy va 500 ming so‘mlik ma’naviy ziyonni o‘zaro teng ulushda qoplash, davlat boji hamda sud xarajatlarini ham ular hisobidan undirish majburiyati yuklatildi.
Anvar Rahimov,
Xorazm viloyati sudi sudyasi,
Abdulla Sobirov,
jurnalist
