OTB O‘zbekistonning 2024 va 2025 yil uchun iqtisodiy o‘sish prognozini pasaytirdi

Osiyo taraqqiyot banki (OTB) O‘zbekistonning 2024 va 2025 yil uchun iqtisodiy o‘sishi prognozini pasaytirdi. Bu haqda bankning aprel oyidagi hisobotida ma’lum qilindi.

Hisobotda qayd etilishicha, O‘zbekiston iqtisodiyoti ikki yilda mos ravishda 5,5 va 5,6 foizda bo‘ladi. 2023 yilda bu 6 foizni tashkil etgan. Inflyasiya darajasi esa 2024 yilda 10 foizni, bir yildan keyin esa 9,5 foizda bo‘lishi kutilmoqda.

O‘zbekistonda 2023 yilda sanoat va qishloq xo‘jaligida o‘sish sur’ati tezlashgandi. Qattiq pul-kredit siyosati va asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini soliqdan ozod qilish bilan inflyasiya sekinlashgan.

O‘sish 2024 yilda sekinlashishi va 2025 yilda bir oz ko‘tarilishi prognoz qilinmoqda, chunki yuqori tartibga solinadigan narxlar uy xo‘jaliklarining daromadlari o‘sishini cheklaydi va talabni kamaytiradi.

Prognozlarga ko‘ra, o‘sish, ayniqsa, xizmat ko‘rsatish va qishloq xo‘jaligida zaiflashadi, chunki boshqariladigan narxlarning oshishi real ichki talabning o‘sishini cheklaydi. 2024 yilda u 5,5 foizgacha sekinlashadi, keyin 2025 yilda 5,6 foizgacha ko‘tariladi.

• Ta’minot tomonidan xizmatlarning o‘sishi oziq-ovqat, turar joy va transport xizmatlariga talabning pasayishi bilan har ikki yilda 5,5 foizgacha sekinlashishi kutilmoqda.
• Paxta va g‘alla sug‘orishda suv tanqisligi kutilayotgani sababli qishloq xo‘jaligidagi o‘sish har ikki yilda 3,5 foizgacha sekinlashishi prognoz qilingan.
• Qurilishda o‘sish 6 foizgacha sekinlashishi mumkin. Bu uy-joy qurilishi, mahalliy infratuzilma va ishlab chiqarish korxonalarini modernizasiya qilishning sekinroq kengayishini aks ettiradi.
• Oziq-ovqat va to‘qimachilik mahsulotlariga tashqi talab hamda tog‘-kon sanoatida ichki talabning o‘sishi sanoat o‘sishini 2024 yilda 6 foizga, 2025 yilda esa 6,3 foizga ko‘tarishi kutilmoqda.

Talab tomonida xususiy iste’mol va investisiyalar o‘sishi sekinlashadi

2024 va 2025 yillarda energiya uchun ichki narxlarni oshirish bilan bog‘liq davom etayotgan tarkibiy islohotlar uy xo‘jaliklarining real daromadlari o‘sishini qisqartirishi mumkin. Bu davlat ish haqi va pensiyalarni inflyasiya darajasida ushlab turish uchun rejalashtirilgan davriy tuzatishlarga qaramay, talabni va shaxsiy iste’molning mo‘tadil o‘sishini 2024 yilda 5 va 2025 yilda 5,3 foizgacha pasaytiradi.

Bundan tashqari, tijorat banklari iqtisodiyotni kreditlashning tez o‘sishini sekinlashtirish uchun iste’mol kreditlari va ipoteka kreditlarini cheklashlari kutilmoqda.

Qattiq pul-kredit siyosati davom etayotganiga qaramay, inflyasiya unchalik o‘zgarmasligi taxmin qilinmoqda, chunki energetika sohasidagi tarkibiy islohotlar ma’muriy narxlarni oshiradi. Yillik inflyasiya 2024 yil yanvar oyida o‘tgan yilgi 12,1 foizdan 9,1 foizgacha sekinlashdi, chunki Markaziy bank siyosat stavkasini 14 foizda saqlab qoldi.

Inflyasiya 2024 yilda 10,0 foiz darajasida saqlanib qolishi va 2025 yilda atigi 9,5 foizgacha mo‘tadil bo‘lishi kutilmoqda, bu 2023 yil oktyabr oyida energiya narxlarining o‘sishining kechikkan ta’sirini bildiradi. 2024 va 2025 yillarda ichki energiya narxlarining oshishi kutilmoqda.

Kredit o‘sishini sekinlashtirish orqali inflyasiya bosimini cheklash uchun tijorat banklari mikrokreditlar va iste’mol kreditlarini, shu jumladan avtokreditlarni cheklashni davom ettirishi mumkin.

Iqtisodiy o‘sishdagi xavflar

Mehnat muhojirlari, oziq-ovqat va to‘qimachilik eksporti uchun asosiy yo‘nalish bo‘lgan Rossiya iqtisodiyotining sekinlashishi O‘zbekistonning qayta ishlangan oziq-ovqat va kiyim-kechak mahsulotlariga, shuningdek, muhojirlariga tashqi talabni zaiflashtiradi.

Pul o‘tkazmalari oqimining pasayishi uy xo‘jaliklari daromadlarini kamaytiradi, shaxsiy iste’mol o‘sishini sekinlashtiradi. Tashqi moliyaviy shart-sharoitlarni kuchaytirish investisiya loyihalari va tadbirkorlik faoliyati uchun tashqi qarzlar xarajatlarini yanada oshiradi.

Davlat korxonalarining shartli majburiyatlarining oshishi, davlat-xususiy sheriklikning kengayishi va iqlim o‘zgarishi ham iqtisodiy o‘sish va moliyaviy barqarorlikka xavf tug‘dirishi mumkin.