Amerika sun’iy yo‘ldoshi Xitoy dunyodagi eng yirik yadro sintezi lazerini qurayotganini oshkor qildi

Sun’iy yo‘ldosh tasvirlari lazer sinteziga mo‘ljallangan ulkan Xitoy laboratoriyasi qurilayotganini ko‘rsatmoqda. Mianyang shahrida joylashgan bu ob’ekt energiya ishlab chiqarish sohasida jiddiy ahamiyatga ega bo‘lishi bilan birga, mamlakatning yadroviy imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qilishi mumkin.

Keng jamoatchilikka hali ko‘p jihatlari noma’lum bo‘lgan bu loyiha qanchalik qiziqish uyg‘otsa, shunchalik tashvish ham tug‘dirmoqda. Murakkab texnologiya hisoblangan lazer sintezi Quyoshning energiya reaksiyalarini takrorlashga qaratilgan. Biroq, fuqarolik maqsadlaridan tashqari, bu turdagi tadqiqotlar xalqaro shartnomalarni buzmasdan yadroviy qurollarni takomillashtirishga ham yordam berishi mumkin.

Mianyang markazi Amerikaning Milliy o‘t oldirish inshooti (NIF) dan kattaroq. Tajriba maydoni 50 foizga kengaytirilgan bo‘lib, u dunyodagi eng yirik lazer sintezi markaziga aylanishi mumkin. Markaziy kameraga yo‘naltirilgan to‘rtta lazer qo‘li NIF tuzilishiga o‘xshaydi, ammo ancha kundalik ko‘lamda.

Bu inshoot Xitoyning yadro sohasida ustunlikka erishish strategiyasining bir qismidir. Xitoy AQSh yoki Rossiyaga qaraganda kamroq yadro sinovlari o‘tkazgan bo‘lib, bu laboratoriya unga haqiqiy sinovlar o‘tkazmasdan portlashlarni simulyatsiya qilish va qurollarini takomillashtirish imkonini berishi mumkin.

Lazer sintezi yadro reaksiyasini yuzaga keltirish uchun o‘ta quvvatli lazerlar yordamida vodorod izotoplarini siqishni o‘z ichiga oladi. Bu texnologiya ko‘pincha toza va cheksiz energiya manbai sifatida taqdim etilsa-da, u harbiylarning ham e’tiborini tortmoqda. Darhaqiqat, bu texnologiya xalqaro shartnomalarga rioya qilgan holda yadro portlashining ekstremal sharoitlarini simulyatsiya qilish imkonini beradi.

Aslida, Yadro sinovlarini har tomonlama taqiqlash shartnomasi (CTBT) kabi xalqaro shartnomalar haqiqiy yadro portlashlarini taqiqlaydi. Biroq, lazer sintezi tajribalari "subkritik" deb hisoblanadi, ya’ni ular nazorat qilib bo‘lmaydigan zanjirli reaksiyani keltirib chiqarmaydi.