Ajrimga qayta ariza topshirish uchun muhlat tugashini kutish shartmi?

— Ajrashish uchun sudga ariza bergandim, ish sudda ko‘rilib taraflarga 6 oylik muxlat berildi. Shu muddat tugashiga ham bir oy vaqt qoldi. Ajrashish fikrimda qat’iyman. Yana qayta topshiriladigan arizani 1 oy o‘tishini kutmasdan toshirsam, sud qabul qiladimi?

Ismi sir tutildi

Guli Shukurlayeva, fuqarolik ishlari bo‘yicha Mirzo Ulug‘bek tumanlararo sudi rais o‘rinbosari:

— Sud nikohdan ajratishga doir ishlar bo‘yicha qonuniy va asosli hal qiluv qarori qabul qilishi uchun ishning haqiqiy holatlarini har taraflama, to‘liq va xolisona tekshirib chiqishi, jumladan, er-xotin o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar xususiyatini, nikohdan ajratish masalasi qo‘yilishiga asos bo‘lgan sabablar, er-xotin o‘rtasidagi kelishmovchilikning asl sabablarini aniqlashi shart. Shu sababli Oila kodeksining 40-moddasiga muvofiq, sud ishning ko‘rilishini keyinga qoldirib, er-xotinga yarashish uchun olti oygacha muhlat tayinlashga haqli. Mazkur muddat 3 oydan olti oygacha belgilanadi. Ushbu muddat ichida sud taraflarga yarashish uchun berilgan muddat sababli sud majlisini qoldirish haqidagi ajrim nusxasini tuman hoqimiyati qoshidagi oila va xotin qizlar bo‘limiga yuboradi va natijasi bo‘yicha xulosa oladi.

Agar sud taraflarga yarashish uchun muddat bergan va sud majlisi qoldirilgan bo‘lsa, takroran da’vo arizasi bilan murojaat qilinmaydi. Ya’ni dastlab murojaat qilishda to‘lanadigan davlat boji, taraflarning pasport nusxalari, farzandlarining tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma nusxasi, nikoh guvohnomasini asli va kerakli boshqa hujjatlar talab qilinmaydi. Sud majlisi muddat berilganligi sababli qoldirilsa, ish sudning ish yurituvida qoldirilgan sana kelmagancha turadi. Sud majlisi qoldirilgan sanada taraflar belgilangan vaqtda sud majlisiga keladi.

Yana bir holat: da’vogarning nikohdan ajratish haqidagi talabi rad qilingan bo‘lsa, agar oila tiklanmasa da’vogarga takroran mazkur talab bilan hal qiluv qarori qonuniy kuchga kirgandan keyin olti oydan keyin murojaat qilish huquqi tushuntiriladi. Negadir ko‘p holatlarda fuqarolar shuni muddat deb qabul qilishadi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudi Plenumining 2011 yil 20 iyuldagi “Sudlar tomonidan nikohdan ajratishga oid ishlar bo‘yicha qonunchilikni qo‘llash amaliyoti to‘g‘risida”gi qarorining 18-bandida tushuntirilishicha, aynan o‘sha taraflar tomonidan aynan o‘sha asoslar bo‘yicha nikohdan ajratish to‘g‘risidagi takroriy da’vo arizasi sudning ish yurituviga bunday da’voni rad qilish haqidagi hal qiluv qarori yoki da’vogarning da’vodan voz kechganligi yoxud taraflar yarashganligi munosabati bilan ish yuritishni tugatish haqidagi ajrim qonuniy kuchga kirgan kundan boshlab, kamida olti oy o‘tgandan so‘ng qabul qilinishi mumkin. Ya’ni hal qiluv qarori qonuniy kuchga kirgandan keyin olti oydan keyin, ya’ni umumiy 7 oydan keyin, murojaat qilish huquqi vujudga kelish huquqi.

Bundan tashqari, amaldagi qonunchiligimizda sud tomonidan berilgan muddatni kamaytirish ham tushunchasi mavjud. Bu holatda taraf muddatni qisqartirish haqidagi ariza bilan murojaat qilishi lozim. Mazkur ariza sud majlisida ko‘rib chiqiladi va sud tomonidan qanoatlantirish yoki ariza rad qilish haqida ajrim qabul qilinadi. Mazkur ajrim ustidan shikoyat keltirilma ydi. Agar ariza qanoatlantirilsa, berilgan muddat qisqartirilib, ish mazmunan ko‘rilib, yaquniy hal qiluv qarori qabul qilinadi.

Agar sud er va xotinning bundan buyon birgalikda yashashiga va oilani saqlab qolishga imkoniyat yo‘q deb topsa O‘zbekiston Respublikasi Oila kodeksining 41-moddasiga muvofiq ularni nikohdan ajratadi.