ЮНЕСКО Украинанинг 2 та жойини хавф остидаги тарихий обидалар рўйхатига киритди

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бутунжаҳон мероси қўмитаси жума куни Украинадаги иккита йирик тарихий обидани хавф остида бўлган жойлар рўйхатига киритди. Бу ҳақда "Америка овози" хабар берди.

Пойтахт Киевдаги рамзий София собори ва ғарбий Лвов шаҳрининг ўрта асрлар маркази ЮНЕСКОнинг Умумжаҳон мероси объэктлари бўлиб, Украина маданияти ва тарихида марказий ўрин тутади. Жума куни бу иккаласини тананинг "хавф остидаги" сайтлар рўйхатига киритиш қарори ижро механизмига эга эмас, аммо Россия ҳужумларини олдини олишга ёрдам бериши мумкин.

Россия 2022-йилнинг февралида Украинага кенг кўламли босқинни бошлаганидан бери ҳеч бир сайт тўғридан-тўғри нишонга олинмаган ва Лвов асосан жанглардан қутулиб қолган. Аммо Россия Киев ва бошқа шаҳарларга зарбалар тўлқинларини бошлаб юборди, аҳоли турар жойлари ва муҳим инфратузилмани Эронда ишлаб чиқарилган учувчисиз ҳужумга учраган учувчисиз учоқлар билан зарба берди.

Бу ҳақда Саудия Арабистонида бўлиб ўтаётган Жаҳон мероси қўмитасининг 45-сессиясида шундай қарор қабул қилинди. Қўмита ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси рўйхатини юритади ва объэктларнинг сақланишини назорат қилади.

Украина ҳукумати расмийси бу ҳаракатни олқишлади.

“Мамлакатимизнинг жуда бой тарихи ва маданияти борлигидан жуда хурсандмиз ва шуни айтмоқчимизки, бу минг йиллар давомида ўтган ва биз уни келажак авлодларимиз учун сақлаб қолишга ҳаракат қиламиз”, деди Маданият вазири ўринбосари Анастасия Бондар. . "Шундай экан, бутун дунё ҳамжамиятининг ҳам бизга қўшилиши жуда муҳим".

Киевнинг қоқ марказида жойлашган олтин гумбазли Авлиё София собори 11-асрда қурилган бўлиб, Истанбулдаги Аясофя билан рақобатлашиш учун мўлжалланган. Византия санъати ёдгорлиги ўша даврдаги энг катта мозаика ва фрескалар тўпламини ўз ичига олади ва 17-асрга оид монастир бинолари билан ўралган.

Киев-Печерск Лавра, Ғорлар монастири сифатида ҳам танилган, 11-асрдан 19-асргача қурилган монастирлар ва черковларнинг - баъзилари ер остидаги - кенг тарқалган мажмуа. Баъзи черковлар узунлиги 600 метрдан ортиқ бўлган лабиринт ғорлари мажмуаси билан боғланган.

Днепр дарёси бўйида бир-биридан 15 дақиқалик масофада жойлашган иккита жой ЮНЕСКО маълумотларига кўра, "инсон ижодий даҳосининг дурдона асари".

Бошқа жой - Лвовнинг тарихий маркази, Полша чегараси яқинида. 5-аср қалъаси 13-17-асрларда қурилган кўчалар ва майдонларга қарайди. Сайтда ибодатхона, шунингдек, шаҳарнинг хилма-хиллигини акс эттирувчи православ, арман ва католик диний бинолари мавжуд.

“Лвов ўзининг шаҳар тузилиши ва меъморчилигида Шарқий Европа меъморий ва бадиий анъаналари Италия ва Германия анъаналари билан уйғунлашувининг ёрқин намунасидир”, — дейилади ЮНЕСКО. "Лвовнинг сиёсий ва тижорат роли турли маданий ва диний анъаналарга эга бўлган бир қатор этник гуруҳларни ўзига жалб қилди."

Лвов Киевдан 500 километр узоқликда ва ҳаттоки ҳар қандай фронт чизиғидан узоқроқда жойлашган, аммо у сақланиб қолмаган. Россиянинг қанотли ракеталари июл ойида шаҳардаги турар-жой биносига келиб урилиб, камида олти киши ҳалок бўлган ва ўнлаб одамлар яраланган эди.

ЮНЕСКО январ ойида Украинанинг Қора денгиз порт шаҳри Одессани йўқолиб кетиш хавфи остидаги мерос объектлари рўйхатига киритди. Россия кучлари 19-аср архитектураси билан машҳур бўлган шаҳарга бир неча марта ҳужум уюштирди. Россия фақат ҳарбий нишонларга зарба беришини айтмоқда.

Украина ва Россия томонидан ратификация қилинган 1972 йилги ЮНЕСКО конвенциясига кўра, имзолаган давлатлар "рўйхатга олинган объэктларни ҳимоя қилишда ёрдам бериш" мажбуриятини оладилар ва Жаҳон мероси объэктларига зарар этказиши мумкин бўлган "қасддан чоралар кўрмасликка мажбурдирлар".

Хавф остидаги Жаҳон мероси рўйхатига киритиш табиатни муҳофаза қилиш бўйича саъй-ҳаракатларни шошилинч халқаро қўллаб-қувватлаш учун мўлжалланган. Рўйхатга дунё бўйлаб 50 дан ортиқ сайтлар киритилган.