Олимлар 500 ёшли акулага рўпара келиб қолди

Гренландия акуласи Ер юзидаги энг узоқ умр кўрувчи умуртқали ҳайвон унвонига эга бўлиб, айрим вакиллари 500 ёшгача яшаши мумкин. Шимолий Атлантика ва Шимолий Муз океанларининг совуқ сувларида яшовчи бу сирли чуқур денгиз йиртқичи ўзининг ажойиб умр давомийлиги билан олимларни ҳайратга солди. Унинг секин ўсиш суръати ва ноодатий биологияси уни доимий тадқиқотлар мавзусига айлантирди, бу эса баъзи турларнинг қариш чегараларини қандай енгиб ўтишини тушунишга ёрдам бермоқда.
Копенгаген университети денгиз биологи Юлиус Нилсен раҳбарлигидаги тадқиқот гуруҳи Гренландия акулаларининг узоқ умр кўришини тушунишда муҳим ютуқларга эришди. Нилсен ва унинг ҳамкасблари ўтказган тадқиқот натижасида камида 272 ёшга тенг деб баҳоланган Гренландия акуласи аниқланди. Баъзи моделлар эса бу акуланинг ёши 500 ёшгача бўлиши мумкинлигини кўрсатди.
Бу кашфиёт аввалги рекордларни бекор қилиб, узоқ вақт давомида энг узоқ умр кўрувчи умуртқали ҳайвон ҳисобланиб келган 211 ёшли ёйсимон китнинг маълум умр кўриш муддатидан ошиб кетди.
Гренландия акулаларининг ёшини аниқлаш тадқиқотчилар учун жиддий қийинчилик туғдирди. Кўплаб балиқ турларининг ёшини уларнинг қулоқларида жойлашган отолитлар деб аталадиган кичик кальций карбонат тузилмаларидаги ўсиш қатламларини санаш орқали аниқлаш мумкин. Бу қатламлар худди дарахт ҳалқалари каби ишлайди ва ўсиш жараёнини кўрсатади. Бироқ, акулаларда бундай қулоқ тошлари йўқ, шу сабабли анъанавий ёш аниқлаш усуллари самарасиз. Бундан ташқари, Гренландия акулаларида оҳакли тузилмалар жуда кам бўлиб, бу жараённи янада мураккаблаштиради.
Бу тўсиқни енгиб ўтиш учун олимлар бошқа усулга - акулаларнинг кўз гавҳарларини ўрганишга мурожаат қилишди. Кўз гавҳари шаклланганидан сўнг ўзгармайдиган оқсиллардан ташкил топган бўлиб, тадқиқотчилар улардан биологик вақт белгиси сифатида фойдаланишлари мумкин. Энг ички оқсиллар акула ҳали она қорнида эканлигида ривожлангани сабабли, уларнинг ёшини радиокарбон саналаш усуллари ёрдамида аниқлаш мумкин.
Ушбу оқсилларни таҳлил қилиш орқали, тадқиқотчилар бир нечта Гренландия акулаларининг ёшини аниқлашга муваффақ бўлишди ва уларнинг ғайриоддий узоқ умр кўришини тасдиқладилар.