Нега Киев Аляскадаги учрашувдан норози?

АҚШдаги президентлик сайловлари арафасида Дональд Трамп ва Владимир Путин ўртасида Аляска штатида учрашув бўлиб ўтиши кутилмоқда. Ушбу хабар Украина раҳбарияти ва Европада жиддий хавотир уйғотди. Улар музокаралар Киев иштирокисиз ўтиши ва Россия манфаатига келишув тузилиши мумкинлигидан қўрқмоқда.

Бу учрашув Россия президенти Владимир Путиннинг 2007 йилдан буён АҚШга биринчи бор ташриф буюриши бўлади. Россия расмийлари Аляскани учрашув жойи сифатида танлашни “мантиқий” деб баҳолади — у Россияга яқин ва Халқаро жиноят суди таъсиридан ташқарида жойлашган. Бундан ташқари, у Украина ва Европа иттифоқи мамлакатларидан анча узоқ, бу эса Трамп ва Путинга фақат ўзлари хоҳлаган форматда учрашув ўтказиш имконини беради.

Аввалроқ Трамп учрашувни Римда ўтказишни таклиф қилган, Путин эса БААни таклиф этганди. Бироқ ҳозир икки томон Аляскада келишувга келди.

Киев учрашув пайтида Украина манфаатлари инобатга олинмаслигидан хавотирда. Хусусан, Путиннинг сўнгги таклифига кўра, Украина Донецк ва Луганскнинг ҳали Киев назоратида бўлган ҳудудларидан, жумладан Краматорскдан қўшинларини олиб чиқиши керак. Эвазига Россия фронт чизиғини “музлатишга” тайёр эканлигини билдирган.

Украина президенти Владимир Зеленский бу таклифни қатъиян рад этди ва бундай деди:

«Украина ўз ҳудудларини ҳеч кимга бермайди. Биз урушни тоқат билан тўхтата олмаймиз. Киев иштирокисиз тузилган ҳар қандай келишув — амалга ошмайдиган, ўлик ҳужжатдир.»

Учрашувга оид маълумотлар бир-бирига зид. АҚШ расмийлари аввал Зеленский ҳам қатнашиши мумкинлигини билдирган, аммо Кремль буни рад этиб, “бундай шартлар ҳали шаклланмаган” деган. Оқ уй эса агар Зеленский қатнашмаса, учрашувни бекор қилиш эҳтимоли борлигини билдирганди. Бироқ Трамп сўнгги баёнотида Зеленский бўлмаса ҳам, Путин билан учрашаверажагини айтди.

Ҳозирча номаълум:

• Зеленский учрашувга таклиф этиладими,

• учрашув уч томонлама бўладими ёки йўқ,

• Украина қандай позицияда турибди ва ҳудудий имтиёзларга рози бўладими.

Россиянинг бундай таклифлари Европа иттифоқи мамлакатлари томонидан ҳам хавотир билан кузатилмоқда. Улар буни “тинчлик учун ҳудудлардан воз кечиш” деб баҳолашмоқда. Улар Россия билан тузилган бундай келишув барқарор бўлмаслигини, Кремль уни бузиши мумкинлигини таъкидламоқда.

Европанинг аввалги тинчлик ташаббуслари эса натижа бермаган — улар фронт чизиғидан анча узоқда, фақат умумий “ишонч миссиялари” билан чекланган ва аниқ кафолатларсиз бўлган.