Ҳайвонлар бир-бирининг "тилини" ўрганиши мумкинми?

Ҳар йили биз ҳайвонларнинг ўзаро мулоқоти ҳақида кўпроқ маълумот оламиз. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, филлар бир-бирларини қулоқларини силкитиб ва паст овозда гумбурлаб саломлашади, сперматозоидлар суҳбат мазмунига қараб ўзларининг қисқа-қисқа овозларини ўзгартиради, яланғоч каламуш колониялари эса ҳатто ўзларининг "шеваларига" эга.

Ҳайвонот оламидаги мулоқот мураккаб эканлиги шубҳасиз. Аммо мулоқотнинг бундай ўзига хос усуллари мавжуд экан, бирор ҳайвон бошқа турнинг "тилини" ўрганиши мумкинми?

Маълум бўлишича, ҳайвонларнинг ўзларидан бошқа турларнинг овозларини ёки сигналларини тушуниш ва ҳатто улардан фойдаланишни ўрганиш ҳолатлари мавжуд. Бироқ бу ҳайвонларнинг онгида нима кечаётгани ҳақида ҳали кўп саволлар бор.

Цюрих университетининг эволюцион антропология профессори Саймон У. Таунсенд "Live Science" нашрига шундай деди: "Тил инсонларга хос бўлган алоқа тизими ҳисобланади." Ҳайвонларни ўрганаётганда, олимлар "тил" каби инсонга хос атамалардан фойдаланиш ўрнига, мулоқотнинг маълум бир товуш маълум бир маънога эга бўлиши каби ўзига хос хусусиятларини текширадилар.

Бошқа турларнинг товушларини илғаб олиш масаласида қушлар энг яхши ўрганилган ҳайвонлардан биридир. Сайроқи қушларнинг миграцияси бўйича ўтказилган бир тадқиқот шуни кўрсатдики, ёлғиз қушлар ўз миграция йўлидаги бошқа қуш турларининг овозларини тушуниши мумкин. Бу уларга хавфсиз қолиш ва узоқ сафар давомида йўл топишга ёрдам бериши мумкин.

Тадқиқотнинг биринчи муаллифи ва Иллинойс штатидаги Урбана-Чампаигн университетининг табиий ресурслар ва атроф-муҳит фанлари бўйича доценти Бенжамин Ван Дорен "Live Science" нашрига бундай деди: "Биз аслида тасодифий бўлмаган ҳолатларга эътибор қаратдик, овозлардаги қонуниятларни изладик."

Тадқиқотчилар қушларнинг турли турлари бир-бирига яқин жойда овоз чиқарганини кузатиб, турлараро мулоқот ғоясини қўллаб-қувватловчи маълумотларни тўпладилар.

Ушбу тадқиқот сайроқи қушлар миграцияси илгари ўйланганидек ёлғиз саёҳат эканлигини инкор этади. Бироқ, уларнинг маълумотлари ҳали қушлар нима "айтаётгани"ни аниқ тушунтириб бера олмайди.

"Турлар ўртасида ижтимоий алоқалар мавжудлиги ҳақида ўйлаш мантиқан тўғри," - дейди Ван Дорен. - "Менимча, бу қичқириқлар биз ҳозирда тушунаётганимиздан кўра кўпроқ маълумотга эга бўлиши мумкин."

Аммо "тил"ни ўрганиш фақат эшитганингизни тушунишдан иборат эмас; уни гапира олиш ҳам муҳим. Айнан шу жиҳатда бутун Африка бўйлаб тарқалган кичик, қора рангли дронго қуши (Dicrurus adsimilis) ажралиб туради.

Дронголар овқат ўғирлаш умидида бошқа ҳайвонларнинг орқасидан эргашиш одатига эга.