Er yuzidagi eng quruq iqlim qayerda? Eng nam iqlim-chi?

Ajablanarlisi, yer yuzidagi eng nam va eng quruq joylar bir-biriga tutash bo‘lib, Janubiy Amerikada tog‘ tizmasining qarama-qarshi tomonlarida joylashgan.
Taxminan 10 million yil muqaddam Janubiy Amerika qit’asini larzaga keltira boshlagan vulqon otilishlari shu kungacha davom etmoqda. Yer qobig‘ining tubidagi qo‘zg‘alishlar ta’siri ostida Yerdagi eng uzun tog‘ tizmasi – And butun materik bo‘ylab ko‘tarildi. Tog‘lar 8 ming kilometrga cho‘zilgan. Cho‘qqilari shu qadar balandki, hatto ekvatorda ham ularni qor va muz qoplab turadi.
Har yili buyuk Amazon daryosi qirg‘oqlaridan toshib, Angliya kattaligidagi o‘rmonlarni suv bosadi. Toshqin avjida daraxtlar 10 metrgacha suvga botib qolishi mumkin.
Amazon va uning irmoqlari Yerdagi eng katta tropik o‘rmonlarni sug‘oradi. Amazoniya o‘rmoni And va Atlantika oralig‘idagi maydonni gilam kabi butkul qoplagan va yer yuzidagi eng nam joy hisoblanadi.
Amazoniya And tog‘larining sharqida joylashgan bo‘lib, kuchli tropik yomg‘ir o‘rmon ustiga tushib, uni suv bilan oziqlantiradi. Tog‘lar Sharqdan namlikni olib o‘tuvchi shamollarga to‘siq bo‘lib xizmat qiladi, shu sabab tog‘larning G‘arbiy qismida bir tomchi ham yomg‘ir yog‘maydigan joylar mavjud.
Shu yerda dunyodagi eng qurg‘oq cho‘l – Atakama joylashgan. Bu tog‘lar va Tinch okeani orasidagi tog‘ chizig‘i. Atakamada bir necha yil davomida yomg‘ir yog‘masligi mumkin va namlik darajasi nolga teng. Bu yerda qanday qilib jon saqlashni tasavvur qilish qiyin, lekin kimdir buning uddasidan chiqmoqda. Cho‘l uchun hayot garovi - Tinch okeanidir. Har kuni ertalab okeandan sahro ustiga tuman ko‘rpasi yoziladi. Tuman cho‘ldagi deyarli yagona suv manbai. Erta tongda bu namlik kaktuslarning tikanlarida va ularda o‘sadigan zamburug‘larda to‘planib suvga aylanadi. Bu suv Atakamaning kurashuvchan aholisi uchun yagona hayot beruvchi suyuqlikdir. Cho‘lda boshqa suv yo‘q.
Atakamada sayyoradagi eng g‘ayrioddiy joylardan biri – Oy vodiysi joylashgan. Bu joy bir necha million yil oldin yaqin atrofdagi vulqon otilishi sababli tarqalgan tuz, qum va toshlarning noyob shakllanishi tufayli Oy yuzasiga o‘xshaydi. Vodiyda rang-barang zavq bag‘ishlaydigan hayratlanarli jonsiz manzaralarni va g‘aroyib go‘zallik bilan quyosh botishini kuzatish mumkin. Aynan shu yerda ko‘plab ilmiy-fantastik filmlar suratga olingan.
Bahora Muhammadiyeva tayyorladi