2030 yilgacha 3 ta tijorat bankida Islom moliyasi mezon va tartiblari joriy etiladi

Yurtimiz iqtisodiyotining barqaror o‘sishini ta’minlashda, shubhasiz, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning o‘rni muhim ahamiyat kasb etmoqda.

Bunda esa kichik va o‘rta biznesni moliyaviy qo‘llab-quvvatlash, jumladan, aholida tadbirkorlik ko‘nikmalarini shakllantirish, ularning biznes tashabbuslarini moliyalashtirish va loyihalarini amalga oshirishga ko‘maklashish bo‘yicha yaxlit tizimning yaratilishi muhimdir.

Prezidentimizning “Aholini kichik va o‘rta biznesga keng jalb qilishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qarori va unda belgilab berilgan vazifalar ana shunday yaxlit tizimni ishga tushirishga qaratilganligi bilan ahamiyatlidir.

Jumladan, endilikda aholi va tadbirkorlik sub’ektlarini o‘qitish orqali ularning biznes tashabbuslarini moliyaviy va konsultativ qo‘llab-quvvatlash tizimini yo‘lga qo‘yish va “oilaviy tadbirkor – mikrobiznes – kichik biznes – o‘rta biznes” zanjiri asosida ularning faoliyatini kengaytirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratiladi.

Davlat dasturlari doirasida kichik va o‘rta biznes loyihalarini “Biznesni rivojlantirish banki” ATB, “Tadbirkorlikni rivojlantirish kompaniyasi” AJ va boshqa hamkor tijorat banklaridan iborat yaxlit moliyaviy tizim asosida qo‘llab-quvvatlash yo‘lga qo‘yiladi.

Natijada ushbu tizim orqali, kichik tadbirkorlik sub’ektlariga ajratiladigan kreditlar qoldig‘i 1,7 baravarga oshirilib, kredit portfelidagi ulushi 28 foizdan 43 foizga yetkaziladi.

Kichik biznes loyihalarini moliyalashtirish uchun esa, xalqaro moliya institutlari va xorijiy hukumat moliya tashkilotlaridan jami 800 million AQSh dollarigacha miqdorda resurslar jalb qilinadi. Bu — sohada 150 mingta kichik tadbirkorlik sub’ekti faoliyatini yo‘lga qo‘yish va kengaytirish, eng muhimi, minglab yangi ish o‘rinlari yaratish imkonini beradi.

Shu o‘rinda aytib o‘tish joizki, “O‘zbekiston — 2030» strategiyasi doirasida ham bank tizimida islohotlarni jadallashtirish, bank xizmatlari bozori hajmini oshirish va sohada raqobatni rivojlantirishga doir qator vazifalar belgilangan.

Xususan, 50-maqsadda bank va moliya tizimida yillik kreditlash hajmini 40 milliard dollarga yetkazish, bank omonatlari hajmini 4 barobarga oshirish, banklarni xususiylashtirish va davlat ixtiyorida 3-4 ta bankni saqlab qolish, bank bozoriga kamida 4 ta yirik nufuzli chet el banklarini jalb qilish, banklarga xalqaro tan olingan minimal standart va talablarni joriy qilish orqali me’yorlar va nazorat bazalarini takomillashtirish, kamida 3 ta tijorat banklarida Islom moliyasi mezon va tartiblarini joriy etish, Islom moliyasining qonuniy asoslarini shakllantirish belgilangan.

Albatta, qarorda belgilangan vazifa va ko‘rsatkichlar strategiya maqsadlarini amalga oshirishda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki, endilikda davlat dasturlari doirasida ajratilayotgan kreditlardan samarali foydalanish, ularning o‘z vaqtida qaytarilishini ta’minlash maqsadida 2024 yil 1 iyuldan boshlab, kredit ajratishning barcha bosqichlari raqamlashtirilgan holda elektron platformalarda amalga oshiriladi. Bunda esa, banklararo yaratiladigan yaxlit tizim muhim sanaladi.

Shu bilan birga, aholi va tadbirkorlarga ajratilayotgan kreditlarning elektron platformalarda ajratilishi, belgilangan mablag‘larning maqsadli sarflanishiga, bugungi kunda aholining haqli e’tirozlariga sabab bo‘lib kelayotgan kredit ajratishdagi tanish-bilishchilik, byurokratiya kabi omillarning bartaraf etilishiga xizmat qiladi.

Shuningdek, 2024 yil 1 yanvardan 2026 yil 1 yanvarga qadar davlat xaridlari maxsus axborot portalida davlat ishtirokidagi yirik korxonalar bilan kooperasiya asosida tashkil qilingan kichik tadbirkorlik sub’ektlariga o‘zlari ishlab chiqargan tovarlarni (mahsulotlarni) davlat buyurtmachilariga bir moliya yili davomida jami 10 milliard so‘mgacha qiymatda to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar asosida sotishga ruxsat berilmoqda.

Bu ham tadbirkorlar uchun qo‘shimcha yengillik va imkoniyatlar yaratib beradi. Umuman olganda qaror va unda belgilangan vazifalar kichik va o‘rta biznesni mamlakat iqtisodiy o‘sishining asosiy lokomotivi bo‘lishiga xizmat qiladi.

Mavluda Adhamjonova,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati