Яшаш шароитлари Ерга қараганда яхшироқ бўлган сайёралар топилди

Америкалик ва немис астробиологлари космосда Ерга нисбатан ҳаёт учун мосроқ сайёраларни топдилар. Тадқиқот тафсилотлари Astrobiology журналида чоп этилган мақолада келтирилди, деб хабар беради "sof.uz".

Астрономлар маълум бўлган 4500 экзосайёра учун ҳарорат, намлик ва атроф-муҳитнинг бошқа омиллари тўғрисидаги маълумотларни тўпладилар ва уларнинг 24 таси Ердан бироз эскироқ, каттароқ, илиқроқ ва эҳтимол намроқ, шунингдек улар Қуёшдан кўра ҳаётийлиги узоқроқ бўлган секин ўзгарувчан юлдузлар атрофида айланмоқда.

Тадқиқот муаллифларининг фикрига кўра, улар потенциал равишда "кўп яшайдиган" код номини берган бундай сайёраларда, ҳаёт Ерга қараганда юқори шаклларга ўтиш учун кўпроқ имкониятларга эга.

Ушбу 24 сайёранинг барчаси биздан 100 ёруғлик йили узоқликда ва келажакда уларни янги космик телескоплар ёрдамида ўрганиш мумкин.

"Янги космик телескопларнинг пайдо бўлиши билан биз кўпроқ маълумотга эга бўламиз, шунинг учун мақсадларни тўғри танлаш муҳим. Биз мураккаб ҳаёт учун энг истиқболли шароитга эга бўлган баъзи сайёраларга эътибор қаратишимиз керак. Фақат иккинчи Ерни қидириш билан чекланиб қолмаслик керак, чунки у ерда ҳаёт учун бизникидан ҳам кўпроқ мос келадиган сайёралар бўлиши мумкин", - деди тадқиқот раҳбари профессор Дирк Шулце-Макуха.

Олимлар Кеплер юлдузлар архивидан суюқ сув мавжуд бўлган зонада жойлашган сайёра-юлдуз тизимларини танладилар. Шу билан бирга, тадқиқотчиларни биринчи навбатда G типидаги юлдузлар - Қуёш билан бир хил спектрал синф, шунингдек, узоқроқ яшайдиган K синфидаги митти юлдузлар қизиқтирган.

Ҳақиқат шундаки, G юлдузларининг умри нисбатан қисқа - ўн миллиард йилдан кам. Ер юзида мураккаб ҳаёт пайдо бўлиши учун қарийб тўрт миллиард йил вақт кераклигини ҳисобга олсак, Қуёш сингари кўплаб юлдузлар мураккаб шакллар пайдо бўлишидан олдин ёқилғисиз қолиш мумкин.

K юлдузлари Қуёшимизга қараганда бир оз совуқроқ, камроқ массив ва ёрқинроқ, аммо улар узоқроқ яшайдилар - 20 дан 70 миллиард йилгача. Демак, уларнинг атрофида айланиб юрадиган сайёраларда ҳаётнинг ривожланиши учун кўпроқ вақт бор. Муаллифларнинг фикрига кўра мақбул давр беш йилдан саккиз миллиард йилгача: бундан кейин, эҳтимол, сайёраларнинг ички геотермик иссиқлиги қурийди ва уларнинг ҳимоя магнит майдони йўқолади.

“Еҳтимолий Ернинг” ҳажми ва вазни ҳам муҳимдир. Олимларнинг фикрига кўра сайёралар ҳаёт учун кўпроқ мос келади, бу Ердан 10-50 фоиз кўпдир. Улар радиоактив парчаланиш туфайли ички иситишни ва тортишиш кучи туфайли атмосферани узоқроқ ушлаб турадилар.

Муаллифларнинг фикрига кўра, ҳаёт намлик даражаси юқори ва ҳарорат Цельций бўйича беш даража юқори бўлган шароитларда Ердаги каби ривожланади. Далил сифатида улар ёмғир ўрмонлари ҳудудлари совуқ ёки қурғоқчил минтақаларга қараганда анча кўп биологик хилма-хилликка эга эканликларини келтирмоқдалар.

"Баъзан ўта одатланиш тамойилини тушунтириш қийин, чунки биз одатий равишда ҳаёт учун энг яхши сайёрамиз бор деб ўйлаймиз. Бизда жуда кўп мураккаб ва хилма-хил ҳаёт шакллари мавжуд ва уларнинг аксарияти ўта оғир шароитларда омон қолади. Мослашувчанлик яхши, лекин бу дегани Ер энг яхши сайёра дегани эмас", дейди профессор.

Муаллифларнинг таъкидлашича, сайёраларни "кўп яшайдиганлар" тоифасига киритиш бу сайёраларнинг ҳаётга эга бўлишини англатмайди, шунчаки улардаги шароит мураккаб ҳаётни ривожлантириш учун қулайдир.