Соҳибқирон Амир Темур қайси касаллик туфайли оламдан ўтган?
1405 йил (бундан 616 йил олдин) – Ўтрор ҳокими Бердибек саройининг Темур учун махсус жиҳозланган хонасида Хитой юришига отланган буюк лашкарбоши, давлат арбоби Амир Темур вафот этди. Бу ҳодиса ҳижрий 807 йил шаъбон ойининг ўн еттинчи куни (милодий 1405 йил 18 февралда) юз берди. Буюк салтанат асосчиси намозшом билан хуфтон орасида, “Тавҳид” калимасини такрор-такрор айтиб, ҳаётдан кўз юмди.
Тарихчи Амриддин Бердимуродовнинг қайд этишича, Амир Темурнинг вафоти тафсилотларини ёзган тарихчилар унинг айнан қайси касаллик оқибатида вафот этганлиги ҳақида аниқ маълумот бермаганлар. Шундай бўлса-да, соҳибқироннинг ўлими ҳақида ёзган Ҳофизи Абрў ва Ибн Арабшоҳлар соҳибқирон касаллигининг келиб чиқишини аниқлашда анчайин ойдинлик киритувчи маълумотларни келтирадилар.
Уларнинг ёзишича, Темур касал бўлиб тўшакда ётган пайтида, атрофига йиғилганларга аввал бир бармоғини, сўнгра иккинчи бармоғини кўрсатиб: “Мен бу билан нима демоқчиман?” – дея сўрайди. Кўпчилик амирлар тараддудланиб қоладилар ва айримлари жавоб беришга журъат қилишиб: “Ҳукмдор бу билан соғайишим учун яна бир ёки икки восита қолди демоқчилар”, – дейишади. Жаҳонгир ҳеч бир аламсиз: “Бир ёки икки кундан сўнг мен сизларнинг ораларингизда бўлмайман деганим, бу”, – дея жавоб беради.
Ўша тарихчиларнинг қайд этишича, жаҳонгир ётган хонага таклиф қилиниб, бор ҳақиқатни айтишга буйруқ олган табиблар, беморни обдон текшириб кўришиб, соҳибқирон ҳақ эканлигини, ҳақиқатан умри якунланаётганини айтадилар. Бу ерда ҳозир бўлган аъёнлар табибларни керагидан ортиқ гапирганликлари учун койийдилар, лекин Амир Темурнинг ўзи табибларни бу очиқ гаплари учун мақтайди.
