Путиннинг режаси: бундан ким ютади ва ким ютқазади? (видео)

Россиядаги пенсия ислоҳоти муҳокамаси Владимир Путиннинг ислоҳотларга ўзгартиришлар киритиш таклифидан сўнг ўзининг мантиқий якунига етди.

Россия президентининг телемурожаати 30 дақиқага яқин давом этди.

«Би-би-си» президентнинг таклифи россияликлар, федерал бюджет ва Путиннинг ўзига қандай таъсир кўрсатишини таҳлил қилди.

Путин нималарни таклиф қилди?

Аёллар учун пенсия ёшини 55 ёшдан 60 ёшга, яъни ҳукумат қонун лойиҳасида таклиф қилинганидек саккиз йил эмас, балки беш йилга ошириш. Эркаклар учун пенсия ёшини ошириш ўзгаришсиз қолади – 60 ёшдан 65 ёшга.

Кўп болали оналарнинг пенсияга эрта чиқиш ҳуқуқи. Агар аёлнинг 3 нафар фарзанди бўлса, 3 йил илгари, 4 нафар бўлса 4 йил илгари пенсияга чиқади. Беш ва ундан ортиқ фарзандлари бўлган оналар 50 ёшдан пенсияга чиқишлари мумкин бўлади. Ҳозирги қонунчиликка кўра беш нафар фарзанди бўлган аёллар ҳамда икки ва ундан ортиқ фарзанди бўлиб, чекка шимолда маълум йиллар мобайнида ишлаган оналаргина пенсияга эрта чиқиш ҳуқуқига эга. 

Яқин икки йил ичида пенсияга чиқиши керак бўлган, аммо пенсия ёши оширилиши муносабати билан пенсияга чиқа олмайдиган фуқароларга пенсияга ярим йил эртароқ чиқишларига рухсат берилади. «Масалан, янги пенсия ёши бўйича 2020 йил январда пенсияга чиқиши керак бўлган фуқаро 2019 йил июлда чиқиши мумкин бўлади», - деб тушунтирди Путин.

Пенсияга чиқишига 5 йил қолган россияликларга қайта ўқиш имкониятини бериш ва малакасини ошириш бўйича махсус дастурни тасдиқлаш лозим, деган Путин. Шунингдек, улар учун ишсизлик нафақаси миқдори 4,9 минг рублдан 11,3 минг рублгача оширилади. Бизнесга ёш дискриминацияси учун маъмурий ва жиноий жавобгарлик белгиланади. Тадбиркорларга пенсияга чиқиш ёшидаги ходимларни ишга қабул қилганлик учун имтиёзлар тақдим этилади. 

Шимолдаги туб аҳоли учун амалдаги шартлар сақлаб қолинади. Улар пенсияга эртароқ – аёллар 50 ва эркаклар 55 ёшдан чиқишади. Аввалроқ чекка шимолдагилар учун ҳам пенсия ёшини ошириш таклиф қилинганди.

Қишлоқдаги ишламайдиган пенсионерларга устама тўлаш. Қишлоқ хўжалигида 30 йилдан ортиқ иш стажига эга бўлган фуқароларга 25 фоиз устама тўланади.

Иш фаолиятини эрта бошлаганлар учун меҳнат стажини камайтириш. Ҳукумат қонун лойиҳасида 45 йиллик меҳнат стажига эга бўлган эркаклар ва 40 йиллик меҳнат стажига эга бўлган аёллар пенсияга муддатидан олдин чиқишлари мумкинлиги кўрсатилганди. Путин бу стажни уч йилга камайтиришни таклиф қилди. 

Ўтиш даврида мулк ва ер солиғига имтиёзлар ҳамда регионал имтиёзларни сақлаб қолиш:жамоат транспортида бепул юриш, коммунал имтиёзлар, таъмирлаш ва газлаштириш, дори-дармонлар олишдаги имтиёзлар. Яъни, ўтиш даврида пенсияга чиқиши керак бўлган, аммо пенсия ёши ошиши сабабли пенсияга чиқа олмайдиган россияликлар бу имтёзлардан фойдаланишлари мумкин (аёллар 55 ёшдан, эркаклар 60 ёшдан).

Бош вазир Дмитрий Медведев ҳукуматга «ўта қисқа муддатда» Владимир Путиннинг пенсия ислоҳоти бўйича таклифлари устида ишлашни топширди.

Ўзгаришлар бюджетга қандай таъсир кўрсатади?

Пенсия ёшининг оширилиши давлатга пулни тежашга ёрдам беради – федерал бюджетдан пенсия жамғармасига пул ўтказиш камаяди. Пенсия ислоҳоти туфайли 2024 йилга келиб 1 трлн рубль тежалади, «аммо бу пулнинг сезиларли қисми пенсияларнинг оширилишига сарфланади», - деганди ҳисоб палатаси бошлиғи Алексей Кудрин июнь ўрталарида.

«Райффайзенбанк»нинг ҳисоб-китобларига кўра, пенсия ёши ва ҚҚСнинг оширилиши олти йил ичида бюджетга қўшимча 7 триллион рубль келтиради.

Энди иқтисодчилар иқтисод камроқ, пенсионерлар кўпроқ бўлишини тахмин қилишмоқда.

«Райффайзенбанк» таҳлилчиси Станислав Мурашовнинг айтишича, 2029 йилда Россияда ҳукумат қонун лойиҳасида тахмин қилинганидан 1 млн, 2035 йилда эса 3 миллион нафар кўпроқ пенсионер бўлади. Мурашовнинг ҳисоб-китобига кўра, қонун лойиҳаси бўйича 2019 йилдан 2033 йилгача 18 трлн рубль тежаш мумкин эди. Путиннинг таклифи бўйича ўзгартириш киритилса, ундан 1,5 трлн рубль камроқ маблағ иқтисод қилинади.

«Альфа-банк» бош иқтисодчиси Наталия Орлованинг ҳисоб-китобига кўра эса, Путин таклиф қилган режа қабул қилинса, 2034 йилга бориб йилига 2,5 трлн эмас, 1,3 трлн рубль тежалади. Унинг фикрича, маблағлар Путин эълон қилган турли имтиёзларга бўлинади.

Президент эълон қилган ўзгаришлар 2030 йилга келибгина иқтисодиётга таъсирини кўрсата бошлайди, дейди Орлова. Ислоҳотнинг ўзи эса келгуси йилданоқ таъсир кўрсата бошлайди: у иқтисодиёт ва истеъмол ўсишини пасайтиради, чунки аҳолининг бир қисми пенсияни тўлиқ олмайди.

Пенсия ислоҳотидан ким ютади ва ким жабр кўради?

Ёши 60дан ошган аёллар ютади, пенсияга яқин қолган ёшдаги одамлар ва бизнес ютқазади.

Бизнес бу ислоҳотдан ютқазади, чунки Путин пенсия олди ёшидаги одамларни ишга олишни рад этган ва бундай тоифадаги кишиларни ишдан бўшатган компанияларни жиноий ва маъмурий жазолаш таклифини қўллаб-қувватлади. 

«Откритие Брокер» компанияси таҳлилчиси Тимур Нигматуллиннинг фикрича, бу чора меҳнат бозорини издан чиқаради. «Корхоналар одамларни пенсия ёшига етай деганида ишдан бўшатишади ёки уларнинг ойлик маошларини кескин камайтиришади», - дейди у.

Нигматуллиннинг сўзларига кўра, катта ёшли аҳоли «қайчи» орасида қолган.

Путиннинг бу чиқиши унинг рейтинги ошишига ёрдам берадими?

Пенсия ислоҳотининг эълон қилиниши ҳукумат ва Владимир Путиннинг рейтингига салбий таъсир қилди. Социологлар президентнинг рейтинги 2013 йилдаги даражага тушиб кетганини қайд этишди.

Сиёсатшунос Алексей Макаркиннинг айтишича, президентнинг мурожаати россияликларнинг турли гуруҳларига турлича таъсир қилади: «кимдир хотиржам бўлади, кимдир эса йўқ». Мухолиф фикрда бўлган кишилар на ислоҳотга, на Путинга бўлган муносабатини ўзгартиради, дейди эксперт.

Сиёсатшуноснинг фикрича, президент телемурожаатининг асосий тингловчилари ислоҳотлардан норози, лекин Путинни қўллаб-қувватлашда давом этувчи россияликлардир: «Улар норозидек, лекин ҳукумат кетишини исташмайди. Улар ҳукумат алмашса бундан ҳам баттар бўлишига ишонишади», - дейди Макаркин.

Жамият қандай муносабатда бўлишидан қатъи назар, пенсия ислоҳотини ўтказишга тўғри келади, дейди сиёсатшунос Андрей Колядин. Аммо унинг сўзларига кўра, Путиннинг телемурожаатидан сўнг пенсия ёши борасидаги мунозараларнинг умумий кескинлиги пасаяди.

Сиёсатшунос Аббос Галлямовнинг фикрича, мурожаатнинг асосий натижаси «хавотирнинг ошиши» бўлади. «Ахир президент ҳамма нарса тасаввур қилинганидан кўра яхши эмас, деди», - деб ёзди у ўзининг фейсбукдаги саҳифасида.

Manba: kun.uz