Канадада янги спикер “мажбуран” курсисига ўтқазилди

Либерал депутат Фрэнсис Скарпалежиа Канада жамоалар палатаси спикери этиб сайланди. 26 май куни парламент аъзолари 5 ойлик танаффусдан сўнг янги либерал лидерни сайлаш ва умумий сайлов ўтказиш учун палатага қайтди.
Яширин овоз бериш жараёнида Скарпалежиа бошқа беш нафар либерал, жумладан собиқ спикер Грег Фергус билан рақобатлашиб, ғалаба қозонди.
Анъанага кўра, сайловдан кейин янги спикер қўлтиғидан ушланиб, мажбуран лавозим курсисига келтирилди. У баъзида ортга тисарилиб, ўзини бу лавозимда ишлашни истамаётгандек кўрсатди.
Гап шундаки, Канада ёки Британия типидаги парламент тизимига эга бўлган бошқа мамлакатларда, жумладан, Буюк Британия ва Австралияда спикерни лавозим курсисига мажбуран ўтқазиш анъанаси мавжуд. Бу том маънодаги зўравонлик эмас, балки маросим элементи ҳисобланади.
Илгари, айниқса Англия тарихида спикер лавозими хавфли бўлган: у қирол олдида парламент вакили эди ва кўпинча турли масалаларда биринчи айбдор деб топилган. Баъзи спикерлар парламент иродасини ифодалагани учун ҳатто бошидан ҳам ажралган.
Шу боис, спикер сайлангач, ўз ихтиёри билан курсини эгаллашни истамаган, уни «мажбуран», куч билан келтиришган. Бу спикер ҳокимиятга интилмаётгани, аслида хизмат юзасидан шунга беихтиёр мажбур бўлаётгани рамзи эди.
Бугунги кунда бу анъана рамзий маросим бўлиб, спикер ролининг тарихий аҳамияти, унинг холислиги ва парламентаризм анъаналарини ҳурмат қилишини англатади.