Элдор Арипов Малайзия билан ҳамкорликнинг истиқболли йўналишларига алоҳида урғу қаратди

Жорий йилнинг 21 январь куни Куала-Лумпур шаҳрида Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти (СМТИ) директори Элдор Арипов бошчилигидаги Ўзбекистон делегацияси «Мулоқотдан - ҳаракат сари: Ўзбекистон ва Малайзия стратегик ҳамкорлик йўлида» мавзусидаги давра суҳбатида иштирок этди.
Тадбир Ўзбекистон Республикасининг Куала-Лумпур шаҳридаги Элчихонаси кўмагида Малайзиянинг етакчи таҳлилий маркази Стратегик ва халқаро тадқиқотлар институти (СХТИ) билан ҳамкорликда ташкил этилди.
Давра суҳбатида Малайзия Парламентининг «Дўстлик гуруҳи», Ташқи ишлар вазирлиги, Давлат бошқаруви миллий институти, Дипломатия ва халқаро муносабатлар институти, Осиё стратегияси ва етакчилик институти, Хадхари Ислом институти ва Жануби-Шарқий Осиёнинг терроризмга қарши кураш минтақавий маркази ходимлари иштирок этди.
Ўзбекистон томонидан СМТИ, Макроиқтисодий ва ҳудудий тадқиқотлар институти, «Тараққиёт стратегияси» маркази, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Иқтисодиёт ва молия, Олий таълим, фан ва инновациялар, Қишлоқ хўжалиги вазирликлари экспертлари иштирок этди.
Тадбир кун тартибидан Ўзбекистон ва Малайзия ўртасидаги ҳамкорликнинг ҳозирги ҳолати ва келажакдаги ривожланиш истиқболлари, шу жумладан, сиёсат ва хавфсизлик, саноат кооперацияси, инновациялар ва технологиялар соҳаларида стратегик шерикликни мустаҳкамлаш, шунингдек, таълим, фан ва маданият соҳаларида ўзаро алоқаларни кенгайтириш каби масалалар жой олди.
СМТИ директори Элдор Арипов кириш сўзида бугунги кунда Ўзбекистон-Малайзия муносабатлари мутлақо янги суръатни бошдан кечираётганини таъкидлади.
СМТИ раҳбарининг сўзларига кўра, савдо-инвестициявий ҳамкорлик жадал ривожланмоқда. Сўнгги йилларда икки томонлама товар айирбошлаш ҳажми 2,5 баробарга ошди, Ўзбекистон ҳудудида Малайзия капитали иштирокидаги қўшма корхоналар сони 37 тага етди.
Делегация раҳбарининг таъкидлашича, ўтган йилнинг май ойида Малайзия Бош вазири Анвар Иброҳимнинг Ўзбекистонга ташрифи икки томонлама ҳамкорликка сезиларли суръат бағишлади. Унинг якунлари бўйича юқори натижаларга эришилди.
Хусусан, кўп қиррали ҳамкорликни чуқурлаштириш тўғрисида Қўшма баёнот имзоланди. Шунингдек, юқори технологик лойиҳаларни илгари суриш мақсадида юртимизда Ўзбекистон-Малайзия саноат зонасини ташкил этишга келишиб олинди. Ўтказилган бизнес-форуми якунида қиймати
3 миллиард доллардан зиёд 19 та инвестиция битим имзоланди.
Элдор Арипов таълим ва кадрлар тайёрлаш соҳасидаги ҳамкорлик кенгайиб бораётганига алоҳида урғу қаратди. Малайзия ҳукуматининг Техник ҳамкорлик дастури доирасида 850 дан ортиқ Ўзбекистон вазирлик ва идоралари мутахассислари Малайзияда малака ошираётгани келтириб ўтилди. Бугунги кунда 500 га яқин ўзбекистонлик талаба Малайзиянинг нуфузли университетларида таҳсил олмоқда. Икки мамлакат таълим муассасалари ўртасида 25 та ҳамкорлик шартномаси имзоланган.
Мутахассиснинг фикрича, бу Ўзбекистон-Малайзия ҳамкорлигининг юқори динамикасидан дарак беради.
Шу билан бирга, икки томонлама муносабатларнинг салоҳияти ҳали тўлиқ намоён бўлмаган. Шу нуқтайи назардан келиб чиқиб, Элдор Арипов икки томонлама ҳамкорликнинг энг истиқболли йўналишларига алоҳида эътибор қаратди.
Биринчидан, эксперт саноат кооперацияси алоқаларини ривожлантириш муҳимлигини алоҳида таъкидлади. Унинг айтишича, Малайзиянинг ярим ўтказгичлар саноати Ўзбекистон учун катта қизиқиш уйғотмоқда. Аҳамиятлиси бу соҳа Малайзия ялпи ички маҳсулотининг қарийб 25 фоизини ташкил этади.
Бу жиҳатдан, Малайзиянинг ярим ўтказгичлар саноатини ривожлантиришдаги илғор тажрибаси, хусусан, стратегик режалаштириш, маркетинг, инфратузилмани такомиллаштириш ва мутахассислар тайёрлаш соҳасидаги ютуқлари Ўзбекистон учун ниҳоятда фойдали бўлиши мумкинлиги гайд этилди.

Иккинчидан, СМТИ раҳбарининг фикрича, таълим соҳаси, ўзаро академик алмашувлар ва кадрлар тайёрлаш борасидаги ҳамкорликни кенгайтириш долзарб масала ҳисобланади.
Мутахассиснинг таъкидлашича, ҳозирги кунда Ўзбекистонда турли хорижий олий таълим муассасаларининг 30 га яқин филиали фаолият юритмоқда. Мамлакатимиз Марказий Осиёнинг «таълим маркази» сифатида энергетика, исломий банкинг, экология, сунъий интеллект, ҳалол саноат, креатив иқтисодиёт ва бошқа йўналишларда кадрлар тайёрлаш бўйича Малайзия университетлари билан ҳамкорликни ривожлантиришдан манфаатдор.
Учинчидан, бу диний экстремизм ва терроризмга қарши курашиш масалалари бўйича ҳамкорликни мустаҳкамлашдир. Бугунги кунда Малайзия аҳоли орасида диний-экстремистик ғояларнинг тарқалишини олдини олиш ва профилактика қилиш бўйича ўзига хос тажриба тўплаган.
Ўзбекистон ҳам ўз навбатида бу йўналишда мақсадли ишларни олиб бормоқда. Ўзбекистон Президенти ташаббуси билан 2024 йил май ойида БМТнинг Терроризмга қарши курашиш бошқармаси шафелигида қайтганларни реабилитация ва реинтеграция масалалари бўйича Марказий Осиё минтақавий экспертлар Кенгаши ўз ишини бошлади. 2024 йилнинг ноябрь ва декабрь ойларида БМТнинг Женева ва Ню-Ёркдаги қароргоҳларида Кенгаш фаолияти бўйича тақдимотлар ташкил этилди.
«Шундай бўлсада, терроризмга қарши самарали курашиш нафақат минтақавий, балки глобал даражада ҳам бирлашишни талаб этади. Шу нуқтайи назардан, фуқароларни дерадикализация ва реабилитация қилиш соҳасида тажриба ва илғор амалиётлар алмашинуви ҳамкорлигимизнинг муҳим йўналишларидан бири бўлиши мумкин,» - деди СМТИ директори.
Тўртинчидан, эксперт «Марказий Осиё + АСEАН» форматидаги мулоқот майдонини яратиш мақсадга мувофиқ деб ҳисоблайди.
Элдор Арипов минтақалараро ҳамкорлик савдо-инвестиция ҳамкорлиги, саноат кооперацияси, транспорт ва логистика соҳасидаги масалаларни янада самаралироқ ҳал этиш имконини беришига, шунингдек, минтақавий ва халқаро ривожланишнинг долзарб масалалари бўйича позицияларни мустаҳкамлашга ишонч билдирди.
Бешинчидан, СМТИ вакилининг таъкидлашича, бугунги кунда икки томонлама ҳамкорликни мустаҳкамлашда экспертлар мулоқоти тобора муҳим аҳамият касб этмоқда. Шу нуқтаи назардан, Малайзия ва Ўзбекистоннинг таҳлилий ва илмий-тадқиқот марказлари ўртасида доимий фаолият кўрсатадиган экспертлар майдонини ташкил этиш масаласини кўриб чиқиш таклифи берилди.
«Ушбу қадам ўзаро манфаатли энг долзарб масалалар бўйича мунтазам равишда қўшма тадқиқотлар ўтказиш, конференциялар ва давра суҳбатлари уюштириш, шунингдек, олий ва юқори даражадаги учрашувлар учун эксперт-таҳлилий маълумотлар билан таъминлаш имконини беради,» - дея якун ясади Элдор Арипов.

Давра суҳбати якунида СМТИ ва СХТИ ўртасида 2025 йилга мўлжалланган ҳамкорлик режаси имзоланди. Ушбу режа икки мамлакат таҳлилий марказлари ўртасида шериклик ва мунтазам ишчи алоқаларни йўлга қўйишни назарда тутади.
Маълумот учун: СХТИ 1983 йил апрель ойида мустақил нотижорат тадқиқот ташкилоти сифатида таъсис этилган. У ташқи сиёсат, хавфсизлик, иқтисодиёт, давлат бошқаруви, ижтимоий сиёсат, технологиялар, инновациялар ва атроф-муҳит соҳаларида тадқиқотлар олиб боради. Мамлакатнинг консептуал ҳужжатларини тайёрлашда мунтазам равишда иштирок этади. Институт мутахассислари «Висион 2020» стратегияси, «Бош иқтисодий режа» ташаббуси, «Малайзия Мадани» концепциясини ишлаб чиқишда иштирок этди. 2018 йилда СМТИ ва СХТИ ўртасида Меморандум имзоланган.