Буджет тақчиллиги: Хитой иқтисодиётида аҳвол қандай?
Хитой 2025 йилда буджет тақчиллигини ялпи ички маҳсулотнинг 4 фоизигача мисли кўрилмаган даражада оширишга тайёрланмоқда. Марказий Иқтисодий Иш Конференциясида (CEWC) қабул қилинган қарор мамлакатнинг замонавий тарихидаги энг юқори камомад даражасини кўрсатади.
Режалаштирилган тақчиллик 2024 йил учун ЯИМнинг 3 фоизидан ошади ва Сиёсий бюро ва CEWC йиғилишларида эълон қилинган янада «фаол» буджет сиёсати йўналишига мос келади. Харажатларнинг қўшимча ўсиши тахминан 1,3 триллион юанга (179,4 миллиард доллар) тенг бўлиб, қисман махсус облигациялар чиқариш орқали молиялаштирилади.
Шу билан бирга, Хитой 2025 йилда иқтисодий ўсишни тахминан 5 фоиз даражасида сақлаб қолишни режалаштирмоқда. Бироқ, иқтисодиётни рағбатлантириш чораларига қарамай, мамлакат, асосан, Вашингтон томонидан жиддий муаммоларга дуч келмоқда.
АҚШнинг янги сайланган президенти Доналд Трамп аввалроқ Хитой экспортига янги божлар жорий этишга ваъда берган эди. Тарифлар 60% га етиши мумкин, бу эса хитойлик экспортчиларга ҳалокатли таъсир кўрсатади, уларнинг даромадларини қисқартиради ва иш билан таъминланади. Кўпгина Хитой компаниялари тарифлардан қочиш учун қўшни мамлакатларга ишлаб чиқаришни кўчиришни бошладилар.
Пекиннинг Европа Иттифоқи билан алоқалари ҳам силлиқ кечмаяпти: сентябрь ойида Брюссел Хитой электромобилларига бож тўловларини жорий қилди, бунга жавобан Хитой француз коньяклари ва пишлоқларига божхона тўловларини жорий қилди.
Хитой ичида ҳам вазият бундан кам эмас: давом этаётган кўчмас мулк инқирози, маҳаллий ҳукумат қарзининг ўсиши ва истеъмол талабининг камайиши иқтисодиётнинг янада секинлашувига таҳдид солмоқда. Мисол учун, уй-жой нархлари пасайиб бормоқда, миллионлаб мулклар бўш қолмоқда ва Эвергранд каби гигантлар ўзларининг молиявий мажбуриятларини бажара олмаяптилар.
Хитой марказий банки ставкаларни пасайтириш ва ликвидлик инъекцияларини ўз ичига олган «ўртача даражада қулай» пул-кредит сиёсатига ўтиш ҳақида сигнал берди. Бироқ, бундай ҳаракатлар сўнгги 14 йил ичида беш баравардан кўпроқ ўсган давлат қарзининг юқори даражаси туфайли ташвиш уйғотади.
ХВЖ Хитойни Япониянинг ноль ўсиш ва узоқ муддатли иқтисодий турғунлик стсенарийсига дуч келиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирмоқда.