Хитой дунёси: давлатлар Пекинга тобора қарам бўляпти

A A A
Хитой дунёси: давлатлар Пекинга тобора қарам бўляпти

Ўзбекистон ва Марказий Осиёдаги қолган деярли барча давлатлар Хитойдан энг кўп қарз олувчи 50 та мамлакат қаторидан жой олган. Gazeta.ru ёзишича, охирги 10 йил ичида Хитой ривожланаётган ва ўтиш давридаги мамлакатларга кредит беришни кескин кўпайтирган.

Мақола Хитойнинг кредит сиёсати ва унинг орқасида турган манфаатлар ҳақида бўлгани учун уни ахборот ҳамкоримиз Tarjumon.uz тўлиқ таржима қилди.

Хитой кредитларининг бир хусусияти шуки, кредитлар асосан Хитой компаниялари амалга оширадиган йирик лойиҳаларга берилади. Шунингдек, у лойиҳаларда ишлаётганлар ҳам асосан хитойликлардан иборат бўлиши керак. Бундай сиёсат янги шерикларни етаклаб олиб келади. Ва албатта пул ҳам келтиради.

Хитой ўз таъсирини оширишга интилмаётгани, фақатгина бутун дунёдаги инфратузилмани ривожлантирмоқчи эканини доимо таъкидлаб келади. «Ушбу ривожланиш қайси босқичгача етиб боришидан қатъи назар, Хитой ҳеч қачон гегемонлик қилишга интилмайди», – дея ХХР раиси Си Цзинпиннинг сўзларидан иқтибос келтирмоқда «Синхуа» агентлиги.

Қарздор тараф мажбуриятларини бажара олмай қолган ҳолатларда Хитой қурилган объект инфратузилмасидан фойдаланишни бошлайди – албатта, абадий эмас, фақат вақтинча, аммо бу бир неча ҳафта дегани ҳам эмас. Масалан, янги портни қуриш учун олган қарзини тўлолмаган Шри-Ланка уни Хитойга 99 йилга топширишга мажбур бўлди.

Хитой ҳукуматига стратегик муҳим портни бир асрга ижарага олиш 292 097 400 долларга тушди. Бундай ҳолат яна бир неча марта такрорланиши эҳтимоли жуда ҳам юқори.

Ҳарварднинг Жаҳон иқтисодиёти институти ва Мюнхен университети олимлари ўтказган тадқиқот натижаларига кўра Хитойдан энг кўп қарз олувчи 50 та давлат рўйхатига Россиянинг муҳим иттифоқчилари: Беларус, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон ҳам кирган. Хитойнинг собиқ иттифоқ давлатларига фаол равишда кредит бериши Евросиё маконида «Бир макон – бир йўл» (Янги ипак йўли) лойиҳаси доирасида, Хитой ва Европа иттифоқи ўртасида кўприк сифатидаги муҳим ролидан келиб чиқади. Жамини олганда, таҳлилчиларнинг маълумотига кўра, бошқа давлатларга берилган кредитлар ҳажми 5 трлн. долларга яқинлашди – бу Жаҳон банки ва ХВЖ портфелидан икки баравар кўпдир. Хитой йирик қарз берувчига айланди.

Шундай қилиб, Минскнинг Пекин олдидаги қарзи ялпи ички маҳсулотга нисбатан 13 фоизни ташкил этади. 6 август куни Беларус президенти Александр Лукашенко Хитой компанияларига мамлакатда инфратузилма лойиҳаларини амалга оширишлари учун қулай шарт-шароитлар яратишга чақирди. Хусусан, Минскда бассейн ва стадион қуриш ҳақида гап кетмоқда ва буни Пекин беғараз амалга оширишга рози бўлди. Тўғри, бу вазиятда Хитой расмийларининг алтруизм ва умуман хитойликларнинг спортни ривожлантириш ғояларига садоқати тўғрисида мулоҳаза билдириш қийин.

Май ойида Беларус ҳукумати Хитойнинг кредит ташкилоти билан ҳамкорлик тўғрисида меморандум имзоланганини эълон қилди. «Хитой тараққиёт банки ҳукуматга қарз беради ва бу арзигулик ҳажмдаги қарз бўлиб, 0,5-0,6 миллиард доллар миқдорида бўлади», – деган эди Беларуснинг ўша пайтдаги молия вазири Максим Ермолович ва бу пуллар Россия кредитига муқобил бўлиши мумкинлигини таъкидлаб ўтганди.

Россиянинг Евросиё иқтисодий иттифоқидаги яна бир ҳамкори бўлган Қирғизистон Пекин энг кўп қарз берган бешта мамлакат қаторига киради (Жибути, Тонга, Малдив ороллари ва Конго Республикаси билан бирга). Тадқиқотчиларга кўра, Қирғизистоннинг Хитойдан қарзи ўз ялпи ички маҳсулотининг 30 фоизини ташкил этади. Туркманистонда қарзлар улуши Беларусникидан (тахминан 6,7 миллиард доллар) юқори, Тожикистонда у ялпи ички маҳсулотнинг 15 фоизига тенг, Ўзбекистонда эса 5 фоиздан ошади. Россиянинг энг яқин шериклари орасида фақат Арманистон ва Қозоғистон Пекиндан ЯИМнинг 5 фоизидан кам миқдорда қарздор.

Хитойнинг Европадаги асосий шерикларидан бири бўлган Сербия яқин йилларда йирик минтақавий лойиҳаларни амалга ошириш учун миллиардлаб евро сармояларни жалб этиш ниятида, бу ҳақида июл ойи ўрталарида давлат инфратузилма вазири Зорана Михайлович баёнот берди. Reutersмаълумотларига кўра, айни вақтда Пекиннинг Сербия иқтисодиётига қўшган ҳиссаси 5 миллиард еврога тенг. Македониягача бўлган темирйўл линиясини хитойликлар маблағи билан реконструкция қилиш режалаштирилмоқда – Хитойнинг йўллар ва кўприклар қуриш бўйича корпорацияси лойиҳа ҳужжатларини ишлаб чиқиш билан шуғулланмоқда. Лойиҳага қарийб 600 миллион евро сарфланиши кутилмоқда.

«Хитой, шунингдек, Африкадаги энг йирик инфратузилма лойиҳаларини амалга оширишда фаол иштирок этмоқда», – деб ёзади Bloomberg, бунда Пекиннинг маблағи Африканинг энг йирик нефт ишлаб чиқарувчиси бўлган Нигерияни икки томонлама кредитлашнинг 80 фоизига тўғри келади.

Хитой темирйўллар, электр станциялари ва аэропортлар қурилишига сармоя киритмоқда ва ўз навбатида бунёдкорлик ишларини Хитой компаниялари бажармоқда.

The Africa Report маълумотларига кўра, Эфиопия Хитойдан 2019 йил бошида 12 миллиард доллар қарздор эди. Тўғри, бу вазиятлардан хавотирда бўлган Пекин халқаро ҳамжамиятнинг босими остида ушбу қарзни бекор қилишга рози бўлди. Аммо Африканинг бошқа давлатлари бундай сахийликни фақат орзу қилишлари мумкин – масалан, Кения 2006 йилдан 2017 йилгача Пекиндан 9,5 миллиард доллар қарз олган.

Энди мамлакат раҳбарияти хитойлик шерикларидан Момбаса ва Найроби ўртасида темирйўл қурилиши учун қўшимча маблағ олишга умид қилмоқда, лойиҳанинг умумий инвестицион ҳажми 10 миллиард долларни ташкил қилади ва Кениянинг ёрдамисиз бу ишни уддалай олмайди.

Африкалик мутахассислар охир-оқибат бу темирйўлнинг тақдири Шри-Ланкадаги портникига ўхшамасайди деган хавотирга тушишмоқда, чунки бу кенг миқёсли лойиҳа яқин орада ўзини қоплолмайди. Jubilee Debt Campaign мутахассислари ҳисобига кўра Африка мамлакатларининг ташқи қарзининг 20 фоизи Хитойга тўғри келади ва 2012 йилдан кейин бу кўрсаткич йилига қарийб 10 миллиард долларга ўсган. Ҳукуматларнинг ҳаммаси ҳам бу қарзларни тўлашга қодир эмас.

Шу сабабли Хитойнинг фаровонлиги деярли бузилмас пойдеворга эга – ўнлаб йирик инфратузилма лойиҳалари ва дунёнинг кўплаб мамлакатлари Пекин ҳисобидан яшаб келмоқда.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Кеча Ўзбекистонда энг иссиқ ҳарорат рекорди янгиланди!

Бу хақда Ўзгидромет хабар бермоқда.

Аёлларнинг пенсия ёши яна 6 ойга оширилди

Низом 1 июлдан кучга кирди

"Манчестер Сити" раҳбарияти: Бу икки ҳимоячи клубда қолади

"Манчестер Сити" раҳбарияти жамоада икки ҳимоячини олиб қолиш ниятида.

Элдор Шомуродовнинг янги жамоаси маълум. У Италиядан кетмоқда

"Рома" ҳужумчиси Элдор Шомуродов Италиянинг "Кремонезе" клубига ўтиши ҳақида хабар тарқалганди.

Ламин Ямал: "Бутун дунё тайёрлансин"

«Барселона» ҳужумчиси Ламин Ямал футболдаги келажаги ҳақида гапирди. Испаниялик футболчи 5 йил ичида бутун дунёни тайёрланишга чақирди.

Жаҳонгир Ортиқхўжаев Анталяда 550 млн долларлик лойиҳа бошлагани маълум қилинмоқда

Ўзбек тадбиркори Жаҳонгир Ортиқхўжаев Туркияда 550 млн долларлик йирик инвестиция лойиҳасини амалга оширмоқда. Бу лойиҳа икки давлат ўртасидаги иқтисодий ва маданий алоқаларни янада мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда. Ортиқхўжаевнинг фикрича, Ўзбекистон ва Туркия тадбиркорлари ўртасида ишонч ва дўстлик алоқалари юқори.

Миллий терма жамоамиз дарвозабони Ўткир Юсуповнинг Эрон клубидаги келажаги нима бўлади?

Бу ҳақда Uzbekistan Legionaries хабар берди.

Эрон зарбаларини қайтаришда Исроилга ёрдам берган Иорданияда ароқдан заҳарланиб 9 киши ўлди

Бу ҳақда Жамоат хавфсизлиги бошқармаси маълум қилди.

Россияда кучли зилзила содир бўлди

Бу ҳақда 2 июль куни "Россия Фанлар академиясининг ягона геофизика хизмати" Федерал тадқиқот марказининг Камчатка бўлими "Телеграм"даги каналида маълум қилди.

Chevrolet янги Tracker 2026’ни тақдим этди

Расмий ишлаб чиқариш ютули 2025 йил июл ойида бошланади, аммо ҳозирча фақат Бразилияда.

Маҳмуд Мурадов чехиялик моделнинг қўлини сўради

Ўзбекистонлик собиқ UFC жангчиси иккинчи маротаба уйланиш арафасида.

Тошкентда андижонлик "доставкачи" йигитни зўрлаган 2 нафар аёл қамалди

31 ёшли С.А. пиццани олиб қўлига доставкачига пул тутқақазади ва уйга таклиф қилади.

Ўзбекистонлик яна бир футболчи "Манчестер Сити"га ўтиши мумкин

Бу ҳақда Отабек Умаров айтиб ўтди.

Сречко Катанец: "Жаҳон чемпионатида терма жамоадан ҳеч нима кутманглар"

Ўзбекистон миллий терма жамоаси собиқ бош мураббийи Сречко Катанец Жаҳон чемпионати-2026'да мухлислар терма жамоадан ҳеч нарса кутмаслиги кераклигини айтди.

Абдуқодир Ҳусанов «Барса»га ўтиши мумкин — Деку уни «келажак ҳимоячиси» деб билади

Англиядаги «Манчестер Сити» сафида тўлиқ мослаша олмаган Абдуқодир Ҳусанов «Барселона»га йўл олиши мумкин. Бу ҳақда Carpetas Blaugranas портали инсайдери Хуан Арриен хабар берди. У Гундўған ва Витор Рокенинг ҳам «Барселона»га ўтишини энг биринчи айтиб чиққан.

Россия санкциялар билан таҳдид қилмоқда: нишонда Ўзбекистон ҳам бор!

Кремль мазкур давлатларда рус тилининг мақомини пасайтирувчи қонунлар қабул қилинаётганидан норозилик билдирган

Иттифоқчи давлатлар АҚШ йўлидан юради ва Украинадан узоқлаша бошлашади

Келгуси йил давомида Украина иттифоқчилари АҚШ йўлидан юради ва Киевдан узоқлаша бошлайди

Ироқдаги турк аскарлари орасида қурбонлар сони ортиб бормоқда

Бу ҳақда Туркия Миллий мудофаа вазирлигининг Х ижтимой тармоқдаги саҳифасида маълум қилинган.

Дунёда энг кўп миллионерлар яшайдиган давлатлар эълон қилинди

Global Wealth Databook ва Bloomberg томонидан дунёда аҳолисининг катта қисми миллионерлардан иборат бўлган давлатлар рўйхати эълон қилинди. Ўзбекистон бу рўйхатга киритилмади.

Бугун лавозимидан озод қилинган Россия транспорт вазири Роман Старовойт вафот этди

Маълумотларга кўра, Роман Старовойт Москва яқинидаги Одинцово шаҳридаги шахсий уйида ўлик ҳолда топилган.

Исроилнинг Ғазога ҳаво ҳужумлари оқибатида 10 фаластинлик ҳалок бўлди, улар орасида чақалоқ ҳам бор

Исроил армиясининг қамал остидаги Ғазо секторига қилган навбатдаги тонгги ҳаво ҳужумлари натижасида камида 10 фаластинлик ҳалок бўлди. Марҳумлар орасида бир чақалоқ ҳам бор. Яна кўплаб инсонлар жароҳат олди.

Қорасарой кўчасида контейнер ёниб кетди

Айтилган манзилда ёнғин навбатчиликда турган ёнғин қутқарув экипажлари томонидан зудлик билан соат 11:32 да ўчирилди.

Россиянинг Украинага навбатдаги зарбалари камида уч кишининг ҳаётига зомин бўлди

Украина расмийлари маълумотларига кўра, Одессада дрон зарбаси оқибатида янги қурилган бинодаги қўриқчи ҳалок бўлган

Исроил ҳарбийлари Яманга зарба берди

Исроил мудофаа вазири Исраэл Кац ҳусийларга қарашли портлар ва электр станциясига ҳарбий-ҳаво кучлари томонидан ҳужум қилинганини тасдиқлади

Эронда Исроил разведкаси билан алоқадор агент қўлга олинди

Бу ҳақда FARS агентлиги Ислом инқилоби қўриқчилари корпуси (IRGC) матбуот хизматининг маълумотига таяниб хабар берди.

Ғазода ўт очишни тўхтатиш бўйича музокараларнинг биринчи босқичи самарасиз тугади

Бу ҳақда Sky News Arabia телеканали "Report" хабарига таянган ҳолда маълум қилди.

Таиландда пушти темиратки касаллиги тарқалмоқда

Қайд этилишича, ушбу касаллик кўпинча болалар ва ёшларда кузатилади — бу танада «она» деб аталадиган катта доғнинг пайдо бўлиши билан бошланади

Масжид қурилиши баҳонасида одамлардан пул олганлар ушланди

Кўрилган чора-тадбирлар натижасида ушбу фуқароларнинг шахси аниқланган

Покистонда кўп қаватли бино қулаб тушди, қурбонлар бор

Маҳаллий ОАВ хабарларига кўра, саккизга яқин фуқаро вайроналар остида қолган бўлиши мумкин.

Бўстонлиқдаги адирликда ёнғин 2 соатда қуршаб олинди

Ёнғин ҳудуди кенгайишига йўл қўймаслик учун «Бурчмулла» ўрмон хўжалигидан ҳам ёнғин ўчириш ишларига ходимлар жалб қилинган.

Суриянинг Латакия ҳудудида кучли ўрмон ёнғинлари авж олмоқда — ОАВ

Олов тез тарқалаётгани сабабли 20 дан ортиқ шаҳар ва қишлоқлар аҳолиси эвакуация қилинди.

Британияда COVIDнинг янги штамми Stratus тарқалмоқда

The Independent нашри ёзишича, Буюк Британияда COVID-19'нинг янги штамми — Stratus кенг тарқалмоқда.

Дрон ҳужумлари туфайли Пулково ва Шереметево аэропортларида 200 дан ортиқ рейс кечиктирилди

Пулково аэропортида эса 100 дан ортиқ рейс кечиктирилган ва 30 дан ортиқ рейс бекор қилинган. Бунинг оқибатида аэропортларда йўловчилар тўпланиб қолган.

Тошкент вилоятида 7 ёшли бола ўгай отаси ва онаси томонидан калтакланди

Ҳолат юзасидан боланинг онаси маъмурий жавобгарликка тортилган.

Агробанк Андижон филиалида йирик кредит талон-тарожлиги фош этилди — собиқ раҳбар 8,5 йилга қамалди

Қизиғи шундаки, ушбу филиал раҳбари 2024 йилнинг ўзида 3 марта, 2025 йилда эса 1 марта жиноий жавобгарликка тортилган.

Римдаги портлашда жароҳатланганлар сони 45 кишига етди (видео)

Бу ҳақда Rainews24 телеканали хабар берди.

Москвада Транснефт топ-менежери Андрей Бадалов ўлик ҳолда топилди

Давлат нефть корпорацияси Бадаловнинг “тўсатдан ўлими”га бағишланган пресс-релизда унинг раҳбарлигида “қисқа вақт ичида кенг кўламли илм-фанни талаб қилувчи лойиҳалар амалга оширилганини” таъкидлади

Жанубий Кореяда жазирама оқибатида 5 киши ҳалок бўлди

Ҳукумат статистика юрита бошлаган 15 июндан буён иссиқ уришдан азият чекканлар сони 633 нафарга етди.

Исроил аскарлари Эль-Халилда ҳалок бўлган фаластинлик билан видолашув маросимини тўхтатиб қўйди

Исроил армияси Ғарб соҳилидаги Эль-Халил шаҳрида жойлашган хонадонга рейд уюштириб, ҳалок бўлган фаластинлик билан видолашув маросимига халал берди. Марҳум аввалроқ Исроил қамоқхонасидан озод этилган ва кейинроқ Ғаза секторидаги Исроил бомбардимони оқибатида ҳалок бўлган эди.

Тошкент вилоятида хотинини калтаклаб ўлдирган эркакка суд ҳукми ўқилди

Тошкент вилоятининг Оққурғон туманида турмуш ўртоғининг ўлимига сабаб бўлган эркак суд ҳукми билан узоқ муддатга қамалди.

Тошкент вилоятида хотинини калтаклаб ўлдирган эркакка суд ҳукми ўқилди

Тошкент вилоятининг Оққурғон туманида турмуш ўртоғининг ўлимига сабаб бўлган эркак суд ҳукми билан узоқ муддатга қамалди.

Шавкат Мирзиёев Исроил — Фаластин зиддияти ҳақида гапирди

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 4 июль куни Хонкенди шаҳрида Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотининг 17-саммитида иштирок этди.

Сурхондарёда кекса аёл ўз уйида ўлдириб кетилди

Мазкур ҳолат юзасидан Жиноят кодексининг 97-моддаси 1-қисми билан жиноят иши қўзғатилиб, уни фош этиш чоралари кўрилмоқда.

Чехияда ўқ-дорилар сақланадиган жой иссиқдан портлаб кетди

Ёнғинни ўчириш учун самолётлардан фойдаланган ҳолда 12 та ўт ўчириш бўлими сафарбар этилган.

Россия ҳарбий-денгиз флоти бош қўмондони ўринбосари Курскда ҳалок бўлди

Вазирликка алоқадор “Звезда” телеканалида берилган хабарда айтилишича, Гудков 2 июл куни Курск областининг чегара ҳудудларидан бирида жанговар вазифаларни бажариш чоғида ҳалок бўлган.

Икки ўзбекистонлик АҚШга ноқонуний муҳожирларни олиб киришда айбланяпти

Икки Ўзбекистон фуқароси молиявий даромад олиш мақсадида АҚШга ноқонуний муҳожирларни олиб киришда айбланмоқда.

БМТ махсус маърузачиcи: Исроил замонавий тарихдаги энг шафқатсиз геноцидлардан бирининг масъулидир

Бу ҳақда БМТнинг оккупация қилинган фаластин ҳудудларида инсон ҳуқуқлари ҳолати бўйича махсус маърузачиcи Франческа Альбанезе билдирди.

Элдор Шомуродовнинг янги жамоаси маълум. У Италиядан кетмоқда

"Рома" ҳужумчиси Элдор Шомуродов Италиянинг "Кремонезе" клубига ўтиши ҳақида хабар тарқалганди.

Москва марказида ичида ФСБ ходимлари бўлган машина портлаб кетди

Маълумотларга кўра, аёл фавқулодда хизмат ходимлари етиб келгунга қадар олов эгаллаб олган машина ичида отасини чиқариб олишга муваффақ бўлган.

"Қамчиқ" довонида юк машинаси ёнғин чиқди

Ҳозирда ёнғин сабаби ва моддий зарар миқдори аниқланмоқда.

Японияда бир ярим ҳафта ичида деярли 900 та зилзила содир бўлди

Ҳудуд қарийб икки ҳафтадан бери кучли силкинишлардан азият чекмоқда.

Инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари яна бонг урди

Исроил Ғазо сектори аҳолиси, хусусан, болаларни атайин оч қолдирмоқда, яъни очликдан қурол сифатида фойдаланмоқда. Defence for Children International ва Doctors Against Genocide ташкилотлари томонидан эълон қилинган “Бутун авлодларнинг оч қолдирилиши” ҳисоботида шундай хулоса илгари сурилган.

Аввал ўзи ҳибсга олинди, энди компанияси мусодара қилинмоқда...

Арманистон суди уни “ҳокимиятни эгаллаб олишга чақиришда” айблаб ДХХ қамоқхонасига жойлаштирди. Шу вақтнинг ўзида унга тегишли бўлган "Арманистон электр тармоқлари" (АЭТ) компаниясини миллийлаштириш бошланди.

Туркияда эркак кана туфайли ўрмонга ўт қўйди

Туркияда кана туфайли 12 гектар ўрмонга ўт қўйган эркак ҳибсга олинди.

Сурхондарёда йирик ҳажмли қувур ёрилиб кетди

Дарҳол 3 та насос агрегати фаолияти тўхтатилган ва таҳлил бригадаси тезкор тадбирлар кўрган.

“Sputnik Озарбойжон” бош муҳаррири ва унинг ўринбосари тўрт ойга ҳибсга олинди

Маълумотларга кўра, Картавих ва Белоусовдан ташқари яна беш киши жиноий жавобгарликка тортилган, лекин уларнинг исми ошкор этилмаган.

Ҳиндистонда фармацевтика заводи портлади

Фавқулодда вазият вақтида заводда жами 150 киши бўлган.

Трампнинг "Катта ва гўзал" қонуни қабул қилинди. Маск ютқазди. Энди нима бўлади?

Бу ҳақда CNN телеканали хабар берди.

Зеленский Россия билан можарода Озарбайжон президентини қўллаб-қувватлади

Сиёсатчи бу хабарни ўзининг Telegram-каналида эълон қилди.

Мексикада крематорийдан 383 та жасад топилди

Бу ҳақда Чиуауа штати прокуратураси маълум қилди.