Украинанинг «ғалаба режаси» ҳақида нима маълум?
Украинадаги уруш икки ярим йилдан бери давом этмоқда. The Wall Street Journal маълумотларига кўра, томонларнинг умумий йўқотишлари миллион кишидан ошиши мумкин. Бу рақам ҳалок бўлган ва яраланган россиялик ва украиналик ҳарбий хизматчиларни ўз ичига олади. Ва бу Афғонистондаги уруш пайтида қурбонлар сонидан ўнлаб марта кўпдир.
Сўнгги ойларда Киевдан ҳарбий ҳаракатларнинг кескин босқичини тугатиш вариантлари бўйича таклифлар кўпроқ эшитилмоқда. Украина президенти Владимир Зеленский мамлакат учун «ғалаба режаси»ни тайёрлади, уни АҚШ президенти Жо Байден, шунингдек, давлат раҳбари лавозимига номзодлар Камала Харрис ва Доналд Трамп билан баҳам кўришни режалаштирмоқда. Учрашув сентябрь ойи охирида БМТ Бош Ассамблеясининг юқори даражадаги ҳафталигида бўлиб ўтади.
Сиёсатшунос ва Пента тадқиқот маркази раҳбари Владимир Фесенко ТRТ билан суҳбатда таъкидлаганидек, Зеленский АҚШга олиб келаётган ҳужжат борасида кўплаб хаёллар ва чалкашликлар мавжуд. Аввало, иккита лойиҳа борлигини тушуниш керак: «Украинанинг ғалаба режаси»нинг ўзи ва шу йилнинг ноябрь ойида тақдим этиладиган тинчлик музокаралари ташаббуси.
«Ғалаба режаси» Россияни тинчлик музокараларига мажбурлаш учун Украина учун АҚШ нима қилиши мумкинлиги ҳақидаги таклифларни ўз ичига олади. "Эҳтимол, Россия қўшинларига қарши урушда мамлакатга сифат жиҳатидан устунликка эришишга ёрдам берадиган қуроллар рўйхати мавжуд. Ишончим комилки, Украинанинг Россия Федерацияси ҳудудида зарбалар бериш учун узоқ масофали қуроллардан фойдаланишга қўйилган чекловларни бекор қилишдан манфаатдорлиги ҳам ўз ифодасини топган. Иқтисодий таклифлар ҳам Украинани қўллаб-қувватлаш, ҳам Россияга босим ўтказиш бўйича таклифлар киритилган”, — деди Фесенко.
Бундан ташқари, экспертнинг фикрича, Киев томонидан тайёрланган режада мамлакатнинг НАТО ва Европа Иттифоқига аъзо бўлиш истиқболлари ҳам бўлиши мумкин. Бироқ, у ташаббуснинг барча бандлари дарҳол амалга оширилишига шубҳа қилмоқда. Ютуқни кутишнинг ҳожати йўқ.
“Биз реалистик бўлиб қолишимиз керак, бунинг самараси тез бўлмайди. Украина томони эса бу масалага прагматик ёндашади. Украина яқин келажакда умид қилаётган мақсадлари бор. Урушдан кейин ҳал қилинадиган муаммолар ҳам бор. Масалан, НАТОга аъзолик истиқболи. Қандай бўлмасин, бу борада Қўшма Штатлар учун қабул қилиб бўлмайдиган ёки амалга ошириб бўлмайдиган ҳеч нарса йўқ», - дея таъкидлайди Фесенко.
Ҳужжатнинг асосий нуқтаси, деди у, келажакдаги тинчлик музокараларида Украинанинг ҳарбий, иқтисодий ва дипломатик позициясини мустаҳкамлашдан иборат. Шундай қилиб, Россия тинчлик шартларини белгиламайди, балки мулоқот тенг ҳуқуқли позицияларда бўлади.
Сайлов жараёнининг барча иштирокчилари билан олиб борилган музокаралар Украина президенти Владимир Зеленскийнинг АҚШдан икки партиявий ёрдам қўллаб-қувватлаётганини кўрсатиш ниятидан далолат беради, дейди сиёсатшунос, Украина Сиёсат таҳлили ва бошқаруви институти директори Руслан Бортник ТRТга.
Шунингдек, унинг сўзларига кўра, давлат раҳбари Украина ва европалик ҳамкорларга Киев Трампдан қўрқмаслиги ва у ғалаба қозонса, фалокат бўлмаслиги ҳақида ижобий ишора беришга ҳаракат қилмоқда.
«Бошқа томондан, у Трампнинг ўзига таъсир ўтказишга ҳаракат қилади. Хусусан, уни ўз позициясининг тўғрилиги ва даромадлилигига ишонтириш. Ва бу мақсадда, катта эҳтимол билан, Зеленский Трамп жамоасида жиддий намоён бўлган АҚШ энергетика ва ҳарбий лоббисининг манфаатларига мурожаат қилади», — дея тушунтиради эксперт.
Бироқ, америкалик сиёсатчилар ҳам ўз манфаатларини кўзлайдилар. Масалан, республикачи учун бу учрашув фойдали бўлиши мумкин, чунки Трампнинг сайловолди кампаниясининг асосий ваъдаларидан бири 24 соат ичида тинчликни том маънода таъминлашдир. Ва у Зеленский ва Путин ўртасидаги учрашувни ташкил этишга қодирлиги ҳақида хабар берганлиги сабабли, бундай алоқаларни ҳақиқатан ҳам қўллаб-қувватлашини кўрсатиш фойдали бўлади.
«Шунинг учун Трамп учун бу учрашув унинг сайловолди кампаниясининг муҳим элементи ҳам бўлиши мумкин, бу эса сайловчилар назарида унинг Россия-Украина урушини 24 соат ичида тугатиш ҳақидаги ваъдасини бажариш қобилиятини кучайтириши керак», деб тушунтиради Бортник.
Камала Харрис билан учрашув Оқ уйнинг сайлов муддати охиригача қўллаб-қувватлашини сақлаб қолиш учун ҳам зарур, дея давом этади агентлик суҳбатдоши: “Украина учун Демократик жамоа фойдалироқ, чунки у ўзгармас Америка ташқи сиёсатини ваъда қилмоқда. кейинги йил учун мамлакатга. Шу сабабли, давлат раҳбари ушбу ўзгармаслик юқори баҳоланишини ва Украина Харриснинг сайланишини жуда хоҳлашини намойиш этиши муҳим.
