Саудия Арабистони шаҳзодаси: "Фаластин муаммоси мени қизиқтирмайди"

Саудия Арабистони валиаҳд шаҳзодаси Муҳаммад Бин-Салмон АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен билан суҳбатда Фаластин масаласи билан шахсан қизиқмаслигини айтди. Бу ҳақдаги маълумот Американинг нуфузли The Atlantic нашрида бор эди. 29 сентябрь, якшанба куни маълум бўлишича, бу баёнот 2024 йил январь ойида Саудия Арабистонида икки сиёсатчи ўртасидаги учрашувда айтилган.

Бироқ, нашрнинг қайд этишича, Бин Салмон бу масала Саудия Арабистони халқи учун муҳим эканлигини ва шунинг учун у раҳбар сифатида Исроил билан муносабатларни нормаллаштириш учун бу муаммони ҳал қилишда олдинга силжишни талаб қилишини қўшимча қилди.

Блинкен ўшанда Саудия Арабистони ва Исроил ўртасидаги муносабатларни нормаллаштиришга тайёргарлик кўриш жараёнини қайта бошлашга уринган эди. Бу саъй-ҳаракатлар 2023 йил 7-октабрда ХАМАС террорчилик ҳужумидан сал аввал авжига чиқди ва уруш бошланганда тўхтатилди.

Нашрнинг ёзишича, Блинкен Бин-Салмондан Исроил келишувга эришиш учун нима қилиши керак, деб сўраган. Валиаҳд шаҳзода бунга жавобан ўзи учун энг муҳими Ғазо секторидаги «тарангликни пасайтириш» эканлигини айтди.

Нашр муаллифлари, шунингдек, Блинкен саудияликлар ИДнинг Ғазо секторида террорчилик таҳдидини зарарсизлантириш бўйича такрорий операцияларига чидаб бера оладими, деб сўраганини қайд этади. Муҳаммад ибн Салмон шундай жавоб берди: «Улар олти ой ёки бир йил ичида (Ғазога) қайтишлари мумкин, лекин бундай шартнома имзолангандан сўнг дарҳол эмас».

Суҳбат давомида Саудия ҳукмдори нега Исроилдан Фаластин давлатини яратиш масаласини илгари суриш мажбуриятини талаб қилаётганини ҳам тушунтирди. «Мамлакатим аҳолисининг 70 фоизи мендан ёш. Уларнинг аксарияти Фаластин муаммоси ҳақида билмаган ва ҳозирги можаро даврида биринчи марта дуч келган. Бу жуда катта муаммо. Шахсан Фаластин масаласи менга тааллуқли эмас, лекин менинг халқим учун бу муҳим", дея шаҳзоданинг сўзларини келтиради The Atlantic.

Шу билан бирга, журналнинг таъкидлашича, саудиялик манба Бин-Салмоннинг сўзлари тақдимотини "бутунлай тўғри эмас" деб атади. Бироқ, Фаластин масаласи шахсан уни қизиқтирмагани ҳақида аниқ раддия йўқ.

Ушбу маълумотни билвосита Реутерс агентлигининг 2024 йил февраль ойида пайдо бўлган хабарлари тасдиқлайди. Шунда журналистлар Саудия Арабистони Исроил билан муносабатларни нормаллаштиришдан манфаатдор эканлигини ва яҳудий давлатига нисбатан асосий талабини юмшатишга тайёрлигини аниқлашга муваффақ бўлди. Реутерс агентлигига кўра, нормаллашув жараёни доирасида Фаластин давлатини яратишни талаб қилиш ўрнига, Ар-Риёд Исроилнинг келажакда Фаластин давлатини яратиш имкониятини яратиш ҳақидаги ваъдасидан қаноатланишга тайёр – қисқа муддатда аниқ қадамлар қўймасдан.

Нашрнинг ёзишича, саудияликлар АҚШни Ғазодаги урушни тўхтатиш ва Фаластин давлати учун «дипломатик уфқлар» очиш учун Исроилга босим ўтказишга ундаган. Бунинг эвазига Ар-Риёд Исроил билан муносабатларни нормаллаштиришга ва Ғазони қайта қуриш лойиҳасини молиялаштиришда иштирок этишга тайёр эди.

2024 йил август ойида Саудия Арабистони валиаҳд шаҳзодаси Муҳаммад Бин-Салмон Исроил билан нормаллаштириш масаласини муҳокама қилишнинг ўзи унинг шахсий хавфсизлигини хавф остига қўйишини айтди. Кейин у 1979 йилда Исроил билан тинчлик шартномаси имзоланганидан кейин Миср президенти Анвар Садатнинг ўлдирилиши мисолини келтирди.