Пешку тумани ҳокими оғир «жиноят» устида қўлга тушди
Сарлавҳани ўқибоқ, яна бир маҳаллий раҳбар пора олибди ёки давлатнинг миллиард-миллиард маблағини ўзлаштириб юборибди-да, деган фикрга боришингиз тайин. Аммо хулоса чиқаришга шошилманг!
2018 йилнинг 20 ноябрида эндигина тетапоя бўлаётган блогерлардан бирининг Пешку тумани ҳокими ташкилотларни айрим нашрларга мажбурий обуна бўлишга топшириқ беряпти номли иддаоси эълон қилинди. Йўқ, йўқ. Бунақасини эшитмаганман... деган истеҳзо билан бошланган материалда ҳокимнинг 20 ноябрга қадар рўйхатдаги газета ва журналларга обуна ташкил этиш тўғрисида кўрсатма бергани ва 20 та нашр номи ҳамда қанча обуна уюштириши кўрсатилганига муносабат билдирилади.
Блогернинг ёзишича, ...Обунанинг катта қисми республика даражасидаги нашрлар учун эмас, балки Пешку овози туман газетасига 200 та, Бухоронома вилоят газетасига 60 та, интернетдан бирорта маълумоти чиқмаган Маънавият сарчашмаси деган номаълум нашрга 35 та, жами 295 дона обуна мажбурий қилиб белгиланган . Блогернинг Шерлок Холмсдек изқуварлиги натижасида эса Пешкупахтатозалаш АЖ жорий йилда 60 миллион сўмдан зиёд маблағни обунага сарфлашга мажбурланаётгани аниқланган. Бундан ташқари, мақолада Бухоро вилояти ҳокимининг 301-ф сонли, туман ҳокимининг эса 2 октябрдаги 169-ф сонли фармойишларининг жаҳоншумул сири ҳам фош этилади.
Ҳа, чиндан ҳам ёзишга мавзу тополмай қолган айрим сайтчилар-у блогерлар учун обуна мавзуси ўзини халқпарвар, адолатпарвар қилиб кўрсатиш учун зўр важ-карсонга айланди. Узоқ йиллар давомида бир қолипга солинган нашрларни қоралаш, йилт этган эркин фикр учун бошида калтак синган газета-журналлар жамоасини халқ душманлари га айлантиришга ҳисса қўшаётганлар бугунга келиб гўё миллий матбуотни синдиришга буюртма олгандек олди-орқаларига қарамаяптилар. Чуқурроқ ўйлаб кўрилса, бундай ҳаракат замирида барчамизни интернетга тобе қилиш, муайян кўникмалар ҳосил қилинганидан кейин эса ўз йўриқларига солишга уриниш мақсади мужассамдек. Бир тасаввур қилинг: Маърифат дан ташқари Тафаккур журнали ёки Ўзбекистон адабиёти ва санъати газетасини ўқимаган адабиёт ўқитувчисини замонавий ўқитувчи дейиш мумкинми, бугун? Нодавлат ташкилоти фаолияти, фуқаролик жамияти ривожи, бу жараёндаги ўзгаришлар ва мавжуд муаммолар хусусида Жамият газетасидан бошқа яна қайси нашр тўлароқ маълумот бермоқда?
Бухоро вилояти ҳокими 2019 йилнинг сайловлар йили эканини инобатга олиб, йирик ташкилотларда 2 донадан сиёсий партия нашрларига обуна бўлиш тўғрисида фармойиш чиқарган экан, эртага айнан ана шу газеталарда номзодлар ва уларнинг дастурлари эълон қилинишини назарда тутган бўлса, бундан фожиа ясашни мантиқан тўғри, деб бўладими?
Тўғри, ҳали газета-журналларимиз, ахборот агентликларимиз фаолияти талаб даражасида эмаслигини тан олмай иложимиз йўқ. Аммо улар нега шундай аҳволга тушиб қолдилар, нега ўзбек журналистикаси вакиллари жамиятимиздаги ижтимоий-иқтисодий муаммоларни, мавжуд камчилик ва нуксонларни ёритишга узоқ вақт жазм этмадилар, деган саволнинг жавоби аниқку!
Ҳали-ҳануз Ўткир Раҳмат, Сафар Остонов, Эркин Аъзам, Шуҳрат Жабборов, Аҳмаджон Мелибоев, Икром Ўтбосаров, Норбобо Шакаров, Темур Абдураҳмонов, Фармон Тошев, Муҳаммаджон Обидов, Қулмон Очил, Аҳрор Аҳмедов сингари забардаст устозларимизнинг мақолалари, журналистик суриштирувларини юртдошларимиз эслаб юради. Улардан кейин эса миллий журналистикага яна бир авлод кириб келди. Бугун мажбурий обуна ҳақида сафсатабозлик қилаётганлар онасининг қорнида ҳам йўқ пайтларда юқорида номлари тилга олинган устозларимиз миллий матбуотимизнинг нималарга қодир эканини амалда исботлаганлар.
Кейинги икки йил давомидаги ўзгаришлар туфайли бугун яна журналистикамиз уйғониб, эски мавқеини тиклашга уринмоқда.
Буни Халқ сўзи , Правда востока , Ўзбекистон овози ва Ишонч газеталарида ўнлаб ноанъанавий йўналишдаги мақолалар эълон қилиниб, долзарб масалалар жамоатчилик эътиборига ҳавола қилинаётганида ҳам кўриш мумкин. Оила даврасида , Оила ва жамият газеталарининг дизайни, мазмуни тубдан ўзгарди. Аммо тан олишимиз керак, ана шу нашрларнинг катта бир нуқсони бор: улар баъзи сайтлардагидек чалакам-чатти хабарлар, асосланмаган ахборотларга таяниб, ўқувчини алдаш йўли билан обрў-эътибор қозонишга уринмаяптилар. Бурнининг тагидан нарини кўрмайдиган айрим блогерлар эса интернет имкониятларига таяниб, бутун дунёга аюҳаннос солишга уриняпти. Ўзини халқпарвар қилиб кўрсатишга жон-жаҳди билан ҳаракат қиляпти. Мақсад аниқ қандай йўл билан бўлса-да, ўзларининг обуначилари сонини ошириб, лайк йиғиш ва пул ишлашдан иборат. Бузоқнинг югургани сомонхонагача деган гап бор халқимизда. Саводи ҳаминқадар сайтлар, ўпкаси йўқ блогерлар даври эртами-индин ўтади. Аммо улар келтираётган зарарни қоплаш учун анча вақт сарфлашимизга тўғри келади, холос. Айни пайтда олимлар дунёда ҳиссиз, туйғусиз авлод шакллана бошлаганини оғриқ билан эътироф этмоқда.
Пешку тумани ҳокими ночор аҳволдаги туман газетасини қўллаб-қувватлаш ниятида 200 та обуна уюштириш тўғрисида фармойиш чиқарганини гўёки жиноят га тенглаштираётган дўстларимиз Бухоро вилоятининг чекка бир туманидаги ана шу нашрда бор йўғи биргина олий маълумотли журналист ишлашидан хабардормикин? 500 минг сўм атрофида ойлик олаётган 4 нафар техник ходим минг бир қийинчиликларга қарамай Пешку овози ни чиқармоқда. Туман ҳокими ушбу нашрга обуна уюштириш тўғрисидаги хатга имзо чекканида пешкулик ҳамкасбларимизни фақат шу йўл билан қўллаб-қувватлаш мумкинлигини билган, албатта. Шунинг учун ҳам ўпкаси йўқ блогерча танқид қилган ҳокимнинг отасига раҳмат, дейиш керак! Битта саводсиз сайтда билдирилган мулоҳаза, танқид ёки фикрдан чўчиб, ўз сўзидан қайтган айрим ҳокимлардан фарқли ўлароқ Пешку тумани ҳокими ўз газетасини қўллаб-қувватлашда давом этмоқда. Албатта, бугунги кунда босма нашрларимизнинг тезкорлик борасида ТВ ёки замонавий сайтларга етиши қийин. Бунга тобора ривожланиб бораётган ва кундан кунга ўз аудиториясини кенгайтираётган Kun.uz, Xabar.uz, Turon 24 интернет нашрлари фаолияти мисол бўлиши мумкин.
Аммо чуқур таҳлиллар ва қиёсий ёндашувлар масаласида босма нашрлар ўрнини бирон-бир муқобил ОАВ боса олмаслигини таҳлилчилар алоҳида таъкидламоқда. Буни хорижий нашрлар мисолида яққол кўриш мумкин.
Ҳа, чиндан давр ўзгарди. Ахборот учун бирон-бир тўсиқ қўйиб бўлмайдиган замон бугун. Бир неча сонияда дунёнинг нариги четида юз берган ҳодисадан воқиф бўляпмиз. Интернет беқиёс имкониятлар макони эканини амалда исботлади. Унинг фойдали томонлари хусусида ҳар қанча гапирсак арзийди. Аммо ана шу макон ёшларни тобора ўз домига тортаётгани, турли шарм-ҳаёсиз суратлар, чиройли ҳикоялардан иборат ахборотлари билан улар қалбини забт этаётгани ҳам аччиқ ҳақиқат.
Мамлакатимизда ҳам янгидан-янги сайтлар пайдо бўлди, блогерлар эмин-эркин иш олиб боряпти. Аммо улар фаолияти чуқурроқ таҳлил этилса, аксарият ҳамкасбларимиз олди-қочди хабарлар, шов-шув ва бир томонлама қарашлар, жамиятдаги муаммоларни бўрттириб кўрсатишдан нарига ўтмаётганини кўриш мумкин. Кечагина Qalampir.uz вакили Қашқадарёда ташкил этилган, минг-минглаб юртдошларимиз эътиборини тортаётган Ватанпарварлар боғи дан кир қидиришга уриниб кўрди. Начора, ҳали тўла ишга туширилмаган иншоотнинг деворлари қуриган-қуримаганини, сувоғи қотган-қотмаганини ёзиб, обрў-эътибор қозонишни кимдир ўзига эп билаётган экан, шу йўлда давом этаверсин. Аммо бундай хатти-ҳаракат журналист номига монанд эмас. Юқоридаги ҳолат хусусида ҳам ана шундай фикр билдириш мумкин. Тўғри, у бир масалада ҳақ. Пешку тумани ҳокимининг хатида тавсия сўзи ёзилмаган. Аммо бу билан мантиқ ўзгарадими? Бугунга келиб, замонавий кадрлар танқислиги, дизайнерларнинг анқонинг уруғига айлангани, журналистикада иш ҳақининг камлиги миллий матбуотимизни турли муаммоларга дучор этаётганини ҳам эътибордан қочирмасак, мақсадга мувофиқ бўларди.
Ушбу мақолага танланган суратга бир эътибор қаратинг. Тарозининг қай палласи тош босаётганини кўряпсизми? Хитойда ўрнатилган ана шу ҳайкални изоҳлашга ҳожат бормикин?
Manba: ЎзА
