“Бир суд – бир инстанция” тизими жорий этилди

Юртимизда амалга оширилаётган суд-ҳуқуқ ислоҳотлари натижаси ўлароқ 2021 йил 1 январдан бошлаб, суд тизимида “бир инстанция – бир суд” тизимининг жорий этилгани ва назорат инстанциясининг тугатилиши муносабати билан 2021 йил 12 январь куни қабул қилинган қонунларга мувофиқ Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодекси, Фуқаролик процессуал кодекси, Иқтисодий процессуал кодекси, Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекси ва Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига суд қарорларини қайта кўриш институтини такомиллаштиришни назарда тутувчи ўзгартириш ҳамда қўшимчалар киритилди.

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2021 йил 15 январдаги “Суд қарорларини қайта кўриш институти такомиллаштирилиши муносабати билан процессуал қонун нормаларини қўллашнинг айрим масалалари тўғрисида”ги Қарорида ҳам юқоридаги қонунга киритилган ўзгартишлар мазмунидан келиб чиқиб, амалиётда юзага келиши мумкин бўлган муаммолар ўз ечимини топган. Жумладан:

– маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисидаги ишларни кўришда апелляция инстанциясининг жорий этилиши муносабати билан Пленум Қарорининг 2-банди 5-хатбошисида ушбу ишлар бўйича кассация шикоятлари (протестлари) апелляция шикояти (протести) бериш муддатини, агар у ўтиб кетган бўлса, тиклаган ҳолда апелляция тартибида кўриб чиқилиши лозимлиги;

– фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқларини таъминлаш  мақсадида Пленум Қарорининг 2-банди 5-хатбошисида апелляция ва кассация инстанцияси судлари томонидан 2021 йил 13 январга қадар чиқарилган қарорлар устидан Ўзбекистон Республикаси Олий судининг тегишли судлов ҳайъатига кассация тартибида шикоят (протест) берилиши мумкинлиги;

– вилоят ва унга тенглаштирилган суд қарорлари устидан берилган апелляция шикоятлари Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан кўриб чиқилиши белгиланаётганлиги муносабати билан, лойиҳанинг 3-бандида вилоят ва унга тенглаштирилган судлар суд ҳужжатлари устидан берилган ва мазкур судлар томонидан суд муҳокамаси бошланган (иш юритишга қабул қилинган) апелляция ва кассация шикоятлари (протестлари) мазкур босқич судлари тегишли судлов ҳайъатлари томонидан мазмунан кўриб тугалланиши шартлиги;

– “бир инстанция - бир суд” тамойилининг жорий этилиши муносабати билан, вилоят ва унга тенглаштирилган судлар суд ҳужжатлари  устидан берилган шикоят (протест)лар Ўзбекистон Республикаси Олий суди томонидан кўриб чиқилиши сабабли Пленум қарорида мазкур судлар томонидан суд муҳокамаси бошланган (иш юритишга қабул қилинган) апелляция ва кассация шикоятлари (протестлари) мазкур босқич судлари тегишли судлов ҳайъатлари томонидан мазмунан кўриб тугалланиши шартлиги, суд муҳокамаси бошланмаган (иш юритишга қабул қилиш масаласи ҳал этилмаган) апелляция ва кассация шикоятлари (протестлари) шикоят (протест) берган шахсларга апелляция шикояти (протести) билан Ўзбекистон Республикаси Олий судининг тегишли судлов ҳайъатларига мурожаат қилиш ҳуқуқи тушунтирилган, апелляция шикояти (протести) бериш муддатлари ўтиб кетган ҳолда эса, апелляция шикоятига (протестига) шикоят (протест) бериш муддатини тиклаш тўғрисидаги илтимосномани илова қилиш зарурати тушунтирилган ҳолда қайтарилиши лозимлиги;.

– фуқароларнинг суд қарорига нисбатан шикоят қилиш ҳуқуқини асоссиз равишда бузилишини олдини олиш мақсадида, Пленум Қарорида апелляция ёки кассация шикояти (протести) бериш муддатини тиклаш тўғрисидаги илтимосномани кўриб чиқишда қонунларга киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар муддатни ўтказиб юборишда узрли сабаб бўладиган ҳолат сифатида тан олиниши мумкинлиги назарда тутилмоқда.

Қабул қилинган Пленум қарори судлар томонидан қонунни қўллашда юзага келиши мумкин бўлган тушунмовчиликларни олдини олишга хизмат қилиш билан бирга фуқароларда юзага келган кўплаб саволларнинг ечимини топиб берди, десак тўғри бўлади.

Элбек Турғунбоев,

Тошкент шаҳар суди судьяси