Putin Armanistonni "ruslashtiradi"mi? Turkiya yutdimi yoki Rossiya?
Tog‘li Qorabog‘da Rossiya taktik jihatdan g‘alaba qozondi, ammo strategik jihatdan yutqazdi, deb yozadi ukrainalik harbiy mutaxassis Rossiyaga qarshi yozilgan maqolasida. Endi Armaniston ham, Ozarbayjon ham aniq bir natija bermaydigan har qanday siyosiy muzokaralar urush bilan yakunlanishini aniq angladilar.
Tog‘li Qorabog‘ bilan bog‘liq vaziyatda Rossiya har doimgidek vaziyatdan o‘zi uchun maksimal siyosiy imtiyozlarni olishga harakat qildi. 1991 yil uchun chegara holatini qaytargan Rossiya Federasiyasi Ozarbayjon bilan ham, Turkiya bilan ham yaxshi munosabatlarni davom ettirmoqda. Va bu juda muhimdir, chunki Moskva va Anqarada hal qilinishi kerak bo‘lgan ko‘plab umumiy muammolar mavjud: Suriya, Liviya, Bosfor.
Bundan tashqari, Rossiya siyosiy, iqtisodiy va harbiy jihatdan mag‘lub bo‘lgan va zaiflashgan Armanistonni qabul qildi, hozirda bu osonlikcha manipulyasiya qilinadi.
Birinchidan, Rossiya Pashinyanni almashtiradi, chunki u Putinning odami emas, balki AQSh Demokratik partiyasining homiysi. Namoyishlarning birinchi to‘lqinida Pashinyanni yo‘q qilish mumkin bo‘lmaganligi sababli, Moskva uni iste’foga chiqishga majbur qiladi. Keyin Armanistonda saylovlar bo‘lib o‘tadi, u orqali rossiyaparast fikrlovchi shaxs hokimiyatga keltiriladi.
Bundan tashqari, Rossiya o‘z qo‘shinlari bilan Janubiy Kavkazdagi ishtirokini mustahkamlash, Turkiyaning ambisiyalarini muvozanatlash va Ozarbayjonni "qanotlarini yoyish" ga yo‘l qo‘ymaslik, xalqaro huquq sub’ektiga aylanish uchun kelajakdagi Armaniston armiyasining kuchini almashtirishga harakat qiladi. Zero, Turkiya va Ozarbayjon ittifoqi Turkiyaning mintaqadagi mavqeini sezilarli darajada kuchaytirishi mumkin.
Bir tomondan, Rossiya maksimal imtiyozlarni oldi, ammo boshqa tomondan u strategik jihatdan yutqazdi. U faqat taktik jihatdan g‘alaba qozondi va Armanistonni yutdi. Endi Moskva Tog‘li Qorabog‘da harbiy baza yaratadi, uning birinchi bazasi Armanistonning Gyumri shahrida allaqachon mavjud.
Aftidan, Kreml vaziyatni nazorat qilmoqda va barcha jarayonlar markazida turibdi, ammo umuman, u yo‘qotishga ham uchradi, chunki Turkiya Ikkinchi Jahon urushidan beri birinchi marta Janubiy Kavkazga kirib keldi. Bundan tashqari, u Astraxanga – Ozarbayjon va Rossiya chegaralariga yetib bordi. Aslida, Turkiya Kaspiy dengiziga kirish huquqiga ega bo‘ldi.
Hech kimga sir emaski, Turkiya Yaqin Sharqda gaz markaziga aylanmoqchi. Uning Gresiya bilan to‘qnashuvidan maqsadi faqat konlarni qidirish, burg‘ulash va neft hamda gaz qazib olishdir. Endi Turkiya 25 millionga yaqin ozarbayjon yashaydigan Eronni iloji boricha tor-mor qilishga urinadi – bu Ozarbayjonning o‘zidan ikki baravar ko‘p. Bu haqiqat Eron va Ozarbayjon o‘rtasida o‘zaro manfaatli aloqalarni yaratishda to‘siqdir: Eron, oxir-oqibat, Ozarbayjon Eron ozarbayjonlarining hissiyotlarini qo‘zg‘ashidan qo‘rqadi – "Sizlar ozarbayjonsizlar, shuning uchun Ozarbayjonga qo‘shiling!". Keyin xuddi shu holat Kurdistonda bo‘lgani kabi rivojlanishi mumkin.
Endi Turkiya va Ozarbayjon birgalikda harakat qilib, Eronga bosim o‘tkazishni boshlashi – uni o‘z ittifoqiga qo‘shilishga majbur qilishi mumkin. Shunday qilib, so‘nggi voqealar natijasida Turkiya o‘z pozisiyasini ancha mustahkamladi.
Rossiya matbuotida Rossiya g‘alaba qozongani, uning tinchlikparvar kuchlari Qorabog‘da ekanligi va h.k. haqida ahmoqona kampaniya boshlandi. Ammo, aslida, Turkiya qo‘shinlari u yerdagi rus tinchlikparvarlarini kuzatmoqda va u yerda Turkiya bayrog‘i Ozarbayjon bayrog‘i bilan birga hilpirab turibdi. Tog‘li Qorabog‘ anklavi atrofida turk harbiylari, Ozarbayjon armiyasi, shuningdek Rossiya va Turkiyaning qo‘shma nazorat va kuzatuv markazi bo‘ladi.
