Украина ва Польша тарихий жароҳатни ҳал қиладими?

Украина ташқи ишлар вазири Польшада Иккинчи жаҳон уруши пайтида украиналиклар томонидан ўлдирилган полякларни эксгумация қилиш бўйича келишмовчиликни «ниҳоят ҳал қилиши» мумкин бўлган музокаралар ўтказганини айтди. Бу ҳақда чоршанба куни бўлиб ўтган музокаралардан сўнг Украина ташқи ишлар вазири Андрей Сибига Facebook'да ёзди.

Волин фожиаси қурбонлари қолдиқлари билан қандай муносабатда бўлиш ҳақидаги асосий савол, мамлакатлар ўртасидаги мустаҳкам алоқаларга ва Польшанинг Россия билан урушда Украинани собит қўллаб-қувватлашига қарамай, қўшнилар ўртасидаги муносабатларга ҳали ҳам соя солмоқда.

1943 йилдан 1945 йилгача замонавий Украина минтақаларида украин миллатчилари томонидан амалга оширилган бир қатор қотилликлар ўн минглаб полякларнинг ҳаётига зомин бўлди.

Польша воқеаларни геноцид деб билади, Украинада эса қотилликларни қандай таснифлаш борасида келишмовчиликлар мавжуд, баъзи тарихчилар уларни кенгроқ Польша-Украина можаросининг бир қисми сифатида кўришади.

Варшава узоқ вақтдан бери ўз терговчиларидан қирғин қурбонларини эксгумация қилиш учун Украинага тўлиқ кириш имкониятига эга бўлишни сўраган. Аммо Украинанинг рухсат беришдан бош тортиши вақти-вақти билан Варшава ва Киев ўртасидаги муносабатларда кескинлик манбаи бўлиб келган.

Ўтган ой Польша ташқи ишлар вазири Радослав Сикорски ва Украина президенти Владимир Зеленский ўртасидаги музокараларни Варшава ТИВ манбаси полшалик дипломат қирғин қурбонларини қабрдан чиқариш ва дафн этиш масаласини кўтарганидан кейин «совуқ» деб баҳолаган эди.

Бироқ шу ҳафта бошида Украина Миллий хотирлаш институти қурбонлар қолдиқларини уларнинг оила аъзоларининг индивидуал илтимослари асосида қидиришни бошлашини маълум қилди. Юқори даражадаги ҳукуматнинг иштироки жуда кам ёки умуман бўлмаган пастдан юқорига кўтарилган бу ташаббус муаммодан сиёсий иссиқни олиб ташлашга ёрдам бериши ва низони ҳал қилиш учун «техник» асос яратиши мумкин.

Бунга ишора қилиб, «ўтмишнинг нозик мавзулари»га ишора қилиб, Сибига Facebook'даги постида шундай ёзди: “Украина Польша билан ҳар қандай мавзуда гаплашишга тайёр, чунки ҳақиқий дўстлар ўзаро ҳамма нарсани очиқ муҳокама қилишлари мумкин. Ва нафақат гаплашиш, балки муаммоларни ҳал қилиш, узоқ вақтдан бери сиёсий мулоқотимизни заҳарлаётган эксгумация масаласини ниҳоят ҳал қилиш учун сиёсий эмас, балки аниқ техник қадамларни муҳокама қилиш.

«Ўтмиш, қанчалик қийин бўлмасин, ҳозирги қарама-қаршиликка умумий муаммолар ва Евро-Атлантика оиласининг келажагига таҳдид сола олмайди. Ишончим комилки, бу бизнинг Польша томони билан умумий тушунчамиз», — дея қўшимча қилди у.

Сикорский аввалроқ Украина билан эксгумация бўйича музокаралар олиб борилишини кутаётганини айтганди.

«Биз бу билан Украинани ғазаблантирмоқчи эмасмиз; Биз фақат иттифоқимиз бу нозик масаладан холи бўлишини истаймиз», - дея давом этди у ва Киев бу масалани ҳал қилмоқчи эканлигига «ишора қилганини» қўшимча қилди.