Тушлар башоратли бўлиши мумкинлиги илмий жиҳатдан исботланган

Баъзи тушлар келажакни башорат қилиши мумкин: Янги тадқиқот шуни кўрсатдики, уйқу пайтида баъзи нейронлар нафақат яқин ўтмишни такрорлайди, балки келажакдаги тажрибаларни ҳам олдиндан кўра олади.

Баъзи тушлар келажакни башорат қилиши мумкин: Янги тадқиқот шуни кўрсатдики, уйқу пайтида баъзи нейронлар нафақат яқин ўтмишни такрорлайди, балки келажакдаги тажрибаларни ҳам олдиндан кўра олади.

Бу топилма Райс университети ва Мичиган университети олимлари жамоаси томонидан Натуре журналида чоп этилган уйқу ва ўрганиш бўйича тадқиқот натижаларидан биридир .

Тадқиқот ҳайвонлар биринчи марта лабиринтда ҳаракат қилгандан сўнг, каламуш ҳипокампусидаги индивидуал нейронларнинг дам олиш даврида қандай барқарорлашиши ва фазовий тасвирларни қандай созлаши ҳақида мисли кўрилмаган кўринишни тақдим этади.

Камран Диба, Мичиган штатидаги анестезиология кафедраси доценти ва тадқиқотнинг тегишли муаллифи: «Маълум нейронлар ўзига хос стимулларга жавобан ёнади», дейди. “Визуал кортексдаги нейронлар уларга тегишли визуал стимул берилганда ёниб кетади. Биз ўрганаётган нейронлар жойни афзал кўради.«

Райс неврологи Калеб Кемере Дибанинг Мичигандаги Нейрон даврлари ва хотира лабораторияси билан ишлаган ҳолда, ушбу махсус нейронларнинг янги тажрибалардан сўнг дунё кўринишини шакллантириш жараёнини ўрганди. Хусусан, тадқиқотчилар янги хотираларни мустаҳкамлашда роль ўйнаши маълум бўлган ўткир тўлқинли тўлқинларни кузатдилар ва яқинда янги тажрибанинг қайси қисмлари хотирада сақланиши кераклигини аниқлаш учун кўрсатилди.

»Ушбу ишда биз биринчи марта индивидуал нейронлар дам олиш даврида фазовий тасвирларни қандай барқарорлаштиришини кузатдик«, дейди Кемере, Райснинг электр ва компьютер муҳандислиги ва биоинженерияси доценти.

Кутиш хотира ва ўрганиш учун жуда муҳимдир - фан бу кўп асрлик сезгини маълум вақт уйғонган ёки ҳатто уйқусиз уйқудан кейин эмас, балки уйқудан кейин хотира тести балларини ўлчаш орқали миқдорий жиҳатдан тасдиқлади.

Бундан бир неча ўн йиллар олдин олимлар, шунингдек, ухлаб ётган ҳайвонларнинг миясида, дам олишдан олдин дарҳол янги муҳитни ўрганишга рухсат берилган нейронлар, тадқиқот пайтида ҳайвонларнинг ҳаракат траэкториясини такрорлайдиган тарзда ишлаганини аниқладилар. Ушбу топилма уйқу янги тажрибаларнинг доимий хотираларга айланишига ёрдам бериши ҳақидаги билимга мос келади ва бу ҳипокампусдаги кўплаб ихтисослашган нейронларнинг фазовий кўринишлари уйқу вақтида барқарор эканлигини кўрсатади. Бироқ, тадқиқотчилар ҳикояда кўпроқ нарса бор-йўқлигини аниқлашни хоҳлашди.

»Биз баъзи нейронлар муаммонинг янги тушунчаси билан уйғониб, барчамиз бошдан кечирган тажрибаларни акс эттириш учун ўз ваколатларини ўзгартириши мумкин деб тахмин қилдик«, дейди Кемере. »Бироқ, буни кўрсатиш учун индивидуал нейронлар фазовий созлашга қандай эришаётганини кузатиш керак эди, бу мия янги йўналиш ёки муҳитда ҳаракат қилишни ўрганадиган жараёндир.«

Тадқиқотчилар каламушларни юқори йўлда олдинга ва орқага югуришни ўргатишди ва ҳар учида суюқлик мукофоти бор ва ҳайвонларнинг гипокампусидаги алоҳида нейронларнинг «қўзғалишини» кузатдилар. Кўплаб айланма саёҳатлар давомида ўртача отиш тезлигини ҳисоблаб, тадқиқотчилар нейронларнинг »жой майдонини« - атроф-муҳитдаги маълум бир нейрон энг кўп »қайғурадиган« ҳудудни тахмин қилишди.

»Бу эрда муҳим жиҳат шундаки, жой майдонлари ҳайвоннинг хатти-ҳаракати асосида баҳоланади«, дейди Кемере, ҳайвон лабиринтда жисмонан ҳаракат қилмаганда, дам олиш даврида далалар билан нима содир бўлишини баҳолаш қийинлигини таъкидлайди.

»Мен узоқ вақтдан бери лабиринтдан ташқарида, масалан, уйқу пайтидаги асабий имтиёзларни қандай баҳолашимиз мумкинлиги ҳақида ўйладим«, деди Диба. »Биз бу муаммони ҳар бир нейроннинг фаоллигини бошқа барча нейронларнинг фаолияти билан боғлаш орқали ҳал қилдик."

Бу тадқиқотнинг асосий инновацияси бўлди: тадқиқотчилар ҳайвон орзу қилган жойни аниқлаш учун бошқа нейронлардан олинган маълумотлардан фойдаланган статистик машинани ўрганиш усулини ишлаб чиқдилар. Кейин улар ушбу туш позицияларидан маълумотлар тўпламидаги ҳар бир нейроннинг фазовий созлаш жараёнини баҳолаш учун фойдаланганлар.

«Ҳатто рағбатлантирувчисиз асабий имтиёзларни кузатиш қобилияти биз учун муҳим ютуқ бўлди», дейди Диба.

Усул янги муҳит билан танишиш жараёнида ҳосил бўлган фазовий тасаввурлар уйқудан кейин бир неча соат давомида кўпчилик нейронлар учун барқарорлигини тасдиқлади. Аммо, тадқиқотчилар кутганидек, бу ҳаммаси эмас.

«Ушбу тадқиқотнинг менга энг ёққан жиҳати шундаки, натижалар мени ҳаяжонга солди: маълум бўлишича, уйқу пайтида бу нейронларнинг барчаси тажриба хотирасини барқарорлаштириши шарт эмас», дейди Кемере. Маълум бўлишича, баъзи нейронлар бошқа нарсаларни қилади.«

»Биз уйқу пайтида бошқа ўзгаришлар содир бўлишини кўрамиз ва биз ҳайвонларни иккинчи марта атроф-муҳитга қайтарганимизда, бу ўзгаришлар ҳайвонлар ухлаётган пайтда ўрганилган нарсаларни акс эттиришини тасдиқлашимиз мумкин. Гўё космос билан иккинчи танишиш ҳайвоннинг уйқуси пайтида содир бўлади.«

Бу жуда муҳим, чунки у уйқу пайтида юзага келадиган невропластикликнинг бевосита кузатувини ифодалайди. Кемере таъкидлаганидек, нейронларнинг қайта уланиши ва янги ваколатларни шакллантиришга имкон берувчи механизмларни ўрганадиган деярли барча пластика тадқиқотлари уйқу пайтида эмас, балки уйғониш даврида, мос келадиган стимуллар йўқ бўлганда, огоҳлантиришлар пайдо бўлганда нима содир бўлишини кўриб чиқади.

»Кўриниб турибдики, миянинг пластиклиги ёки қайта ўрнатилиши жуда тез вақт оралиғини талаб қилади«, дейди Диба, ҳақиқий тажриба давомийлиги ўртасидаги ажойиб боғланишга ишора қилиб, »бу сониялар, дақиқалар, шунингдек, соатлар ёки кунлар олиши мумкин« ва ҳақиқий хотиралар, »жуда сиқилган«.

»Агар бирор нарсани эсласангиз, хотира бир лаҳзадир", деди Диба, франтсуз модернист ёзувчиси Марсел Прустнинг машҳур адабий парчасига ишора қилиб, болалик хотираси ўтмиш тажрибасининг бутун йўқолган дунёсини бир зумда очади.

Ушбу тадқиқот барқарор, юқори аниқликдаги нейрон зондларни ишлаб чиқишдаги технологик ютуқлар, шунингдек, машинани ўрганишга асосланган ҳисоблаш қуввати туфайли сўнгги бир неча ўн йилликларда неврологияда эришилган ютуқларга мисол бўлади.

Ушбу ютуқларни ҳисобга олган ҳолда Кемере, мия фани келажакда сезиларли ютуқларга эришиши мумкинлигини айтди.