Қойил! Хитойликлар 9 минг иероглифни компьютер клавиатурасига қандай жойлаштирган?

A A A
Қойил! Хитойликлар 9 минг иероглифни компьютер клавиатурасига қандай жойлаштирган?

Хитой тили дунёнинг энг мураккаб тили ҳисобланади. Ундаги иероглифлар сони 50 мингга етади. Албатта, хитойликлар кундалик ҳаётда уларнинг ҳаммасидан фойдаланмайди.

Мисол учун, хитойча эски босма ҳарфларнинг стандарт тўплами 9 минг белгидан иборат. Бу белгиларни компьютер клавиатурасига жойлаштириш жуда қийин.

Дастлабки Хитой босма ускуналарида ҳар бир иероглиф учун алоҳида тугмалар мавжуд эди. Бунинг учун улар босиш тугмаларини жуда кичик шаклда жойлаштиришган. Шу боис матн терувчи дастлаб лупа ёрдамида керакли иероглифни топган ва қўли билан босган. Бу жараённинг машаққати сабаб энг тажрибали матн терувчи ҳам бир дақиқада 11 донадан ортиқ белгини тера олмаган.

Мазкур матн териш усулини япониялик Киота Сугимото ўйлаб топган.

1946 йилда филолог Линь Юйтан хитойликларга янги усулни таклиф этди. Унда барча иероглифлар гуруҳларга бўлинди. Ҳар бир иероглиф гуруҳига битта клавиш жорий қилинди. Бунинг натижасида босма ускуналарнинг ҳажми кичрайиб, 64 та тугмага эга бўлди. Матн териш тезлиги дақиқасига 50 донагача кўтарилди.

Қизиғи, ускуна клавиатураси марказида “кўз” деб номланган дарча жойлаштирилди. Яъни, маълум бир тугма босилганда “кўз”да иероглифлар гуруҳи акс эттирилади. Керакли иероглифни танлаш учун эса қўшимча тугма босилиши талаб этилади.

Аммо Хитойда мазкур ускунани ишлаб чиқариш оммалашмади. Биринчидан, унинг нархи жуда қиммат - 120 минг АҚШ доллари атрофида эди. Иккинчидан, “Ремингтон” компанияси учун уюштирилган кўргазма вақтида ускуна ўз ихтирочиларига панд бериб, ишламай қолди.

Шунга қарамасдан, бу модель бугунги замонавий клавиатураларнинг асосини ташкил этади.

Хитой тилида асосан қўлланиладиган 25 та иероглиф мавжуд. Улар учун клавиатурада алоҳида тугмалар бор. Қолган белгиларни теришда  фойдаланувчи битта клавишни бир неча бор босиши ёки бир нечта клавишларни муайян териши талаб этилади. Шунга ўхшаш усул “СМС” хабарларни теришда ҳам қўлланилади. Эски тугмали телефонларда бир клавишга бир неча иероглифлар жойлаштирилган.

Юқоридаги усулни ўзлаштириш қийин жараён бўлиб, айниқса,  бир нечта бўлаклардан ташкил топган иероглифлар тузилганда яққол билинади. Яъни, бир клавиш бирикмасига бир нечта вариантдаги иероглифлар тўғри келиши мумкин. Албатта, бу матн терувчи дуч келадиган ягона муаммо эмас.

Маълумки, илк босма ускуналар жуда катта эди. Сўнг турли янги усуллар - фонетик усул, териш жараёнида иероглифнинг транскрипцияси, керакли иероглифларни ўзи танлаш каби усуллар қўлланила бошланди. Бироқ муаммо бартараф этилмади. Масалан, Хитойда битта фонемага бир нечта иероглиф тўғри келиши мумкин.

Тинимсиз изланишларга қарамасдан, хитойлик матн терувчи ҳамон анчагина тер тўкишига тўғри келади. Чунки Хитой тилида бир-бирига ўхшаш сўзлар ва иероглифлар жуда кўп.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Абдуқодир Ҳусановнинг "Манчестер Сити"даги келажаги ойдинлашди

Тармоқда Абдуқодир Ҳусанов Манчестернинг бошқа бир жамоасига ўтиши ҳақида хабарлар тарқалганди.

ЖЧ-2026 «тарихдаги энг ифлос мусобақа» бўлиши мумкин

Экологларга кўра, бу чемпионат атмосферага 9 млн тонна СО2 чиқариши мумкин.

Ҳиндистонда икки фарзанди билан бирга яшаган россиялик аёл ғорда топилди

40 ёшли аёлнинг визаси 2017 йилда тугаган.

Дилшод Тўрахўжаев иши: Россия Ўзбекистонга нота йўллади

Россиянинг Ўзбекистондаги элчихонаси мазкур иш юзасидан расмий нота берди.

Германияни 2014 йилда Жаҳон чемпиони қилган мураббий Ўзбекистон терма жамоасини қабул қилиб олиши мумкин

Ўзбекистон миллий терма жамоаси ЖЧ-2026 йўлланмасини муддатидан олдин қўлга киритганидан хабарингиз бор.

"Олтин тўп" учун номзодлар рейтингги янгиланди

Goal портали талқинига кўра, Усмон Дембеле "Олтин тўп"га асосий даъвогар бўлиб қолмоқда.

Қозоғистонда 1 миллионга яқин сайғоқни отишга қарор қилишди

Қозоғистон ҳукумати Қизил китобга киритилган, аммо эндиликда кўпайиб кетган «сайғоқлар сонини мувофиқлаштириш»га қарор қилди.

"Манчестер Сити"ни тарк этадиган навбатдаги футболчи номи аниқ бўлиб бормоқда

Бу ҳақда инсайдер Фабрицио Романо хабар бермоқда.

Мирзабек Холмедов янги лавозимга тайинланди

Бу ҳақда Маданият вазирлиги хабар берди.

Машҳур блогер Абдурозиқ Дубай аэропортида ҳибсга олинди

Расмий идоралар ҳозирча бу ҳодисага изоҳ бермаган ва иш тафсилотларини ошкор қилмаган.

Маҳмуд Мурадов чехиялик моделнинг қўлини сўради

Ўзбекистонлик собиқ UFC жангчиси иккинчи маротаба уйланиш арафасида.

Кеча Ўзбекистонда энг иссиқ ҳарорат рекорди янгиланди!

Бу хақда Ўзгидромет хабар бермоқда.

Тошкентда андижонлик "доставкачи" йигитни зўрлаган 2 нафар аёл қамалди

31 ёшли С.А. пиццани олиб қўлига доставкачига пул тутқақазади ва уйга таклиф қилади.

Аёлларнинг пенсия ёши яна 6 ойга оширилди

Низом 1 июлдан кучга кирди

Ўзбекистонлик яна бир футболчи "Манчестер Сити"га ўтиши мумкин

Бу ҳақда Отабек Умаров айтиб ўтди.

«Путин ҳақиқатан кўпларни ҳайратда қолдирди»

Дональд Трамп Европа Иттифоқи ҳисобидан Украинага қўшимча Patriot ҳимоя тизимларини жўнатишни ваъда қилди ҳамда Владимир Путинни ҳужумларни кучайтиришда айблади.

Трамп тарихдаги энг яхши футболчи ким эканлигини айтди

Бу ҳақда у DAZN телеканалига берган интервьюсида айтиб ўтди.

Файзуллаевни қўйиб юборишсин!

Москванинг ЦСКА клуби футболчиси Владимир Пономарев “ҳарбийлар” футболчиси Аббосбек Файзуллаевнинг Туркиянинг “Истанбул Башакшеҳир” клубига кетиши эҳтимоли ҳақида фикр билдирди.

Зеленский: "Раҳмат Трамп, раҳмат АҚШ"

Бу ҳақда Украина президенти Владимир Зеленский ижтимоий тармоқларда маълум қилди.

Москва Трампнинг "50 куни" ортида нима борлигини тушунмоқчи - Лавров

Душанба куни АҚШ президенти ультиматум шаклида Москвага тинчлик битимини имзолаш учун 50 кун муддат эълон қилган эди.

“Strong Cities" МЧЖ эгаси қамоққа олинди

Аввалроқ “Strong Cities" МЧЖ Тошкентда янги уй қуриб бераман деб 200 нафар фуқаронинг 5 млрд сўм маблағини ўзлаштиргани ҳақида хабар берган эдик.

Дудуқланадиган болаларни қўрқитиш усули билан даволашга уринган аёлга нисбатан жиноят иши қўзғатилди

Ижтимоий тармоқларда тарқалган, ўзини гўёки дефектолог-психолог деб атаган Д.Ж дудуқланган болаларни сўкиниш ва қўрқитиш усулида даволашга урингани акс этган видеохабар бўйича Болалар омбудсмани 2024 йилнинг якуни ва 2025 йил январ ойида ўрганиш олиб борган ва бу ҳақда жамоатчиликка маълумот берган.

"Sea Breeze" курортининг қурилиши Чорвоқдаги экологик муаммоларга барҳам берадими?

Ўзбекистон Республикаси Экология вазирлиги ва унинг ҳузуридаги Давлат экологик экспертиза маркази, шунингдек, оммавий ахборот воситалари вакиллари учун Озарбайжонга пресс-тур ташкил этилди. Пресс-тур давомида журналистлар “Sea Breeze” компаниясининг Боку шаҳридаги фаолияти билан яқиндан танишдилар ва унинг халқаро экологик стандартларга қай даражада мос келиши ўрганилди.

Тошкентда кибержиноятчилар гуруҳи банк карталаридан 1 млрд сўм ўғирлади

Аниқланишича, фирибгарлар вирус юқтирилган қурилмаларидаги SMS-тасдиқлаш кодларини кузатиб бориш имконини берувчи ёпиқ Telegram гуруҳ яратган.

Диққат! Андижонда ҳоким ўринбосари, статистика ва пенсия жамғармаси бўлимлари раҳбарларининг қилмишлари фош этилди

Бюджетдан ташқари пенсия жамғармасининг Оҳангарон туман бўлими бошлиғи маҳаллий фуқаронинг йўқолган меҳнат дафтарчасини тиклаб, уни ёшга доир пенсияга чиқариб бериш эвазига 1500 АҚШ долларини пора сифатида олган вақтида унинг ноқонуний ҳаракатларига чек қўйилди.

Ғазо секторида ҳалок бўлганлар сони 58 000 нафардан ошиб кетди

Бу ҳақда Ғазодаги Фаластин Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълум қилган.

Исроил армияси Ғазо секторидаги бир неча ҳудудларга зарба берди: 11 фаластинлик ҳалок бўлди, ўнлаб киши яраланди

2025 йил 14 июль куни Исроил армияси Ғазо секторидаги бир нечта ҳудудларга кенг кўламли ҳаво ва артиллерия зарбаларини амалга оширди. Маҳаллий тиббий манбалар ва гувоҳларга кўра, ушбу ҳужумлар натижасида камида 11 фаластинлик ҳалок бўлган, ўнлаб тинч аҳоли жароҳатланган.

Суриянинг Эс-Сувейда вилоятида друз ва бедуин гуруҳлари ўртасида қуролли тўқнашув: 30 киши ҳалок бўлди, 100 нафар яраланган

Маҳаллий манбаларга кўра, тўқнашувлар ҳар икки томон вакилларининг бир-бирларига тегишли автомашиналарни олиб қўйиши ортидан бошланган. Низо тез орада оғир қуроллар қўлланилган шафқатсиз жангларга айланди.

Россия сафида урушган 66 нафар ўзбекистонлик ҳалок бўлди

Украинага қарши урушда Россия армияси сафида жанг қилган 66 нафар Ўзбекистон фуқароси ҳалок бўлди. Уларнинг кўпчилиги қамоқдан озодликка чиқиш умиди билан урушда қатнашган. BBC ва «Медиазона» манбаларига кўра, улар асосан «Вагнер» гуруҳи орқали фронтга юборилган.

Японияда 21 июндан буён зилзилалар тўхтамаяпти

Япония жануби-ғарбидаги Токара ороллари атрофида июн охиридан буён 1,9 минг мартадан кўпроқ зилзила қайд этилгани ҳақида мамлакат бош метеорология бошқармаси маълум қилди.

Air India авиаҳалокати: ёқилғи узатилиши ўчирилгани тасдиқланди, 260 киши ҳалок бўлган

Ҳиндистонда Air India’нинг AI171 рейси билан боғлиқ авиаҳалокатни текшириш доирасида тажовузкор воқеалар аниқланди.

Бугундан 2025/2026 ўқув йили учун тест синовлари бошланди

Олий ва касбий таълим муассасаларига кириш бўйича 2025/2026 ўқув йили учун тест синовлари бошланди.

Россия: жазирама об-ҳаво туфайли Ставрополь ўлкасида электр энергияси навбатма-навбат ўчирилмоқда

У ерда ҳаво ҳарорати +42°C даражагача кўтарилган.

Британиянинг Эссекс графлигидаги Саутенд аэропортида кичик ўлчамли самолёт қулаб тушди

Beechcraft King Air B200 самолёти Нидерландияга йўл олаётган бўлган

Грузияда савдо маркази портлаш хавфи сабаб эвакуация қилинди

Айни вақтда антитеррор кучлари томонидан хавфсизлик чоралари кўрилмоқда ва марказ тўлиқ текширилмоқда.

Марғилонда Жентра кўчада ўйнаб ўтирган ёш болани босиб кетди

Ҳодиса жорий йилнинг 10 май куни содир бўлган. Боланинг ҳаёти сақлаб қолинган

Миробод туманида таъмирланаётган бинода ёнғин чиқди

Вазият тўлиқ Тошкент шаҳар ФВБ томонидан назоратга олинган.

Исроиллик мустамлакачилар яна «Ал-Ақсо» масжидига рейд уюштиришди

Оккупация қилинган Шарқий Қуддусда, Исроил полицияси ҳимояси остида, фаластинликларга тегишли ерларни босиб олган исроиллик мустамлакачилар яна «Ал-Ақсо» масжиди ҳудудига рейд уюштиришди.

Исроил ҳужуми оқибатида фаластинлик ўсмир фалаж бўлди ва ҳаёти учун курашмоқда

Мусабнинг қисмати — Ғазода тинч аҳоли, айниқса болалар қандай азият чекётганини намоён этувчи яна бир ҳужжатли мисол бўлиб қолмоқда.

АҚШ энди Япония ва Австралияга босим ўтказмоқда. Нега?

Бу ҳақда Financial Times (FT) газетаси манбаларига таянган ҳолда хабар берди.