Жума куни билан табриклаш бидъатми?

Жума куни билан табриклаш бидъатми?

Яқин йиллардан бери баъзилар томонидан: ““Жума айёмингиз муборак бўлсин”, “Жума муборак” дейиш мумкин эмас, чунки, жума куни қиёмат куни бўлади, қачонки биз маҳшаргоҳдан ўтиб жаннатда йиғилганимиздагина “жума муборак бўлсин”, деб айтамиз. Жума билан табриклаш бидъат, чунки, Пайғамбар алайҳиссалом ва саҳобалар бир-бирларини жума билан табрикламаган” деган ҳар хил гап-сўзлар тарқалиб қолди. Бу гап-сўзларга қисқа жавоб шуки, мўмин-мусулмонлар ўзаро бир-бирларига соғлиқ-саломатлик тилаб, Жума куни билан табриклашлари мубоҳ (савоб ҳам, гуноҳ ҳам бўлмайдиган) амаллардандир.

Чунки жума куни билан табриклаб, муборакбод қилиш бир қанча ояти карима ва ҳадиси шарифлардан кўзланган мақсадга мувофиқ келади ҳамда умумий шариат қоидаларига тўғри келади. Қуйида уларни баён қиламиз:

Биринчидан, Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай дейди:

ﻭَﻗُﻮﻟُﻮﺍ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﺣُﺴْﻨًﺎ

яъни: “Одамларга ширин сўз бўлинг” (Бақара сураси 83-оят).

Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифда шундай деганлар:

"والكلمة الطيبة صدقة"

(متفق عليه عن أبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: “Яхши гап садақадир” (Муттафақун алайҳ).

Демак, мусулмонлар бир-бирларини жума куни билан табриклаб, яхши тилакларни айтишлари мазкур ояти карима ва ҳадиси шарифлардаги ширин сўз ва яхши гапларни гапиришга бўлган тарғибнинг мазмунига тўғри келади.

Жума куни билан табриклаб, муборакбод қилиш бир қанча асрлардан бери мусулмонлар орасида одат тусига айланиб, бу сабабли мусулмонлар бир-бирларини хурсанд қилиб келмоқдалар. Мана шундай ўзаро хурсандчиликка сабаб бўладиган амални нимаси бидъат бўлади. Ваҳоланки, Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифларида бундай деган бўлсалар:

"أحبُّ الأعمالِ إلى اللهِ عزَّ وجلَّ سُرُورٌ يدْخِلُهُ على مسلمٍ"

(رواه الإمام ابن حبان والإمام الطبراني عن جابر بن عبد الله رضي الله عنه)

яъни: “Аллоҳ таолога энг яхши амал – мусулмоннинг қалбига хурсандчилик киргазишдир” (Имом Ибн Ҳиббон ва Имом Табароний ривоятлари).

Демак, мана шу ҳадисга амал қилган ҳолда, мусулмон кишининг қалбига хурсандчилик киргизиш мақсадида жума куни билан табриклашимиз мумкин бўлади. Қолаверса, буюк саҳобий Ибн Масъуд разияллоҳу анҳу бир ажойиб сўзни айтганлар:

ما رأى المسلمون حسنا فهو عند الله حسن، وما رآه المسلمون سيئا فهو عند الله سيء

(رواه الإمام الحاكم في المستدرك)

яъни: “Мусулмонлар яхши кўрган нарса – Аллоҳ таоло наздида ҳам яхшидир,  мусулмонлар ёмон кўрган нарса – Аллоҳ таоло наздида ҳам ёмондир” (Имом Ҳоким ривоятлари).

Мана шу пурмаъно гапга биноан ҳам жума куни билан ўзаро муборакбод этиш ва яхши тилаклар тилашимиз мумкин бўлади. 

Иккинчидан,  Жума куни билан табриклаш – ўзаро дуо қилиш ва бир-бирига яхши тилаклар айтишдир. Қуръони карим ва ҳадиси шарифларда дуо қилишга бўлган тарғиб бирор-бир қайдсиз мутлақ келган. Жумладан, Аллоҳ таоло дуо қилиш ҳақида Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ

فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ

яъни: “Сиздан (эй, Муҳаммад!) бандаларим Менинг ҳақимда сўрасалар, (айтинг) Мен уларга яқинман. Менга илтижо қилувчининг дуосини ижобат этурман. Бас, улар ҳам Мени (даъватларимни) ижобат (қабул) этиб, Менга имон келтирсинлар, шояд (шунда) тўғри йўлга тушиб кетсалар” (Бақара сураси, 186-оят).

Ушбу оятдаги дуо махсус бир дуога қайдланмасдан умумий бўлганидан кейин, мусулмон кишининг бошқа биродарига “жума кунингиз муборак бўлсин” деган дуоси ҳам мазкур ояти кариманинг мазмунига мувофиқ келаверади. Агар ушбу оят махсус дуоларни ўз ичига олади, жума билан табриклашдаги дуони ўз ичига олмайди десак, мутлақ (қайдсиз) келган оятни қайдлаб қўйган бўламиз. Бу эса ҳанафий мазҳабимиздаги усул қоидаларга тўғри келмайди.

Қолаверса, бизни ҳар бир дуоимиз ва яхши тилакларимизнинг лафзига мувофиқ албатта Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламдан бирор ҳадис ёки саҳобалардан бирор ривоят топилиши шарт эмас. Бундай қоида шариатимизда йўқ. Балки, юқорида зикр қилинган умумий бир қанча далиллар мавжуд,  улар ўз ичига кўплаб амалларни қамраб олади. Шундай экан, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ва саҳобаларнинг бир ишни қилмаганларининг ўзгинаси, уни ман қилиш учун далил бўлмайди. 

Учинчидан, Қурбон ва Рамазон ҳайити кунлари билан табриклаш, шунингдек, янги кийим кийганда, кишининг тавбаси қабул бўлганда, ҳаж ибодатини тамомлаганда, никоҳ ақди тузилганда, фарзанд дунёга келганда табриклаш ҳақида бир қанча ҳадис ва ривоятлар мавжуд. Аммо жума куни билан табриклаш ҳақида сароҳатан (очиқ-ойдин) ҳадис ёки ривоят келмаган. Мана шундай ўринларда шариат қонун-қоидаларини яхши ўрганган уламоларимиз бир қоида ишлатадилар: “далили бор нарсага далил келмаган нарсани қиёс қилиш (таққослаш)”. Бу қоидани ишлатиш учун иккита шарт топилиши керак. Биринчиси, қиёс қилинаётган амалнинг шариатга зид жойи бўлмаслиги керак. Иккинчиси эса, далили келган амал билан далили йўқ амални бажаришдан мақсад бир бўлиши керак. Шундай экан, юқоридаги Қурбон ва Рамазон ҳайитлари билан табриклаш каби далили келган амалларга жума куни билан табриклаш амалини қиёс қилинади. Чунки барчасидан мақсад бир, у ҳам бўлса – мусулмоннинг қалбига хурсандчилик солишдир.

Қолаверса, Жума куни кунларнинг энг яхшиси экани ҳақида Пайғамбаримиз шундай деганлар:

"خَيْرُ يَوْمٍ طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ يَوْمُ الْجُمُعَةِ فِيهِ خُلِقَ آدَمُ وَفِيهِ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ وَفِيهِ أُخْرِجَ مِنْهَا"

(رواه مسلم عن أبي هريرة رضي الله عنه)

яъни: “Қуёш чиққан кунларнинг энг яхшиси жумадир! У куни Одам яралган, у куни жаннатга киритилган, у куни жаннатдан чиқарилган, қиёмат ҳам жума кунидадир” (Имом Муслим ривоятлари).

Шунингдек, Жума куни мусулмонларнинг ҳафта ичидаги байрамлари ҳисобланади. Бу ҳақда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилганлар:

"إن هذا يوم عيد جعله الله للمسلمين، فمن جاء الي الجمعة فليغتسل، وإن كان عنده طيب فليمس منه، وعليكم بالسواك" ( اخرج إبن ماجة عن إبن عباس رضي الله عنه)

яъни: “Албатта бу (жума куни) байрам кунидир. Аллоҳ уни мусулмонлар учун (байрам) қилган. Шундай экан, ким жумага етса, ғусл қилсин. Агар унда хушбўйлик бўлса, ундан сепиб олсин ва мисвокни лозим тутинглар” (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Ҳазрати Умар разияллоҳу анҳу ҳам Жума кунини ҳафталик байрам экани ҳақида бундай деганлар:

  "يوم جمعة، ويوم عرفة، وكلاهما بحمد الله لنا عيدٌ" (رواه الطبري في جامع البيان).

яъни: “Аллоҳга ҳамд бўлсинки, Жума ва Арафа кунлари биз мусулмонларга байрам қилиб берди” (Имом Табароний “Жомиъул баён” китобларида келтирганлар).

Байрам билан табриклаш ва муборакбод қилиш мумкинлиги ҳақида мўътабар уламоларимиз томонларидан бир қанча маълумотлар мавжуд бўлиб, жумладан, буюк муҳаддис ва фақиҳ Мулла Али Қори раҳматуллоҳи алайҳ “Мирқотул мафотиҳ” китобларида أتاكم رمضان، شهر مبارك яъни, “Сизларга Рамазон келди. Бу муборак ойдир” деган ҳадисни шарҳида  шундай деганлар:

هو أصل في التهنئة المتعارفة في أول الشهور بالمباركة

яъни: “Мана шу ҳадис (янги) ойларнинг аввалида урфга айланган муборак бўлсин, деб табриклашга асос ҳисобланади. 

Имом Ибн Қудома раҳматуллоҳи алайҳ “Муғний” китобларида шундай деганлар:

"قال أحمد، رحمه الله:  ولا بأس أن يقول الرجل للرجل يوم العيد: تقبل الله منا ومنك".

яъни: Имом Аҳмад раҳматуллоҳи алайҳ айтдилар: “Байрам куни киши биродарига: “Аллоҳ сизу биздан қабул қилсин”” дейишини ҳеч қандай зарари йўқ.

Имом Шиҳоб Аҳмад Моликий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: 

سئل مالك عن قول الرجل للرجل في العيد تقبل الله منا ومنك وغفر لنا ولك

 فقال: "ما أعرفه ولا أنكره لأنه قول حسن"

яъни: Имом Молик раҳматуллоҳи алайҳдан байрам куни киши биродарига: “Аллоҳ сизу биздан қабул қилсин ва гуноҳларимизни кечирсин!” дейиши ҳақида сўралганда у зот бундай жавоб бердилар: “Уни (далили борлигини) билмаймиз, лекин инкор ҳам қилмаймиз, чунки бу яхши сўздир”.

Имом Суютий раҳматуллоҳи алайҳ “Усулул аманий би-ҳусулит таҳаний” китобларида бундай деганлар:

التهنئة بنحو الأعياد والشهور، لها أصل في السنة كالتهنئة بالمولود.

яъни: “Фарзанд кўрганда табриклашни ҳадисларда асоси бўлгани каби байрам ва ойлар билан табриклашни ҳам ҳадислардан асоси бор”.

Демак, байрамларда табриклаш мумкин бўлганидан кейин жума кунида ҳам табриклаш ва муборакбод этиш мумкин ва жоиздир. Чунки юқоридаги ҳадислар билан жума кунини ҳам байрам экани очиқ-ойдин маълум бўлди. Шунга биноан, бу кунни байрамона кайфиятда, хушбўйликларни сепиб, хурсадчилик билан, ибодатларни адо этиб, ўзаро бир-биримиздан ҳол-аҳвол сўраб, яхши тилакларни билдириб ўтказишимиз айни мудао бўлади. Жума куни сизга барокатли, муборак бўлсин, дейиш ҳам, яхши тилаклар жумласидандир.

Хулоса қиладиган бўлсак, юқоридаги барча ояти карима, ҳадиси шариф, ривоят ва фиқҳий қоидалар ҳамда уламоларимизнинг фикрларидан маълум бўлмоқдаки, мусулмонлар бир-бирларини Жума куни билан табриклаб, ўзаро дуолар қилишларида ҳеч қандай шариатга зид жойи йўқ. Аксинча, бу дуои хайр ва яхши тилаклар сабабли мусулмонлар орасида меҳр-муҳаббат, ўзаро хурсандчилик, оқибат зиёда бўлиб, биродарлик ришталари мустаҳкамланади. Албатта, бу табриклаш ихтиёрий бўлиб, уни вожиб ёки суннат демаймиз. Бу амални тарк қилган киши гуноҳкор ҳам бўлмайди.  Валлоҳу аълам.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Бўлимга тегишли қизиқарли хабарлар

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Жаҳон IQ рейтинги: энг ақлли инсонлар қайси давлатларда яшайди? Ўзбекистон нечанчи ўринда?

Дунё мамлакатларининг ўртача IQ даражаси янгиланди.

Россияда ўлганлар сони рекордми?

Урушда ва айниқса 2024 йилда қанча рус аскари ҳалок бўлганидан қатъи назар, экспертлар бир овоздан Россия учун қурбонлар сони рекорд даражада - Иккинчи Жаҳон Урушидан бери энг юқори кўрсаткич деган хулосага келишди.

Алишер Қодиров Қонунга қарши овоз берган ҳамкасбларига мурожаат қилди: “Истеъмолчининг 3 тадан 2 таси ёшлар. Ярми қизлар”

Буни ҳозир тўхтатмасак, 20 йилдан кейин ҳеч қандай қонун ёки давлат дастури сезиларли кўп интелектуал заиф қатламга ёрдам бера олмайди.

Менга қанча пенсия чиқар экан? ёки бўлажак пенсионерларга тавсиялар

Барчамиз пенсия ёшига яқинлашиб қоламиз ва энди пенсия ҳақида ўйлашни бошлаймиз. “Энди менга қанча пенсия чиқар экан?”, “Юқори миқдорда пенсия олармикинман?” каби саволлар бизни қамраб олади.

Яна бир йирик давлат БРИКС аъзосига айланди

Бразилия Ташқи ишлар вазирлиги Индонезия 6 январ куни БРИКСга тўлақонли аъзо бўлганини маълум қилди.

Marca нашрида Абдуқодир Ҳусанов ҳақида мақола чоп этилди

Мақолада ҳамюртимиз Франция чемпионатининг асосий кашфиётларидан бири сифатида эътироф этилган.

«Реал», «Ювентус», «Байер», «Боруссия» Ҳусановга қизиқмоқда. «Ман Сити» эса футболчининг отаси Ҳикмат Ҳошимов билан учрашди

Бу ҳақда FootMercato хабар берди.

“Манчестер Сити” Абдуқодир Ҳусанов учун қанча пул тўлаши айтилди

Бу ҳақда Transfermarket official манбаси хабар берди.

Гулнора Каримова манзил колонияга ўтказилди

Каримова шу пайтгача ушбу тумандаги 21-аёллар қамоқхонасида жазо муддатини ўтаб келаётган эди.

Юлдуз Усмонова фаластинлик болалар ва аёлларга 4 та уй совға қилди

Ўзбекистон халқ артисти Юлдуз Усмонова Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёевнинг урушдан жабр кўрган 100 нафар фаластинлик болалар ва аёлларни эвакуация қилганидан таъсирланиб 3 кун йиғлаганини ва президент ёрдамчиси Саида Мирзиёева билан гаплашганини айтди.

Қаттиқ совуқ қачон чекиниши маълум қилинди

Ёғиб ўтган қордан сўнг Ўзбекистон ҳудудининг катта қисмида қор қоплами ҳосил бўлди. Бугун эрталаб ҳаво ҳарорати 8-13 даража совуққача, айрим жойларда 15 даража совуққача, энг чекка жанубда 4-6 даража совуққача пасайди.

Ўзбекистонга яна қорли совуқ ҳаво кириб келмоқда

20-22 декабрь кунлари Ўзбекистон ҳудудига нам ва совуқ ҳаво массалари кириб келиши кутилмоқда. Баъзи жойларда ёғингарчилик (ёмғир, қор) кузатилади, тоғ олди ва тоғли ҳудудларда кучли бўлиши мумкин.

Қодиров Ўзбекистон раҳбариятини "уйғониш қўнғироғи"дан огоҳлантирди

Чеченистон раҳбари Рамзан Қодиров Ўзбекистон раҳбариятини Ғарб оммавий ахборот воситалари кўмагидаги “уйғониш қўнғироғи” ҳақида огоҳлантирди.

Учинчи жаҳон уруши айнан қаерда бошланиши айтилди

Кремл бир неча бор рус диаспорасини ҳимоя қилиш баҳонасида ҳарбий ҳаракатларни бошлаган. Грузия, Молдова ва Украинада шундай бўлган.

Пропан нархи тушишда давом этмоқда, бензин эса....

Эътиборли жиҳати шундаки, пропан нархининг кетма-кет бундай арзонлашиб бориши яқин орада кузатилмаган.

Кремл уруш тугагач Беларусни ўзига қўшиб олмоқчи — манба

Уруш бошлангач Лукашенко ўзи ва Путин “Беларусни Россия таркибига қўшиш учун эски усулларни қўллайдиган даражада нодон эмасликларини” айтган.

Трамп Путин билан учрашувини эълон қилди

Шу билан бирга, у, Путин ва Хитой раҳбари Си Цзиньпин ўртасида уч томонлама учрашув ўтказиш имконияти ҳақидаги саволга Трамп бу кейинроқ аниқланишини айтиб ўтди.

Боку Москвани огоҳлантирди: президентни ҳақорат қилиш мумкин эмас

Бу ҳақда Озарбайжоннинг Minval нашрига дипломатик миссия хабар берди.

Гренландия қанча туради?

Жефферсон XIX аср бошида французлардан Луизианани 15 миллион долларга сотиб олган,

Тошкентдаги меҳмонхонада вафот этган россияликлар иши бўйича 4 киши қўлга олинди

Суд-тиббий экспертизасининг тегишли хулосаларида уларнинг ўлими ис гази ва водород сулфид газларидан ўткир заҳарланиш оқибатида нафас етишмовчилигидан рўй бергани қайд этилган.

Калифорниядаги ўрмон ёнғинлари қурбонлари сони 10 нафарга етди

Калифорниянинг (АҚШ) Лос-Анжелес округидаги ўрмон ёнғинлари оқибатида камида 10 киши ҳалок бўлди. Уларнинг ўлимини суд-тиббиёт экспертизалари тасдиқлади.

Байден Лос-Анжелеснинг ёниб кетишини уруш зонасига қиёслайди

Бу ҳақда у Оқ уйда ўз маъмуриятининг юқори мартабали ходимлари билан фавқулодда ҳолат оқибатларини бартараф этиш чоралари муҳокама қилинган учрашувда айтиб ўтди, деб ёзади “ТАСС” .

Канада фуқароси Россия фойдасига жосуслик қилгани учун ҳукм қилинди

Бу ҳақда РИА Новости хабар бермоқда .

Чилидаги ёнғинлар сабабли миллий боғлар ёпилади

Чилининг Кокимбо ва Араукания ҳудудларида жойлашган миллий боғлар ўрмон ёнғинларига қарши кураш доирасида икки кунга ёпилади, деб хабар берди БиоБиоЧиле.

Байден Зеленскийни АҚШ Украинани қўллаб-қувватлашда давом этишига яна бир бор ишонтирди

АҚШ президенти Жо Байден украиналик ҳамкасби Владимир Зеленскийни АҚШнинг Украинани қўллаб-қувватлаши ўзгармаган ва давом этмоқда, деди Оқ уй матбуот котиби Карин Жан-Пер 10 январь куни журналистларга.

Абдуқодир Ҳусанов "Манчестер Сити"га ўтишига бир қадам қолди

Қишки трансфер ойнасида барчанинг катта қизиқишига сабаб бўлаётган футболчимиз Абдуқодир Ҳусановга "Манчестер Сити" клуби жиддий қизиқиш билдирмоқда.

Афғонистон Россия билан стратегик шартнома имзолашга тайёрланмоқда

Россия Афғонистон орқали Жануби-Шарқий Осиё мамлакатларига табиий газ транзити бўйича стратегик шартнома имзолашга тайёргарлик кўрмоқда.

Украина Европага Россия нефтини етказиб бериш тўғрисида

Украина Европа Иттифоқига Россия нефтининг транзитини тўхтатишни режалаштирмаётганини бош вазир Денис Шмигал Радада маълум қилди.

Лос-Анжелесда ёнғин: Беш карра Олимпия ўйинлари ғолиби барча медаллари ва уйидан айрилди

Бундан ташқари, АҚШдаги бир қатор таниқли спортчи ва мураббийларнинг ҳам уйлари шикастланган.

Байден Калифорниядаги ўрмон ёнғинларини штат тарихидаги энг ҳалокатли ёнғин деб атади

Байден таъкидлаганидек, АҚШ ҳукумати ёнғинни ўчириш учун Калифорнияга қўшимча ўт ўчириш экипажлари ва самолётларини юборди.

Лос-Анжелесда кузатилаётган ўрмон ёнғинлари оқибатида камида 10 киши қурбон бўлди —CNN

JPMorgan Chase ёнғинлар келтирган моддий зарар миқдорини 50 миллиард долларга баҳоламоқда.

Наманганда 3 та машина иштирокида аянчли ЙТҲ содир бўлди

Бу ҳақда "Миллар" дастури хабар қилди.

Калифорниядаги ўрмон ёнғинлари 50 миллиард долларга баҳоланмоқда

Бу ҳақда Американинг ЖПМорган Часе банки маълум қилди, дея хабар беради “ТАСС”.

Канада Киевга янги ҳарбий ёрдам пакетини ажратди

Бу ҳақда ҳукуматнинг эълон қилинган баёнотида айтилади .

ЖССТ Хитойда метапневмовирус тарқалиши билан боғлиқ ҳолат юзасидан изоҳ берди

Унда қайд этилишича, Хитой шифохоналари беморлар билан тўлгани ҳақидаги хабарлар асоссиз. Буни мамлакат расмийлари ҳам тасдиқлади.

Трамп жамоаси “қудратли кўринишга бўлган иштиёқ билан банд”

Доналд Трамп маъмурияти ўз ҳаракатлари Жо Байден даврида АҚШ қўшинларининг Афғонистондан олиб чиқиб кетилиши билан таққосланиши мумкинлигидан хавотирда.

Ғазо шифохоналари беморларни уларнинг ҳолатига қараб "саралашга" мажбур бўлмоқда — Тиббиёт ходими

Хон-Юнусдаги Носир тиббиёт мажмуасининг тиббиёт ходими Раед Ҳания, Исроилнинг Ғазога давом этаётган ҳужумлари шароитида Ғазодаги тиббий гуруҳлар оғир танловларга дуч келаётганини айтди.

Мексика президенти Трампнинг Мексика кўрфази номини “Америка кўрфази” деб ўзгартириш таклифига жавоб берди

Клаудия Шейнбаум брифингда 1607 йилга оид харитани намойиш этди, унда Шимолий Американинг катта қисми "Мексика Америкаси" деб ёзилган.

Доктор Бушра Усмон: Беморларимиз ҳаётдан кўз юммоқда

Ёқилғи танқислиги ва Исроил ҳужумлари Ғазо соғлиқни сақлаш тизимини издан чиқармоқда.

Калифорния ёнғинлари: Байден охирги расмий чет эл сафарини бекор қилди

Лос-Анжелесда ёнғин авж олгани сабабли президент Жо Байден Италияга сафарини бекор қилди.