Airbus вертолётлари ўзбек армиясини қанчалик кучайтиради

A A A
Airbus вертолётлари ўзбек армиясини қанчалик кучайтиради

Ўзбекистон ҳарбий-ҳаво кучлари вертолёт парки техникани етказиб бериш диверсификациясининг ўзига хос хусусиятини акс эттиради: Россияда ишлаб чиқарилган Ми-35 оғир зарба вертолётлари ва Airbus Helicopters фирмасининг енгил кўп нишонли AS-532 (ҳарбий-транспот) вертолётлари каттагина миқдорни ташкил қилади.  

Гар Россиянинг Ми-35М ўзининг жанговар зарба хусусиятида етакчи деб тан олиниб, ҳеч қандай савол туғдирмаса, АS-532 транспорт вертолёти борасида ҳамма нарса тушунарли эмас.

Forecast International таҳлилий нашр маълумотларига кўра, Ўзбекистон АS-532 вертолётларига иккинчи буюртмани жойлаштирган. Тошкент Eurocopter France (айни вақтдаги Airbus Helicopters - Airbus Group концерни шўба корхонаси) билан 8 дона AS-332 Super Puma ҳарбий транспорт вертолётлари ва саккиз дона енгил AS 350 Ecureil вертолётларини етказиб бериш бўйича биринчи шартномани 2013-йилда имзолаган (шартнома суммаси 180 миллион еврога этиши мумкин).

Airbus Helicopters вертолётларининг Марказий Осиёга сафари осон кечмади. 2014 йил ёзда Ўзбекистонга икки дона AS-350 Ecureil енгил транспорт вертолётлари етиб келди, қолганлари армия ўқув машғулотларида 2016 йил февралда "кўриниш берди". Шартнома ижроси Германиядан шериклар томонидан, эҳтимол, сиёсий сабабларга асосан кечиктирилди. Аммо 2019 йилга келиб, Ўзбекистон англашув меморандумини имзолади, ҳужжатга кўра, энди Airbus Helicopters компаниясидан 30 донага яқин кўпнишонли AS-550 Fennec русумидаги вертолётларни харид қилиш мумкин эди.

Тор ихтисослик

Бугун Ўзбекистон ҲҲК 73 дона вертолётга эга бўлиб, улардан 25 таси - зарба берувчи вертолётлардир. Ҳарбий-транспорт вертолётларининг камида ярмини Airbus Helicopters компанияси етказиб берди.

AS-332, AS-350, AS-532 русумидаги вертолётлардан иборат салмоқли паркнинг маълум бир (ҳеч бўлмаганда хизмат кўрсатиш бўйича) етказиб берувчига тобелигини ҳамда Ўзбекистон Германия ва Франция билан ҳарбий-техник ҳамкорликни ривожлантиришини белгилаб беради.

Қурол ва техника имкониятлари қўшинлар тактикасини шакллантиради. Ушбу боғлиқлик эвазига Тошкент қандай жанговар опцияларга эга бўлмоқда?

Вертолётлар чемпионлик хусусиятига эга эмас. Сал олдин ёдга олинган Eurocopter AS550 Fennec вертолётлари турли мамлакатлар армиялари томонидан асосан ҳудуд разведкаси, махсус операциялар, қидирув-қутқарув операциялари, шахсий таркибни ташиш (4 нафар ҳарбий хизматчини, икки учувчидан ташқари), шунингдек, умумий оғирлиги 1030 килогача бўлган юкларни ташишда ишлатилади.

Модификациясига қараб, учар қурилма 20 мм авиация тўпи (7,62 мм ёки 12,7 мм калибр ўқ), рақибнинг қуролли бўлинмаларига қарши ва енгил зирҳли техникасини йўқ қилиш учун бошқариладиган ва бошқарилмайдиган ракеталар билан жиҳозланиши мумкин.

Бироқ, очиқ тўқнашувларда зирҳ йўқлиги сабабли, Eurocopter AS550 Fennec, қоидага кўра, иштирок этмайди.

Умуман олганда, Airbus Helicopters вертолётлари технологик жиҳатдан тенг рақиб (мустамлака менталитетидан мерос) билан шиддатли жанглар учун яратилмаган.

Вертолетларнинг олдинги версиялари фуқароларни ташиш ишларида ўзини яхши намоён этди. Мисол учун, AS-332 Super Puma (ҳарбий варианти 1990 йилда AS-532 Cougar, ребрендингдан кейин - Airbus Helicopters H215 дея ифодаланган) деярли ярим аср давомида ўнлаб мамлакатларга етказиб берилган. Айниқса, денгиз устидан учишда ўзини яхши кўрсатган (480 км масофада жойлашган нефт қазиб олувчи денгиз платформаларига хизмат кўрсатиш ишларида).  

Бундай машиналар Марказий Осиёда энг кучли бўлган Ўзбекистон армиясига керакми ёки йўқ (Global Firepower рейтингига кўра) - бу катта масала.

Қандай бўлмасин, яқин ўн йилликда Тошкент қайта қуролланиш учун 7 миллиард доллар сарфлашни режалаштирмоқда ва Airbus Helicopters минтақа бозори учун курашни давом эттиради.

Жанговар қўлланиш

Сўнгги ўн йилликлардаги Франция-Германия компаниясининг темир "Пума"лари ҳарбий можароларда иштирок этди, аммо ердан бўладиган зарбаларга жуда заифлиги сабабли катта шон-шуҳрат қозона олмади. Масалан, Қувайт Ҳарбий-ҳаво кучлари 1990 йилда Қувайт-Ироқ ўртасида икки кун давом этган ҳарбий можарода 3 дона AS-332 Super Puma вертолётларини бой берди. "Чўл қалқони" номли операция вақтида Саудия Арабистони Ҳарбий ҳаво кучларига тегишли бўлган яна бир "суперпума" қулади.  

Анголага босқин вақтида Жанубий Африка армияси 5 дона SA-330 Super Pumа ва 3 дона SA-316 Alouette III вертолётларини йўқотди.

Бу машиналар зенит зарбаси ("Стрела-2М", ЗСУ-23-4 "Шилка", ЗРК "Стрела-1", "Стрела-10", "Оса") дош бера олмади ва кўпинча ўқ зарбаларидан тешилган, экипаж аъзолари ўлдирилган ва жароҳат олган ҳолатда қайтар эди. Вертолётларнинг янги авлоди аввалгиларининг асосий (конструктив) нуқсонлари - экипаж ҳимоясизлиги, паст жанговарлик хусусият сингари камчиликларни мерос қилиб олган эди.

Таққослаш учун, Россиянинг кўпнишонли Ми-17В-5 вертолёти (Ми-8нинг экспорт аналоги) жанговар ҳолатда анча ишончли, унга техник хизмат кўрсатиш ҳам осон, қолаверса, кенг кўламли вазифаларни бажариш борасида дунёда тенгсиздир.

Модификациялар ва ишлаб чиқарилган машиналар сони бўйича ҳам жаҳон рекордчиси ҳисобланади – 12 минг дона (Airbus Helicopters компанияси сентябр ойида бир неча ўн йилликда эндигина Super Puma оиласига мансуб 1000-вертолетни етказиб берганини эълон қилган эди)

Ми-17В-5 турли иқлим шароитларида жанговар операцияларни амалга ошира олади, 4 тоннагача фойдали юк (ёки қуролланган 24 жангчини) ташишга қодир. Россия машинаси қўшинларни зарба бериш томондан қўллаб-қувватлаш, десант етказиб бериш, ўқ-дорилар захирасини ташишда хизмат кўрсатиши мумкин. Эътиборга молик жиҳати, америкаликлар 2011 йил (тоғ ва чўлларда шиддатли жанг ўтказиш мақсадида) афғон армияси учун 63 та Ми-17В-5 вертолётларини сотиб олган ва бунинг учун 1,3 миллиард долларни аяшмаган эди.

Фикримча, Россияда ишлаб чиқарилган бузилмайдиган кўпнишонли вертолётлар Ўзбекистон армиясига Airbus Helicopters маҳсулотидан кўра кўпроқ мобиллик ва наф келтирган бўларди.

 


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Машҳур актёр ўз квартирасидан ўлик ҳолда топилди

Унинг энг эсда қоларли ролларидан бири Жим Керри ва Кэмерон Диаз билан бирга суратга тушган "Ниқоб" фильмидаги гангстер Дориан Тирелл роли эди.

ФИФА Аргентина терма жамоасини 2026 йилги жаҳон чемпионатидан четлаштириши мумкин

Бу ҳақда La Nacion газетаси хабар бермоқда.

ДИҚҚАТ! «Damas» ва «Labo» ҳайдовчилари огоҳ бўлинг!

Унга кўра, ўтказилган текширувлар натижасида мазкур маҳсулотларнинг сифати амалдаги стандарт талабларига жавоб бермаслиги аниқланган.

Қаршида саунада фаолият юритган фоҳишахона аниқланди

Махсус тадбир пайтида у порaнинг бир қисми ва ашёвий далиллар билан ушланган.

ФИФА ЖЧ-2026 қуръаси юзасидан Ўзбекистонга мурожаат қилди

ФИФА матбуот хизмати 2026 йилги жаҳон чемпионати қуръаси натижаларидан кейин Инстаграм орқали Ўзбекистон терма жамоасига мурожаат қилди.

Минг афсус! АҚШдаги отишмада ўзбек талаба ҳалок бўлди

Бу ҳақда Ташқи ишлар вазирлиги расмий вакили маълум қилиб, марҳумнинг оила аъзолари ва яқинларига чуқур ҳамдардлик билдирган.

Месси Болливуд юлдузи Шоҳрух Хон билан учрашди (фото)

Аргентина терма жамоаси ва "Интер Майами" юлдузи Лионель Месси Ҳиндистонга 3 кунлик ташриф билан келди.

Ўзбекистонлик футболчи фаолиятини Европа клубида давом эттиришга яқин

Абдуғани Камолов Қирғизистоннинг “Бишкек Сити” клубини тарк этиб, Косово чемпионати вакили билан шартнома имзолаши кутилмоқда. Бу ҳақда Asia-Sport.uz телеграм канали хабар берди.

Слот билан можаро якунланганидан кейинги дастлабки ўйиндаёқ Салоҳ АПЛ рекордини ўрнатди

"Ливерпуль" форварди Муҳаммад Салоҳ АПЛнинг 16-туридан ўрин олган "Брайтон"га қарши ўйинда бир клуб сафида энг кўп голларда иштирок этиш бўйича Англия Премьер-лигаси рекордини ўрнатди.

"Нефтчи" бомба трансферлар тайёрламоқда

Суперлиганинг амалдаги чемпиони "Нефтчи" келаси мавсумда ҳам ўз олдига юқори мақсадлар қўймоқда.

2026 йилда ойлик, стипендия, пенсия ва нафақалар оширилади

Пенсия тўловларига 86,1 трлн сўм, нафақаларга 14 трлн сўмдан ортиқ маблағ ажратилиши кутилмоқда.

Ўзбекистон бўйлаб совуқ антициклон ва инверсия узоқроқ давом этади

Мамлакат ҳудудида кузатилаётган совуқ антициклон таъсири 5 декабрга қадар сақланиб туриши кутилмоқда. Демак, 5 декабрь кунига қадар ёмғирдан дарак йўқ.

Темур Кападзе Индонезия терма жамоасида қанча маош олади?

Ўзбекистон миллий терма жамоаси собиқ бош мураббийи Темур Кападзе Индонезия термасида иш бошлашга яқин турибди.

Фабио Каннаваро Италия U-17 - Ўзбекистон U-17 ўйинига муносабат билдирди

Ўзбекистон миллий терма жамоаси бош мураббийи Фабио Каннаваро бугунги Ўзбекистон U-17 - Италия U-17 ўйини олдидан ўз Instagram саҳифасига пост жойлади.

Сибирдан Орол денгизига сув йўналтирилиши мумкин

Бу ташаббус “Қуруқлик сув ресурслари” бўйича илмий кенгашининг октябрь ойидаги йиғилишида кўриб чиқилган.

Бекободда пиёдани уриб юбориб каналга ташлаган ИИБ ходимига хотини ҳам ёрдам берган

Бекобод шаҳар ИИБ катта тезкор вакили мast ҳолда Nexia’да пиёдани уриб кетиб, жабрланувчига ёрдам кўрсатмаган.

Тўсатдан картангиздан пул ечилса, ҳайрон бўлманг!

ATTO компанияси хабар беришича, 3–4 декабрь кунлари амалга оширилган йўл ҳақи учун кечиктирилган тўловлар тизим томонидан ечиб олина бошлайди. ​Сабаби техник носозликлар бўлиб, баъзи тўловлар аввалроқ ечилмай қолган. ​Қўрқманг! Бу хатолик эмас, фақат ўша кунларда сарфлаган ҳақиқий суммагина ечилади.

Путин айрим шахсларнинг маблағларини чеклаш тўғрисидаги қонунни имзолади. Улар кимлар?

Ҳукумат Марказий банк билан келишилган ҳолда, оила аъзоларининг ҳар бири учун ойига 10 минг рубль миқдорида лимит белгилаган.

Финландия ташвишда: "Агар Украина бўйича тинчлик келишувига эришилса..."

Финландия бош вазири Петтери Орпо мамлакат иқтисодиёти жуда ёмон аҳволда эканини, бунинг асосий сабаби Россия томонидан келаётган таҳдидлар билан боғлиқлигини айтди.

Ишонч ёки юқотиш: Донбасснинг тақдири нима бўлади?

Сўровномада қатнашганларнинг фақат 9 фоизи Россиянинг босқини 2026 йил бошигача тугайди деб ўйлайди.

Наманганда 23 нафар болага ноқонуний диний таълим берган эркак ушланди

У диний билимларни ижтимоий тармоқлардаги номаълум манбалардан мустақил ўрганган бўлиб, расмий диний маълумотга эга бўлмаган.

«Қирғизистон аэропортлари» бешта хизматдан чиққан самолётни аукционга қўйди

Айни пайтда ушбу самолётлар «Манас» халқаро аэропорти ҳудудида жойлашган.

Кучли ёмғир Ғазодаги “Ал-Шифо” шифохонаси ва кўчирилганлар чодирларини сув остида қолдирди

Табиий офат натижасида юзлаб чодирлар вайрон бўлган.

Зеленский Берлиндаги музокаралардан сўнг “тинчлик режаси” бўйича кейинги қадамларни очиқлади

Бу учрашув келаси ҳафтанинг охирига қадар бўлиши мумкин.

Украина аҳолисининг кўпчилиги Донбассни Россияга беришни истамайди ҳамда Зеленскийга ишонади — Киев халқаро социология институти

Институт томонидан ўтказилган сўровнома иштирокчиларининг 72 фоизи қуйидаги шартларни ўз ичига олган тинчлик режасига рози бўлиши мумкинлигини билдирган: урушни ҳозирги фронт чизиғида “музлатиб қўйиш” ва Украина учун хавфсизлик кафолатлари — аммо оккупация қилинган ҳудудларни расман Россияники деб тан олмасдан. 14 фоиз иштирокчи бундай режани ҳам рад этган.

АҚШлик машҳур режиссёр Роб Райнер ва унинг рафиқаси уйида ўлик ҳолда топилди

АҚШлик машҳур кинорежиссёр Роб Райнер ва унинг турмуш ўртоғи Мишель Райнер Лос-Анжелесдаги ўз уйида ўлик ҳолда топилди.

Германия ТИВ раҳбари Россияни «НАТОга қарши урушга тайёргарлик кўришда» айблади

Германия ташқи ишлар вазири Йоханн Вадефуль Россияни «агрессив ва империалистик сиёсат» юритишда айблаб, Москва НАТОга қарши урушга тайёргарлик кўраётганини билдирди.

Колумбияда мактаб автобуси ҳалокатга учради

Губернаторнинг сўзларига кўра, ўқувчилар якшанба куни кечқурун пляжда битирув маросимини нишонлаган.

Бекободда ИИБ ходими машинада одам ўлдириб қўйиб, Сирдарёга оқизиб юборгани айтилмоқда

Бекобод туманида ИИБ Жиноят қидируви бўлими ходими Nexia-3 автомашинасида 43 ёшли пиёдани уриб юбориб, унинг ўлимига сабаб бўлган.

Трамп Вашингтонда ғалаба аркаси қурилишини эълон қилди — CNN

АҚШ президентининг айтишича, арка Париждагига ўхшаш кўринишда, лекин ўлчамлари “бошқа аркаларни соясида қолдирадиган” даражада улкан бўлади.

Марокашдаги кучли сув тошқинлари 37 кишининг ҳаётига зомин бўлди

14-декабр куни Марокашнинг Сафӣ шаҳрида кучли ёмғирлар оқибатида сув тошқинлари юз берди.

Австралия ҳукуматлари қурол тўғрисидаги қонунларни кучайтиришни режалаштирмоқда

Австралия бош вазири Энтони Албанезе Сиднейдаги Бонди-бич соҳилида содир этилган, 15 нафар инсон ҳалок бўлган ҳужумдан сўнг мамлакатда қурол тўғрисидаги қонунларни кучайтириш таклифи билан чиқди.

Лос-Анжелесда Роб Райнер уйида икки киши ўлик ҳолда топилди

Лос-Анжелесда голливудлик актёр ва режиссёр Роб Райнерга тегишли уйда бир эркак ва бир аёл ўлик ҳолда топилди, деб хабар бермоқда маҳаллий оммавий ахборот воситалари.

Россия Белгиянинг Euroclear компаниясидан музлатилган активлар учун қарийб 230 миллиард доллар талаб қилмоқда

Бу ҳақда ТАСС агентлиги хабар берди, деб ёзади «Европача правда».

Сиднейдаги террорчининг қўлидан автоматни тортиб олган эркакнинг аҳволи қандай?

Бироқ шундан сўнг террорчи кўприк томонга қочиб, бошқа қуролдан яна ўқ узишни давом эттирган.

Сиднейдаги отишмада раввин ҳалок бўлди

Полиция ҳужумнинг учинчи эҳтимолий иштирокчисини ҳибсга олди

Ғаллаорол ва Зафарободда келинлик сарполари МИБ томонидан олиб берилди

Аёллар ўзларига тегишли бўлган сарполарни собиқ турмуш ўртоқларининг уйларидан олиб кетишга уринганларида қаршиликка учраганлар.

Сиднейдаги отишмани уюштирганлардан бири покистонлик муҳожирми?

Исроил ташқи ишлар вазири Гидеон Саар Сиднейдаги теракт сабаб чуқур қайғуда эканини билдирди

Суданда армияни қўллаб оммавий намойишлар ўтказилди

Суданнинг бир нечта шаҳарларида минглаб одамлар армияни қўллаб кўчаларга чиқди. Бу намойишлар, давлат органлари чақирувига биноан, мамлакатдаги ҳарбий ҳаракатларни қўллаб-қувватлаш мақсадида ташкил этилди.

БМТдаги Фаластинанинг доимий вакили: Исроил этник тозалаш ва ҳужумларни кучайтиришни давом эттирмоқда

Исроил фаластин халқига нисбатан «ҳужумларнинг кучайиши»ни давом эттирмоқда. Бу жараёнга ишғол қилинган Ғарбий соҳил ҳамда Ғазо секторида ерларни босиб олиш, шунингдек «этник тозалаш» сиёсати ҳам киради.