Иш стажи тўлиқ бўлмаган фуқарога пенсия қандай тайинланади?
Ўзбекистонда ёшга доир пенсия олиш учун фуқаронинг иш стажи камида 7 йил бўлиши лозим. 7 йил ва ундан кўпроқ иш стажига эга шахсларга пенсия иш стажи миқдорига мутаносиб равишда тайинланади.
Пенсия жамғармасининг эслатишича, «Фуқароларнинг давлат пенсия таъминоти тўғрисида»ги қонуннинг 37-моддасида иш стажига қўшиб ҳисобланадиган меҳнат фаолияти турлари сифатида қуйидагилар кўрсатилган:
- ходимнинг 2019 йил 1 январгача бўлган даврда давлат томонидан ижтимоий суғурталанган ҳолда бажарган ҳар қандай иши учун Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари тўлаган тақдирда, 2019 йил 1 январдан кейинги давр учун ходим томонидан бажарилган ҳар қандай иш, агар меҳнатга ҳақ тўлаш тарзидаги даромадлар ҳисобланган бўлса;
- ҳарбий хизмат, партизан отрядлари ва қўшилмаларида, давлат хавфсизлиги органлари ва ички ишлар органларида хизмат қилган бўлса;
- идоравий бўйсунувидан қатъи назар, ҳарбийлаштирилган соқчиликдаги, махсус алоқа органлари ва тоғ-кон-қутқарув қисмларидаги хизмати учун;
- якка тартибдаги меҳнат ва оилавий тадбиркорлик фаолияти, шу жумладан, шахсий ёрдамчи хўжаликдаги ва юридик шахс ташкил этилмаган ҳолдаги деҳқон хўжалигидаги фаолияти учун. Бунда 2019 йил 1 январга қадар бўлган давр учун Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари ҳамда 2019 йил 1 январдан кейинги давр учун ягона ижтимоий тўлов тўланган бўлиши керак.
Жамғарма маълумотига кўра, иш стажига қўшиб ҳисобланадиган меҳнат фаолиятига 1965 йилдан кейинги давр учун жамоа хўжалигидаги иш стажини ҳисоблаб чиқаришда, агар жамоа хўжалиги аъзоси узрсиз сабабларга кўра жамоа хўжалигида белгиланган меҳнатда иштирок этиш минимумини бажармаган бўлса, ишланган вақтнинг амалда давом этган даври ҳам ҳисобга олинади.
Ижодий фаолият билан машғул ходимларнинг иш стажи, башарти улар Пенсия жамғармасига суғурта бадаллари тўлаган бўлсалар, ижодий уюшмаларнинг бошқарувлари ана шу муаллифнинг асари эълон қилинган ёки биринчи марта жамоат олдида ижро ёки намойиш этилган кундан эътиборан белгиланади.
Шунингдек, пенсия тайинлаш учун етарлича иш стажига эга бўлмаган умумий касаллик оқибатидаги I ва II гуруҳ ногиронларига ногиронлик пенсияси қонуннинг 17-моддасига мувофиқ бор стажга мутаносиб миқдорда тайинланади.
Умумий касаллик оқибатида вафот этган ҳамда ногиронлик пенсиясини тайинлаш учун етарлича иш стажига эга бўлмаган боқувчисини йўқотган оила аъзоларига пенсия боқувчининг бор стажига мутаносиб равишдаги (17-модда) миқдорда тайинланади.
Иш стажи тўлиқ бўлмаган чоғдаги пенсиялар бор стажга мутаносиб миқдорда қуйидагича тайинланади:
- ёшга доир пенсиялар учун – ёшга доир энг кам пенсиянинг 50 фоизидан;
- I гуруҳ ногиронларига ногиронлик пенсиялари учун – ёшга доир энг кам пенсиянинг 100 фоизидан;
- II гуруҳ ногиронларига ногиронлик пенсиялари учун – ёшга доир энг кам пенсиянинг 75 фоизидан;
- оиланинг меҳнатга лаёқатсиз ҳар бир аъзосига боқувчисини йўқотганлик пенсияси учун – ёшга доир энг кам пенсиянинг 50 фоизидан;
- ҳам отаси, ҳам онасидан жудо бўлган (чин етим) ҳар бир болага боқувчисини йўқотганлик пенсияси учун – ёшга доир энг кам пенсиянинг 100 фоизидан кам бўлмаслиги лозим.
2020 йил 1 сентябрдан бошлаб Ўзбекистон Республикаси ҳудудида энг кам ёшга доир пенсия ойига 513 350 сўмни ташкил қилади.
