Геосиёсий кескинликдан Миср иқтисодиёти қандай зарар кўрмоқда?

Геосиёсий кескинликдан Миср иқтисодиёти қандай зарар кўрмоқда?

Ҳозирги кунда Эрон ва Исроил ўртасидаги кескинликдан бевосита жиддий зарар кўраётган давлатлардан бири Мисрдир. Ливанда “Ҳизбуллоҳ” бош котиби Ҳасан Насруллоҳнинг ўлдирилиши, Теҳронда эса ҲАМАС етакчиси Исмоил Ҳанияга нисбатан суиқасд уюштирилиши ортидан Ислом инқилоби қўриқчилари корпуси (ИИҚК) яҳудий давлатига қарата 200 га яқин баллистик ракета отди. Оқибатда бутун Яқин Шарқ кенг кўламли уруш ёқасига келиб қолди.

Мисрнинг эҳтиёткорлиги ва мувозанатли сиёсатига қарамай, Қоҳира турли йўналишларда бир қатор хавф-хатарлар ва йўқотишларга дуч келмоқда. Миср етказилган умумий зарарнинг асосий қисмини ўзининг молиявий имкониятларидан келиб чиқиб қоплаши мумкин, бироқ эҳтимолий оқибатлар бундан ҳам каттароқ бўлиши мумкин. Зеро, можаро томонлари аллақачон белгиланган “қизил чизиқ”ларни кесиб ўтган. Айни пайтда Исроилнинг Эронга жиддий жавоб зарбаларини бериши кутиляпти.

Минтақада содир бўлаётган воқеалар Миср манфаатларига бевосита зиддир. Мамлакат шимолий-шарқда Ғазо, жанубда Судан, ғарбда Ливия ва шарқда Қизил денгиз сингари беқарорлик ҳудудлари ўртасида қолиб кетган. Қизил денгизда Яман Ҳусийларининг Исроил портлари сари йўл олган ёки қайсидир маънода ишғолчи давлатга алоқадор юк кемаларига ҳужумлари халқаро юк ташиш ҳажмига салбий таъсир қилиб, Сувайш канали даромадлари камайишига олиб келди.

Яқинда Миср президенти Абдулфаттоҳ ас-Сиси Қизил денгиздаги танглик сабаб унинг мамлакати 6 млрд доллардан кўпроқ зарар кўрганини маълум қилди. Блоомберғга кўра, Қизил денгиз ва Ўрта ер денгизини боғловчи канал орқали бутун дунё савдосининг 12 фоизи юритилиб, дунёдаги юк контейнерларининг қарийб 30 фоизи ташилади.

2022-2023 йилда Миср Сувайш каналидаги юк транзитидан 9,4 млрд доллар фойда кўрган. Мутахассислар мамлакатга чет эл валютаси кириб келишининг камайиши Миср иқтисодига жиддий зарба бўлишини айтишмоқда. Қайд этилишича, канал тушумлари сўнгги 19 йилги энг паст даражага тушиб кетиб, қарийб 65 фоизга қисқарган.

Миср Марказий банки маълумотларига кўра, жорий йилнинг иккинчи чорагида даромад тахминан 870 млн долларни ташкил этди: ушбу кўрсаткич 2023 йилнинг шу даври (2,5 млрд доллардан кўпроқ)га нисбатан сезиларли пасайишдир.

Можаро қанча узоқ давом этса, йирик компаниялар кемаларининг Қизил денгиздан Яхши Умид бурнигача бўлган йўналишни ўзгартириш эҳтимоли шунча юқори бўлади. Бу, шунингдек, Сувайш каналида кемаларга хавф туғдириши мумкин бўлган ҳар қандай муаммоларни бартараф этиш мақсадида янги денгиз йўлларини очиш бўйича глобал тенденсияни кучайтириши мумкин.

Ўтган йили декабр ойида Россия президенти Владимир Путин ҳам “[Атлантика ва Тинч океанларини боғловчи] шимолий денгиз йўли орқали юк ташиш Сувайш каналига қараганда анча самаралироқ бўлиб бораётгани”ни айтган эди.

Жорий зиддият нафақат савдони издан чиқармоқда, балки туризмнинг пасайишига ҳам олиб келяпти. Шунингдек, товарлар, хизматлар ва ёқилғи нархларининг ошиши ҳар ой импорт қийматининг кўтарилишига сабаб бўлди. Миср кўплаб стратегик товарларни, жумладан, нефт, газ, темир, буғдой, маккажўхори ва дори-дармонларни хориждан импорт қилади.

Теҳрон ва Тел-Авив ўртасидаги кескинлик Қоҳирани Исроил газидан маҳрум қилиши мумкин. Бундай ҳолат мамлакатда электр таъминотидаги узилишларга олиб келади ва туризм, меҳмонхона ва кўнгилочар хизматлар сифатига жиддий таъсир қилади.

Авиакомпанияларнинг Миср ҳаво ҳудудларини четлаб ўтиши вазиятни яна-да оғирлаштиради.

Минтақадаги геосиёсий кескинликнинг яна бир оқибати нефт нархининг ошишидир.

Бу Эроннинг Исроилга ҳужумидан сўнг Брент хомашёси бўйича фючерс шартномалари нархининг тахминан беш фоизга қимматлашишида намоён бўлди. Агар можаро кенгайиб, Эрон нефт иншоотлари нишонга олинса, нархлар яна-да кўтарилиши мумкин.

Бундан ташқари, Ғазодаги уруш иккинчи йилга ўтаркан хавфсиз сармояга бўлган талабнинг ошиши туфайли олтин нархлари ҳам кўтарилмоқда. Бу омиллар, умуман олганда, Мисрда инфляция даражасини оширади ва бозорлардаги юқори нархлар тўлқинини юзага келтиради.

Воқеалар ривожи мамлакатдан хорижий капиталнинг чиқиб кетиши, инвесторларнинг Миср бозорига инвестиция киритишдан бош тортиши ва ливанлик қочқинлар оқими ортишидан дарак бермоқда.

Европа тикланиш ва тараққиёт банки Яқин Шарқда кучайиб бораётган инқироз Миср ва Иордания каби давлатларни қамраб олишидан огоҳлантирди.

Уруш минтақавий миқёсда кенгайса, БМТ Тараққиёт Дастури башоратларига кўра, Мисрнинг эҳтимолий йўқотишлари Сувайш канали ва туризм секторидан олинадиган даромадларнинг камайиши ҳисобига 13,7 млрд долларга етиши мумкин.

Июль ойида Халқаро валюта жамғармаси Ғазодаги уруш ва Қизил денгиздаги вазиятнинг кескинлашуви сабабли жорий молия йилида Миср иқтисодиётининг ўсиш прогнозини апрел ойидаги 4,4 фоиздан 4,1 фоизгача пасайтирди.

Бошқа томондан, Ливанда 3 минг кишининг жароҳатланиши ёки ўлимига сабаб бўлган пейжерларнинг портлаши Миср хавфсизлиги учун кўплаб саволлар ва муаммоларни пайдо қилмоқда.

Гап шундаки, Миср армияси учун алоқа воситалари ва киберхавфсизлик тизимларини яҳудий давлати томонидан молиялаштириладиган АҚШ ва Европадаги компаниялардан сотиб олишга мажбур. Arab Defence сайтининг хабар беришича, бу компаниялар орасида ҳарбий-саноат мажмуасида етакчи бўлган, Исроил армиясини махсус ускуналар ва алоқа тизимлари билан таъминлайдиган Франсиянинг Thales компанияси ҳам бор. Айнан шу компания Миср армиясига ҳам алоқа тизимлари ва кузатув радарларини етказиб беради. Шу нуқтаи назардан, Мисрда мобил телефон фойдаланувчиларига таъсир қилувчи шунга ўхшаш хавфсизлик бузилишлари ҳақидаги хавотирлар мантиқан асослидир.

Миср бош вазири Мустафо Мадбулий ҳам бу ҳақда сўз очиб, “ҳукумат Ливандаги воқеаларни синчиклаб ўрганиб, муайян сабоқлар олгани”га ишора қилди.

Аноним манбаларга кўра, пейжер портлашлари минтақадаги мамлакатларни, хусусан Мисрни ўз киберхавфсизлик стратегияларини қайта кўриб чиқишга ундаган. Айниқса, келажакда электромобиллар ёки электрон қурилмаларни нишонга олиши мумкин бўлган бу турдаги ҳужумларнинг такрорланиш эҳтимоли долзарб аҳамият касб этмоқда.

Ахборот хавфсизлиги бўйича мутахассис Валид Ҳажжож Қоҳира ва “Халқ” каналида эфирга узатилаётган “Ҳадис ал-Қоҳира” дастурига телефон орқали боғланиб, электромобилларни масофадан туриб бошқариш мумкинлиги сабабли уларни тузоққа айлантириш хавфи ҳақида огоҳлантирди.

Шундай қилиб, Миср минтақадаги хавфсизлик ва ҳарбий вазиятнинг ёмонлашуви туфайли барча соҳаларда катта йўқотишларга учрамоқда. Бу улкан йўқотишлар унинг молиявий ва иқтисодий имкониятларини чеклайди, миллий хавфсизлиги ва стратегик манфаатларига таҳдид солади.

Воқеалар ривожи мамлакатдан хорижий капиталнинг чиқиб кетиши, инвесторларнинг Миср бозорига инвестиция киритишдан бош тортиши ва ливанлик қочқинлар оқими ортишидан дарак бермоқда.

Европа тикланиш ва тараққиёт банки Яқин Шарқда кучайиб бораётган инқироз Миср ва Иордания каби давлатларни қамраб олишидан огоҳлантирди.

Уруш минтақавий миқёсда кенгайса, БМТ Тараққиёт Дастури башоратларига кўра, Мисрнинг эҳтимолий йўқотишлари Сувайш канали ва туризм секторидан олинадиган даромадларнинг камайиши ҳисобига 13,7 млрд долларга етиши мумкин.

Июль ойида Халқаро валюта жамғармаси Ғазодаги уруш ва Қизил денгиздаги вазиятнинг кескинлашуви сабабли жорий молия йилида Миср иқтисодиётининг ўсиш прогнозини апрел ойидаги 4,4 фоиздан 4,1 фоизгача пасайтирди.

Бошқа томондан, Ливанда 3 минг кишининг жароҳатланиши ёки ўлимига сабаб бўлган пейжерларнинг портлаши Миср хавфсизлиги учун кўплаб саволлар ва муаммоларни пайдо қилмоқда.

Гап шундаки, Миср армияси учун алоқа воситалари ва киберхавфсизлик тизимларини яҳудий давлати томонидан молиялаштириладиган АҚШ ва Европадаги компаниялардан сотиб олишга мажбур. Arab Defence сайтининг хабар беришича, бу компаниялар орасида ҳарбий-саноат мажмуасида етакчи бўлган, Исроил армиясини махсус ускуналар ва алоқа тизимлари билан таъминлайдиган Франсиянинг Thales компанияси ҳам бор. Айнан шу компания Миср армиясига ҳам алоқа тизимлари ва кузатув радарларини етказиб беради. Шу нуқтаи назардан, Мисрда мобил телефон фойдаланувчиларига таъсир қилувчи шунга ўхшаш хавфсизлик бузилишлари ҳақидаги хавотирлар мантиқан асослидир.

Миср бош вазири Мустафо Мадбулий ҳам бу ҳақда сўз очиб, “ҳукумат Ливандаги воқеаларни синчиклаб ўрганиб, муайян сабоқлар олгани”га ишора қилди.

Аноним манбаларга кўра, пейжер портлашлари минтақадаги мамлакатларни, хусусан Мисрни ўз киберхавфсизлик стратегияларини қайта кўриб чиқишга ундаган. Айниқса, келажакда электромобиллар ёки электрон қурилмаларни нишонга олиши мумкин бўлган бу турдаги ҳужумларнинг такрорланиш эҳтимоли долзарб аҳамият касб этмоқда.

Ахборот хавфсизлиги бўйича мутахассис Валид Ҳажжож Қоҳира ва “Халқ” каналида эфирга узатилаётган “Ҳадис ал-Қоҳира” дастурига телефон орқали боғланиб, электромобилларни масофадан туриб бошқариш мумкинлиги сабабли уларни тузоққа айлантириш хавфи ҳақида огоҳлантирди.

Шундай қилиб, Миср минтақадаги хавфсизлик ва ҳарбий вазиятнинг ёмонлашуви туфайли барча соҳаларда катта йўқотишларга учрамоқда. Бу улкан йўқотишлар унинг молиявий ва иқтисодий имкониятларини чеклайди, миллий хавфсизлиги ва стратегик манфаатларига таҳдид солади.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Бўлимга тегишли қизиқарли хабарлар

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Қозоғистон Россия, Хитой, Туркия ва Марказий Осиё давлатларини ортда қолдирди

Қозоғистон иқтисодий фаровонлик бўйича 50 та давлат қаторига кўтарилди.

MMA. Маҳмуд Мурадов иштирокидаги жанг тўлиқ давом этди

Аралаш яккакураш устамиз Маҳмуд Мурадов ўзининг ММАдаги навбатдаги жангини ўтказди.

Рустам Ашурматовнинг «Рубин»даги маоши маълум бўлди

Россия Премьер-лигасида фаолият юритаётган ўзбекистонлик ҳимоячи Рустам Ашурматовнинг «Рубин» клубидаги маоши маълум бўлди.

Украина душман учун «Жаҳаннам» тайёрлади

Бу ҳақда Украина президенти Владимир Зеленский Борис Патон номидаги миллий мукофотни топшириш чоғида маълум қилди.

«Ан-Наср» футболчиларига автомобил совға қилди. Роналду ва Манега BMW XM топширилди

Саудия Арабистонининг «Ан-Наср» клуби ўз футболчиларига қимматбаҳо совға тайёрлади.

Ўзбекистонда ҳафта бошида кутилаётган об-ҳаво маълум қилинди

«Ўзгидромет» 9-11 декабрь кунлари кутилаётган об-ҳаво маълумотини эълон қилди.

Россия Украинадан ерларини қайтариб олганини эълон қилди

Киев кучлари август ойида қуруқликдан у ерга катта ҳужум уюштирган эди.

Украина бешта шаҳарни йўқотиш хавфи остида

Бу ҳақда Олий Раданинг собиқ депутати, ҳарбий хизматчи Егор Фирсов маълум қилди.

16 декабрь куни яна изғирин совуқ қайтади

Ўзгидромет ўзининг 14-16 декабрь кунлари учун эълон қилган прогнозларида бу хақида маълум қилди.

Роналду: «Орзу ҳақиқатга айланди»

Криштиану Роналду Португалия 2030 йилги жаҳон чемпионатига мезбонлик қилиши ҳақида гапирди.

Эркинжон Турдимовнинг янги иш жойи маълум бўлди

Самарқанд вилояти ҳокими лавозимидан озод этилган Эркинжон Турдимов Президент Администрациясига ишга ўтказилади.

Юртимизга қачон қор ёғади?

Бу ҳақда Ўзгидромет хабар берди.

Ҳаво ҳарорати -8 даражагача тушиши кутилмоқда

Бу ҳақда Ўзгидромет хабар берди.

Россиялик полициячилар оммавий равишда ишдан кетмоқда

Россияда шундай ҳудудлар борки, у ерда участка полиция инспекторлари лавозимларининг 90 фоизигача бўш, ва битта ходим тўққизта ходим ўрнига ишлашга мажбур бўлмоқда.

Россия ўз ишини бошлади

Россия армияси Украинадаги нишонларга яна камикадзе дронларини учиришни бошлади.

Роналдунинг нархи рекорд даражада пастлади

«Transfermarkt» портали саҳифаларида «Ан-Наср»нинг юлдуз ҳужумчиси Криштиану Роналдунинг нархи янгиланди.

Қўшма Штатлар Россияга қарши баёнот билан чиқди

Москва Яманнинг “Ансоруллоҳ” гуруҳи билан алоқада экани, Исроил ва унинг иттифоқчиларига қарши амалиётларида унга ёрдам бериш учун қурол жўнатаётгани АҚШнинг ғазабини қўзғатди.

Россия Украинага катта ҳужум бошлади

13 декабрь куни эрталаб Россия Украина ҳудудига 93 та ракета ва 200 га яқин дрон учирди.

Россиянинг катта ютуқлари

Россия ўтган ойда катта ютуқларга эришганини даъво қилмоқда.

Самарқандда 23 ёшли косметолог ва бьюти-блогер ўзини 8-қаватдан ташлаб ҳалок бўлди

Марҳуманинг ўлим сабабини аниқлаш мақсадида суд-тиббий экспертизаси тайинланган.

Хоразмдаги кийим-кечак дўконларида ёнғин чиқди

Ёнғин натижасида тан жароҳати олган ва вафот этганлар йўқ.

Исроиллик раввин: “Ғазода ҳаммани, ҳатто чақалоқларни ҳам ўлдиринг”

Исроил ишғоли остидаги Яффа шаҳридаги Шират Моше Ҳесдер ешива раҳбари Элияҳу Малининг Ғазо аҳолиси, жумладан, болалар ва чақалоқларни йўқ қилишга оид чақирувлари жиддий эътирозларга сабаб бўлди. У ўз нутқида “яҳудийча” уруш тамойилларини мисол қилиб келтирган.

Украинага кенг кўламли ҳужум: 300 га яқин ракета ва дронлар

Украина президенти Владимир Зеленский маълум қилишича, бугунги ҳужум пайтида Россия қўшинлари Украинага қарийб 93 та ракета ва 200 га яқин учувчисиз қурилма учирган.

Кремль Трампнинг Украинанинг Россияга берган зарбаларини танқид қилганини олқишлайди

«Биз ўт очишни тўхтатмоқчи эмасмиз, биз шартлар бажарилиб, барча мақсадларимизга эришгандан сўнг тинчлик бўлишини истаймиз», — деди Песков.

Россия Европа Иттифоқи санкциялар туфайли қанча зарар кўрганини эълон қилди

Россия Федерацияси ташқи ишлар вазири ўринбосари Александр Грушконинг таъкидлашича, Европа Иттифоқи Россияга қарши санкцияларнинг таъсирида катта иқтисодий зарар кўрмоқда.

АҚШ Украинага шошилинч ёрдамни эълон қилди

Жо Байден «биз ушбу маъмуриятни охиригача қўшимча пакетлар билан таъминлашни давом эттирамиз,» деб айтган.

Сергелидаги MaxWay биносида ёнғин чиқди

Янги Сергели кўчасида содир бўлган ёнғин ҳақида маълумот 13 декабрь куни соат 16:12 да келиб тушган. Соат 16:19 да ёнғин-қутқарув гуруҳи воқеа жойига етиб келди.

Калифорниядаги йирик ёнғин туфайли 12 минг киши эвакуация қилинди

Лос-Анжелес округи ёнғин департаменти маълумотларига кўра, “Франклин” ёнғини бир кечада 39 фоизга ўсган

Суриялик исёнчилар Ҳафиз Асаднинг мақбарасига ўт қўйишди

«Ҳайят Таҳрир аш-Шам» ҳаракати бошчилигидаги исёнчилар яшин тезлигида Сурияни қўлга киритиб, Асадлар оиласининг 54 йиллик ҳукмронлигига нуқта қўйди. Мамлакатни ташлаб қочган президент Башар Асад ва унинг оиласига Россия бошпана берди.

Ўзбекистонлик боксчи рақибини тишлагани учун олтин медалдан маҳрум бўлди

Ўзбекистонлик боксчи Ҳавасбек Асадуллаев финалда қозоғистонлик рақибини мағлуб этиб, Осиё чемпиони унвонини қўлга киритганди. Бироқ жанг давомида у рақибини тишлаб олгани сабаб Осиё бокс конфедерацияси уни дисквалификация қилди. Олтин медал эса Аблайхон Жусуповга берилди.

Исроил қочқинлар лагерига ҳужум уюштирди: 25 нафар фаластинлик ҳалок бўлган

Исроил ҳаво кучларининг Нусейрат қочқинлар лагерига уюштирган ҳужумида камида 25 фаластинлик ҳалок бўлди. Зарба АҚШ миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Исроил ва ҲАМАС ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувга эришиш умидини билдирганидан бир неча соат ўтиб содир бўлган.

Тишларни учинчи марта ҳам ўстириш мумкин — япон олимлари

«Одамларнинг тишини учинчи марта ўстириб беришга қодир яширин тиш томирлари борлиги айтилаётгани ҳам инқилобий, ҳам баҳсли масала», — деди Гонконг университети эндодонтия клиник профессори Чэнфэй Чжан.

Медведев Трампни мақтаяпти

АҚШнинг сайланган президенти Доналд Трамп ўз сиёсий рақибларини "йиқита олган" иқтидорли шахс таассуротини қолдирмоқда.

Украинани Европа Иттифоқига олиб киришни тўхтатиб бўлмайдими?

Германия канцлери Олаф Счолз Украинанинг Европа интеграцияси жараёнини ортга қайтариш мумкин эмаслигини айтиб, Россия президенти Владимир Путин ягона уруш мақсадига эришмаганини қўшимча қилди.

Россия бу талабларни қабул қилмаслигини айтмоқда

Путиннинг таклифлари қуйидагилардан иборат: Украина НАТОга қўшилмаслиги шарт ва Россия ўзи ҳозир Россияга қўшиб олганини эълон қилган Украинанинг тўртта вилоятининг бутун ҳудудига эга бўлиши керак.

Нацистлар Нусейрат лагеридаги Ал-Луҳлар оиласининг уйини портлатиб, 15 кишини ўлдирди

Уларнинг аксарияти аёллар ва болалар эди.

Путин ва Орбан телефонда нимани гаплашгани маълум қилинди

Венгрия раҳбари Трамп ва Путиннинг Европа Иттифоқидаги энг яқин сиёсий ҳамкори ҳисобланади.

Михаил Шатский ўлдирилган бўлиши мумкин

Бу ҳақда журналист Александр Невзоров хабар берди, у ўз саҳифаларида ўлдирилган шахснинг суратларини чоп этган.

Исроилнинг қўли журналистлар қони билан беланган

"Чегара билмас мухбирлар"га кўра, Исроил ҳарбий кучлари 2024 йилда касбий фаолияти туфайли ўлдирилган 54 журналистнинг учдан бирига жавобгар.

Футбол: 2030 ва 2034 йилларда Жаҳон чемпионатига мезбонлик қиладиган мамлакатлар аниқланди

Ташкилот конгрессида 2030 йилги мундиал бир вақтнинг ўзида олти мамлакат - Марокаш, Испания, Португалия, Аргентина, Уругвай ва Парагвайда ўтиши белгиланди.