Геосиёсий кескинликдан Миср иқтисодиёти қандай зарар кўрмоқда?

Геосиёсий кескинликдан Миср иқтисодиёти қандай зарар кўрмоқда?

Ҳозирги кунда Эрон ва Исроил ўртасидаги кескинликдан бевосита жиддий зарар кўраётган давлатлардан бири Мисрдир. Ливанда “Ҳизбуллоҳ” бош котиби Ҳасан Насруллоҳнинг ўлдирилиши, Теҳронда эса ҲАМАС етакчиси Исмоил Ҳанияга нисбатан суиқасд уюштирилиши ортидан Ислом инқилоби қўриқчилари корпуси (ИИҚК) яҳудий давлатига қарата 200 га яқин баллистик ракета отди. Оқибатда бутун Яқин Шарқ кенг кўламли уруш ёқасига келиб қолди.

Мисрнинг эҳтиёткорлиги ва мувозанатли сиёсатига қарамай, Қоҳира турли йўналишларда бир қатор хавф-хатарлар ва йўқотишларга дуч келмоқда. Миср етказилган умумий зарарнинг асосий қисмини ўзининг молиявий имкониятларидан келиб чиқиб қоплаши мумкин, бироқ эҳтимолий оқибатлар бундан ҳам каттароқ бўлиши мумкин. Зеро, можаро томонлари аллақачон белгиланган “қизил чизиқ”ларни кесиб ўтган. Айни пайтда Исроилнинг Эронга жиддий жавоб зарбаларини бериши кутиляпти.

Минтақада содир бўлаётган воқеалар Миср манфаатларига бевосита зиддир. Мамлакат шимолий-шарқда Ғазо, жанубда Судан, ғарбда Ливия ва шарқда Қизил денгиз сингари беқарорлик ҳудудлари ўртасида қолиб кетган. Қизил денгизда Яман Ҳусийларининг Исроил портлари сари йўл олган ёки қайсидир маънода ишғолчи давлатга алоқадор юк кемаларига ҳужумлари халқаро юк ташиш ҳажмига салбий таъсир қилиб, Сувайш канали даромадлари камайишига олиб келди.

Яқинда Миср президенти Абдулфаттоҳ ас-Сиси Қизил денгиздаги танглик сабаб унинг мамлакати 6 млрд доллардан кўпроқ зарар кўрганини маълум қилди. Блоомберғга кўра, Қизил денгиз ва Ўрта ер денгизини боғловчи канал орқали бутун дунё савдосининг 12 фоизи юритилиб, дунёдаги юк контейнерларининг қарийб 30 фоизи ташилади.

2022-2023 йилда Миср Сувайш каналидаги юк транзитидан 9,4 млрд доллар фойда кўрган. Мутахассислар мамлакатга чет эл валютаси кириб келишининг камайиши Миср иқтисодига жиддий зарба бўлишини айтишмоқда. Қайд этилишича, канал тушумлари сўнгги 19 йилги энг паст даражага тушиб кетиб, қарийб 65 фоизга қисқарган.

Миср Марказий банки маълумотларига кўра, жорий йилнинг иккинчи чорагида даромад тахминан 870 млн долларни ташкил этди: ушбу кўрсаткич 2023 йилнинг шу даври (2,5 млрд доллардан кўпроқ)га нисбатан сезиларли пасайишдир.

Можаро қанча узоқ давом этса, йирик компаниялар кемаларининг Қизил денгиздан Яхши Умид бурнигача бўлган йўналишни ўзгартириш эҳтимоли шунча юқори бўлади. Бу, шунингдек, Сувайш каналида кемаларга хавф туғдириши мумкин бўлган ҳар қандай муаммоларни бартараф этиш мақсадида янги денгиз йўлларини очиш бўйича глобал тенденсияни кучайтириши мумкин.

Ўтган йили декабр ойида Россия президенти Владимир Путин ҳам “[Атлантика ва Тинч океанларини боғловчи] шимолий денгиз йўли орқали юк ташиш Сувайш каналига қараганда анча самаралироқ бўлиб бораётгани”ни айтган эди.

Жорий зиддият нафақат савдони издан чиқармоқда, балки туризмнинг пасайишига ҳам олиб келяпти. Шунингдек, товарлар, хизматлар ва ёқилғи нархларининг ошиши ҳар ой импорт қийматининг кўтарилишига сабаб бўлди. Миср кўплаб стратегик товарларни, жумладан, нефт, газ, темир, буғдой, маккажўхори ва дори-дармонларни хориждан импорт қилади.

Теҳрон ва Тел-Авив ўртасидаги кескинлик Қоҳирани Исроил газидан маҳрум қилиши мумкин. Бундай ҳолат мамлакатда электр таъминотидаги узилишларга олиб келади ва туризм, меҳмонхона ва кўнгилочар хизматлар сифатига жиддий таъсир қилади.

Авиакомпанияларнинг Миср ҳаво ҳудудларини четлаб ўтиши вазиятни яна-да оғирлаштиради.

Минтақадаги геосиёсий кескинликнинг яна бир оқибати нефт нархининг ошишидир.

Бу Эроннинг Исроилга ҳужумидан сўнг Брент хомашёси бўйича фючерс шартномалари нархининг тахминан беш фоизга қимматлашишида намоён бўлди. Агар можаро кенгайиб, Эрон нефт иншоотлари нишонга олинса, нархлар яна-да кўтарилиши мумкин.

Бундан ташқари, Ғазодаги уруш иккинчи йилга ўтаркан хавфсиз сармояга бўлган талабнинг ошиши туфайли олтин нархлари ҳам кўтарилмоқда. Бу омиллар, умуман олганда, Мисрда инфляция даражасини оширади ва бозорлардаги юқори нархлар тўлқинини юзага келтиради.

Воқеалар ривожи мамлакатдан хорижий капиталнинг чиқиб кетиши, инвесторларнинг Миср бозорига инвестиция киритишдан бош тортиши ва ливанлик қочқинлар оқими ортишидан дарак бермоқда.

Европа тикланиш ва тараққиёт банки Яқин Шарқда кучайиб бораётган инқироз Миср ва Иордания каби давлатларни қамраб олишидан огоҳлантирди.

Уруш минтақавий миқёсда кенгайса, БМТ Тараққиёт Дастури башоратларига кўра, Мисрнинг эҳтимолий йўқотишлари Сувайш канали ва туризм секторидан олинадиган даромадларнинг камайиши ҳисобига 13,7 млрд долларга етиши мумкин.

Июль ойида Халқаро валюта жамғармаси Ғазодаги уруш ва Қизил денгиздаги вазиятнинг кескинлашуви сабабли жорий молия йилида Миср иқтисодиётининг ўсиш прогнозини апрел ойидаги 4,4 фоиздан 4,1 фоизгача пасайтирди.

Бошқа томондан, Ливанда 3 минг кишининг жароҳатланиши ёки ўлимига сабаб бўлган пейжерларнинг портлаши Миср хавфсизлиги учун кўплаб саволлар ва муаммоларни пайдо қилмоқда.

Гап шундаки, Миср армияси учун алоқа воситалари ва киберхавфсизлик тизимларини яҳудий давлати томонидан молиялаштириладиган АҚШ ва Европадаги компаниялардан сотиб олишга мажбур. Arab Defence сайтининг хабар беришича, бу компаниялар орасида ҳарбий-саноат мажмуасида етакчи бўлган, Исроил армиясини махсус ускуналар ва алоқа тизимлари билан таъминлайдиган Франсиянинг Thales компанияси ҳам бор. Айнан шу компания Миср армиясига ҳам алоқа тизимлари ва кузатув радарларини етказиб беради. Шу нуқтаи назардан, Мисрда мобил телефон фойдаланувчиларига таъсир қилувчи шунга ўхшаш хавфсизлик бузилишлари ҳақидаги хавотирлар мантиқан асослидир.

Миср бош вазири Мустафо Мадбулий ҳам бу ҳақда сўз очиб, “ҳукумат Ливандаги воқеаларни синчиклаб ўрганиб, муайян сабоқлар олгани”га ишора қилди.

Аноним манбаларга кўра, пейжер портлашлари минтақадаги мамлакатларни, хусусан Мисрни ўз киберхавфсизлик стратегияларини қайта кўриб чиқишга ундаган. Айниқса, келажакда электромобиллар ёки электрон қурилмаларни нишонга олиши мумкин бўлган бу турдаги ҳужумларнинг такрорланиш эҳтимоли долзарб аҳамият касб этмоқда.

Ахборот хавфсизлиги бўйича мутахассис Валид Ҳажжож Қоҳира ва “Халқ” каналида эфирга узатилаётган “Ҳадис ал-Қоҳира” дастурига телефон орқали боғланиб, электромобилларни масофадан туриб бошқариш мумкинлиги сабабли уларни тузоққа айлантириш хавфи ҳақида огоҳлантирди.

Шундай қилиб, Миср минтақадаги хавфсизлик ва ҳарбий вазиятнинг ёмонлашуви туфайли барча соҳаларда катта йўқотишларга учрамоқда. Бу улкан йўқотишлар унинг молиявий ва иқтисодий имкониятларини чеклайди, миллий хавфсизлиги ва стратегик манфаатларига таҳдид солади.

Воқеалар ривожи мамлакатдан хорижий капиталнинг чиқиб кетиши, инвесторларнинг Миср бозорига инвестиция киритишдан бош тортиши ва ливанлик қочқинлар оқими ортишидан дарак бермоқда.

Европа тикланиш ва тараққиёт банки Яқин Шарқда кучайиб бораётган инқироз Миср ва Иордания каби давлатларни қамраб олишидан огоҳлантирди.

Уруш минтақавий миқёсда кенгайса, БМТ Тараққиёт Дастури башоратларига кўра, Мисрнинг эҳтимолий йўқотишлари Сувайш канали ва туризм секторидан олинадиган даромадларнинг камайиши ҳисобига 13,7 млрд долларга етиши мумкин.

Июль ойида Халқаро валюта жамғармаси Ғазодаги уруш ва Қизил денгиздаги вазиятнинг кескинлашуви сабабли жорий молия йилида Миср иқтисодиётининг ўсиш прогнозини апрел ойидаги 4,4 фоиздан 4,1 фоизгача пасайтирди.

Бошқа томондан, Ливанда 3 минг кишининг жароҳатланиши ёки ўлимига сабаб бўлган пейжерларнинг портлаши Миср хавфсизлиги учун кўплаб саволлар ва муаммоларни пайдо қилмоқда.

Гап шундаки, Миср армияси учун алоқа воситалари ва киберхавфсизлик тизимларини яҳудий давлати томонидан молиялаштириладиган АҚШ ва Европадаги компаниялардан сотиб олишга мажбур. Arab Defence сайтининг хабар беришича, бу компаниялар орасида ҳарбий-саноат мажмуасида етакчи бўлган, Исроил армиясини махсус ускуналар ва алоқа тизимлари билан таъминлайдиган Франсиянинг Thales компанияси ҳам бор. Айнан шу компания Миср армиясига ҳам алоқа тизимлари ва кузатув радарларини етказиб беради. Шу нуқтаи назардан, Мисрда мобил телефон фойдаланувчиларига таъсир қилувчи шунга ўхшаш хавфсизлик бузилишлари ҳақидаги хавотирлар мантиқан асослидир.

Миср бош вазири Мустафо Мадбулий ҳам бу ҳақда сўз очиб, “ҳукумат Ливандаги воқеаларни синчиклаб ўрганиб, муайян сабоқлар олгани”га ишора қилди.

Аноним манбаларга кўра, пейжер портлашлари минтақадаги мамлакатларни, хусусан Мисрни ўз киберхавфсизлик стратегияларини қайта кўриб чиқишга ундаган. Айниқса, келажакда электромобиллар ёки электрон қурилмаларни нишонга олиши мумкин бўлган бу турдаги ҳужумларнинг такрорланиш эҳтимоли долзарб аҳамият касб этмоқда.

Ахборот хавфсизлиги бўйича мутахассис Валид Ҳажжож Қоҳира ва “Халқ” каналида эфирга узатилаётган “Ҳадис ал-Қоҳира” дастурига телефон орқали боғланиб, электромобилларни масофадан туриб бошқариш мумкинлиги сабабли уларни тузоққа айлантириш хавфи ҳақида огоҳлантирди.

Шундай қилиб, Миср минтақадаги хавфсизлик ва ҳарбий вазиятнинг ёмонлашуви туфайли барча соҳаларда катта йўқотишларга учрамоқда. Бу улкан йўқотишлар унинг молиявий ва иқтисодий имкониятларини чеклайди, миллий хавфсизлиги ва стратегик манфаатларига таҳдид солади.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Бўлимга тегишли қизиқарли хабарлар

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Эртага Ўзбекистонда қор ёғиши кутилмоқда

“Ўзгидромет” Ўзбекистонда 15 декабрь, якшанба куни об-ҳаво қандай бўлиши ҳақида маълумот берди.

«Ан-Наср» футболчиларига автомобил совға қилди. Роналду ва Манега BMW XM топширилди

Саудия Арабистонининг «Ан-Наср» клуби ўз футболчиларига қимматбаҳо совға тайёрлади.

Украина душман учун «Жаҳаннам» тайёрлади

Бу ҳақда Украина президенти Владимир Зеленский Борис Патон номидаги миллий мукофотни топшириш чоғида маълум қилди.

Роналдунинг нархи рекорд даражада пастлади

«Transfermarkt» портали саҳифаларида «Ан-Наср»нинг юлдуз ҳужумчиси Криштиану Роналдунинг нархи янгиланди.

16 декабрь куни яна изғирин совуқ қайтади

Ўзгидромет ўзининг 14-16 декабрь кунлари учун эълон қилган прогнозларида бу хақида маълум қилди.

Ўзбекистонда ҳафта бошида кутилаётган об-ҳаво маълум қилинди

«Ўзгидромет» 9-11 декабрь кунлари кутилаётган об-ҳаво маълумотини эълон қилди.

Россия Украинадан ерларини қайтариб олганини эълон қилди

Киев кучлари август ойида қуруқликдан у ерга катта ҳужум уюштирган эди.

Қўшма Штатлар Россияга қарши баёнот билан чиқди

Москва Яманнинг “Ансоруллоҳ” гуруҳи билан алоқада экани, Исроил ва унинг иттифоқчиларига қарши амалиётларида унга ёрдам бериш учун қурол жўнатаётгани АҚШнинг ғазабини қўзғатди.

Роналду: «Орзу ҳақиқатга айланди»

Криштиану Роналду Португалия 2030 йилги жаҳон чемпионатига мезбонлик қилиши ҳақида гапирди.

Талабаларга Янги йил байрамини нишонлаш тақиқланди

Талабалар янги йил арафасида зиёфат уюштирмасликлари, шаҳар бўйлаб сайр қилмасликлари ҳақида тилхат ёзишга мажбур бўлишди.

Эркинжон Турдимовнинг янги иш жойи маълум бўлди

Самарқанд вилояти ҳокими лавозимидан озод этилган Эркинжон Турдимов Президент Администрациясига ишга ўтказилади.

Юртимизга қачон қор ёғади?

Бу ҳақда Ўзгидромет хабар берди.

Ҳаво ҳарорати -8 даражагача тушиши кутилмоқда

Бу ҳақда Ўзгидромет хабар берди.

Россиялик полициячилар оммавий равишда ишдан кетмоқда

Россияда шундай ҳудудлар борки, у ерда участка полиция инспекторлари лавозимларининг 90 фоизигача бўш, ва битта ходим тўққизта ходим ўрнига ишлашга мажбур бўлмоқда.

Исроил раҳбарияти ҳибсга олинишига биргина давлат тиш-тирноғи билан қарши чиқмоқда

21 ноябрь куни Халқаро жиноят суди Ғазо секторида инсониятга қарши ва уруш жиноятлар содир этгани учун Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу ва собиқ мудофаа вазири Йоав Галантни ҳибсга олишга ордер берди.

Учинчи жаҳон уруши бўйича тахминлар билдирилди

Американинг Newsweek журнали, агар учинчи жаҳон уруши бошланса, фронт Европанинг шимоли-шарқида чўзилиши мумкинлигини тахмин қилди.

Наоя Иноуэ ниҳоят Муроджон Аҳмадалиевга жавоб қайтарди

Мутлақ жаҳон чемпиони, япониялик Наоя Иноуэ Муроджон Аҳмадалиевнинг чорловига жавоб қайтарди.

Россия бундан ҳам кўпроқ минтақаларни ўз ичига олиши мумкин - Медведев

Россия Федерацияси «ДХР», «ЛXР» деб номланган ва Украинанинг Запорожье ва Херсон вилоятларининг бир қисмини қўшиб олиш тажрибасидан мамлакатга бошқа «янги ҳудудлар» ни қўшишда фойдаланиши мумкин.

Самарқандда Tesla Cybertruck “права”сиз бошқарилган

“Ҳолат юзасидан ҳайдовчига нисбатан маъмурий тартибда баённома расмийлаштирилиб, транспорт воситаси вақтинчалик сақлаш жарима майдончасига жойлаштирилган”, – дейилади хабарда.

Россия эътиборини Ливияга қаратади

Ливия катта эҳтимол билан Туркия-Россия рақобатини кейинги манзили бўлади

Исроил кучлари Ғазодаги мактаб бошпанасига бостириб кириб, камида 15 кишини ўлдирди

Қолган кўчирилганлар, жумладан аёллар ва болалар Исроил кучлари томонидан Халил Овайда мактабидан чиқариб юборилгани хабар қилинган.

Россияда жума намозига чиққанлар текширилмоқда

Москва яқинидаги Реутов масжидида жума намозига чиққанлар хавфсизлик кучлари томонидан бир соатдан кўпроқ вақт давомида ушлаб турилган. Гувоҳларнинг айтишича, намозхонларга масжид биносидан ташқарига чиқишга рухсат берилмаган.

Шимолий Корея сукунатни бузди

Охир-оқибат, шимол жим туролмаслигини тушунди. Чоршанба куни КCНА Жанубий Кореядаги воқеалар ҳақида одатий оҳанг билан хабар берди.

Шимолий Корея жанубдаги сиёсий тартибсизликларга қандай муносабатда бўлди

Пхенян тарғиботчилари Жанубий Кореяда президент Юннинг ўтган ҳафта ҳарбий ҳолат эълон қилиш тўғрисидаги ҳайратланарли қароридан сўнг юзага келган сиёсий ғалаённи изоҳлашда шошилмади.

Можаро бошланганидан бери Ғазода 194 журналист ҳалок бўлди

Ғазо секторида 2023 йил октабр ойида бошланган жангларда камида 194 журналист ҳалок бўлган.

Жоржияда тоғ-чанғи курортида рестораннинг 12 нафар ходими ўлик ҳолда топилди

Грузия полицияси 14 декабрь куни Гудаури қишлоғидаги тоғ-чанғи курортидаги ресторанда жасадлари топилган 12 кишининг ўлими юзасидан тергов олиб борилаётганини маълум қилди.

Россия Суриядан ҳарбий базаларини олиб чиқмайди - Reuters

Россия ўз қўшинларини Сурия шимолидаги фронт чизиғидан ва Алавий тоғларидаги постлардан қисман олиб чиқмоқда, аммо уларни иккита асосий базада - Латакия вилоятидаги Хмеймим авиабазаси ва Ўрта эр денгизи соҳилидаги Тартус ҳарбий-денгиз базасида қолдирмоқда. Бу ҳақда Reuters Суриянинг тўрт нафар расмийсига таяниб ёзмоқда.

«Доимий ҳужум»

Исроил ҳарбийлари тез ёрдам машиналарини ишдан чиқаришга уринган.

Исроил Нусейрат қирғинидан бир кун ўтиб Ғазодаги мактаб ва уйларни бомбардимон қилмоқда

Исроил сўнгги бир кун ичида Ғазо шаҳридаги иккита мактабга зарба бериб, тинч аҳолини нишонга олишда давом этар экан, камида 52 кишини ўлдирди.

Суриядаги курд террорчилар Исроилдан ёрдам сўради

Бу ҳақда Исроил Ҳаём хабар берган.

Сурияликлар русларни ўрта бармоғини кўрсатган ҳолда кузатиб қўйди

Россия қўшинлари Суриядан чиқиб кетмоқда, деб ёзади хорижий ОАВ.

Россия нефть базасига зарба берилди

Муваффақиятли ҳужумни Украина Қуролли кучлари Бош штаби тасдиқлади.

Жанубий Кореада ҳарбийлар тайёр бўлишга чақирилди

Мудофаа вазири вазифасини бажарувчиси ҳарбийларни «тайёр бўлишга» чақирди.

Бухорода Ғиждувон бозори даҳшатли тарзда ёнмоқда

Бу ҳолат бўйича қўшимча маълумот берилади.

Жанубий Корея президенти ишдан бўшатилди

Жанубий Корея парламенти ўтган ҳафтада мамлакатда ҳарбий ҳолат жорий этишга муваффақиятсиз уриниш қилган президент Юн Сок Ёлга импичмент эълон қилиш учун овоз берди, деб хабар бермоқда “Yonhap”.

Сурияда «жиҳод дориси»нинг катта заҳиралари топилди

Дамашқда Сурия миллий армияси «жиҳод дориси» деб ҳам аталадиган ноқонуний Cаптагон дорисининг катта захирасини топди.

Таиланддаги фестивалда бомба портлаши оқибатида тўрт киши ҳалок бўлди

Таиланднинг Ум Пҳанг шаҳрида Қизил Хоч фестивалида портлаш содир бўлди, оқибатда 50 га яқин киши жароҳатланди, тўрт киши ҳалок бўлди, деб хабар бермоқда Ком Чад Луэк.

Жанубий Корея парламенти президентга импичмент эълон қилди

Жанубий Корея парламенти президентнинг импичментини қўллаб-қувватлади.

Хоразмдаги кийим-кечак дўконларида ёнғин чиқди

Ёнғин натижасида тан жароҳати олган ва вафот этганлар йўқ.

Исроиллик раввин: “Ғазода ҳаммани, ҳатто чақалоқларни ҳам ўлдиринг”

Исроил ишғоли остидаги Яффа шаҳридаги Шират Моше Ҳесдер ешива раҳбари Элияҳу Малининг Ғазо аҳолиси, жумладан, болалар ва чақалоқларни йўқ қилишга оид чақирувлари жиддий эътирозларга сабаб бўлди. У ўз нутқида “яҳудийча” уруш тамойилларини мисол қилиб келтирган.