Олимлар Қозоғистон йирик сув тошқинларига дуч келгани сабабини тушунтирди

Қозоғистон География ва сув хавфсизлиги институти Табиий хавфлар лабораторияси бош илмий ходими Николай Попов мамлакатда мисли кўрилмаган сув тошқинлари кузатилгани сабабини тушунтирди. Бу ҳақда “Закон.kz” хабар берди.

Олимнинг сўзларига кўра, тошқинларга ёғаётган қор миқдори ҳам таъсир қилади. Бу йил, айниқса, Қозоғистоннинг шимолий ҳудудларида қор ёғиши нормадан бир неча баробар кўп бўлди.

“Шундан келиб чиқиб, сув тошқини, биринчи навбатда, баҳорда қорнинг тез эриши билан боғлиқ ва яна бир муҳим нуқта: ёғингарчилик ва тупроқ намлиги. Агар қордан олдин совуқ бўлган жойларда тупроқ музласа, у эриганида, сувнинг дарёларга тез сурилишига имкон берувчи қатлам пайдо бўлади. Бунинг асосида сел тўлқини ҳосил бўлади. Ҳозирда шундай тўлқиннинг Есил шаҳри бўйлаб ҳаракатланаётганини кўряпмиз”, — деди у.

Ҳозирда эриган қор сувларидан ҳосил бўлган тўлқин Жайик дарёси бўйлаб ҳаракатланмоқда.

“Тошқин — табиий ҳодиса. Масала шундаки, бу нисбатан кам учрайдиган ҳодиса. Ҳақиқатан ҳам, бу сўнгги 80 йил ичида кузатилмаган. Гидрологлар такрорланувчанлик ва хавфсизлик каби маълумотлар билан ишлайди. Иккинчиси фоиз билан ифодаланади: масалан, ҳар юз йилда бир марта ёки ҳар эллик йилда бир марта шундай тошқин содир бўлиши мумкин.

Тошқинларнинг барчаси ҳисоблаб чиқилган. Аммо қачон содир бўлишини олдиндан айтиш жуда қийин, чунки ҳозирги кун прогнози етарли бўлмайди. Бу алоҳида ҳолат эмас. Шимолий Евросиё бутунлай сув тошқинлари остида. Россия ҳудудида жуда кўп муаммолар бор, шаҳарлар сув остида. Бизда ҳам шундай манзара. Ҳукумат бундай вазиятда одамларни ташлаб кетмаётгани, уларнинг хавфсизлигини таъминлаш учун барча куч ва воситаларни йўналтиргани қувонарлидир”, — дея хулоса қилди олим.

Қозоғистоннинг Eurasia суғурта компанияси ҳисоб-китобларига кўра, тошқин оқибатида юзага келиши мумкин бўлган зарар тахминан 6 миллиард тенгени ташкил қилиши мумкин. Расмийлар ҳозирча бу борада расмий маълумот бермаган. Тўқаев сув тошқини туфайли Остона халқаро форумини бекор қилган. У бу қарорни вайронагарчилик оқибатларини бартараф этиш учун маблағни тежаш зарурлиги билан асослаган. Форум жорий йилнинг 13—14 июнь кунлари бўлиб ўтиши керак эди.