Нега «яшил» энергия фойдасига газдан воз кечиш лозим?

Нега «яшил» энергия фойдасига газдан воз кечиш лозим?

Бугунги кунда иқлим ўзгариши, атмосфера ҳавоси ифлосланиши ва бошқа долзарб экологик муаммолар кечиктириб бўлмас чора-тадбирларни тақозо этмоқда. Ана шундай чоралардан бири қайта тикланадиган манбалардан олинадиган электр энергиясидан фойдаланишга — «яшил энергетика»га тўлиқ ўтишдир.

Иссиқхона газлари ташламалари камаяди

Аҳоли зичлиги юқори бўлган шаҳарларда (масалан, Тошкентда) ҳавонинг ифлосланиши аҳоли саломатлигига сезиларли таъсир кўрсатади. Газдан электр энергиясига ўтиш эса нафас йўллари касалликларини камайтириш орқали аҳоли саломатлигини яхшилайди.

Қайта тикланадиган манбалардан олинадиган электр энергияси — қуёш, шамол ва гидроэнергетикадан фойдаланиш — карбонат ангидрид (CО₂) ва метан газлари камайтиришга ёрдам беради. Мисол учун, қуёш панеллари ёки шамол турбиналари ёрдамида электр энергиясини ишлаб чиқаришда, эксплуатация босқичида углерод чиқиндилари деярли йўқ.

Факт!

Табиий газни ёқиш пайтида ҳар бир кубометр газ учун тахминан 2,75 кг CО₂ ажралиб чиқади. Бу жараён, шунингдек, оз миқдорда метан чиқаради, бу карбонат ангидриддан 25-28 марта кучли иссиқхона газидир. Иқлим ўзгариши бўйича ҳукуматлараро панель (IPCC) маълумотларига кўра, қазиб олинадиган ёқилғидан фойдаланишни қисқартириш аср ўрталарида углерод нейтраллигига эришишнинг асосий қадамларидан биридир.

Ҳаво сифати яхшиланади

Газ қозонлари ва печлар ўзидан НОₓ чиқаради, бу эса яшаш жойлари ва атрофидаги ҳаво сифатини ёмонлаштиради. Ушбу бирикмалар тутун ва кислотали ёмғирнинг шаклланишига ҳисса қўшади ва инсон саломатлигига салбий таъсир кўрсатади. Газдан фойдаланишдан воз кечиш эса аҳоли пунктларида ҳаво сифатини ёмонлаштирадиган азот оксиди (НОₓ) каби заҳарли моддалар эмиссиясини камайтиради. Чунки электр иситкичлар ва иссиқлик насослари НОₓ ёки бошқа заҳарли бирикмалар чиқармайди. Бу хонадонлар ва шаҳарларда ҳаво сифатини яхшилаш учун, айниқса, муҳимдир.

Факт!

Овқат пишириш жараёнида газ плитаси соатига тахминан 0,2-0,3 куб метр табиий газни ёқади, бу соатига 0,4-0,6 кг CО₂ ташламалари ажралиб чиқади дегани. Электр печь эса соатига ўртача 2-3 кВт / соат энергия (қайта тикланадиган манбалардан олинадиган энергия) истеъмол қилади, зарарли ташламалар эса деярли йўқ (соатига 0,05 кг CО₂ дан кам).

Метан хавфи бартараф этилади

Табиий газни қазиб олиш ва ташиш жараёнида кучли иссиқхона гази — метан ажралиб чиқади. Метан сизиб чиқишини назорат қилиш жуда қийин ва углероднинг салбий таъсирини сезиларли даражада оширади. Электр энергиясидан, айниқса, қайта тикланадиган манбалардан фойдаланиш эса бу хавфни бутунлай йўқ қилади.

Энергия самарадорлиги оширилади

Замонавий электр жиҳозлари (масалан, индукцион печлар, иссиқлик насослари) газга қараганда анча тежамкор, бу эса умумий энергия сарфини камайтиради.

Малумот: индукцион печлар энергия йўқотилишини камайтиради ва самарадорлиги тахминан 85-90% ни ташкил қилади, газ плиталарида эса бу рақам тахминан 60% га тенг.

Иссиқлик насослари (ҳаво, сув) анъанавий газ тизимларига қараганда камроқ энергия сарф қилади. Масалан, бундай насосларнинг энергия конвертация қилиш самарадорлиги 300-400% га етиши мумкин.

Атмосферага 6,5 миллион тонна зарарли газлар чиқишининг олди олинади

Юқорида келтириб ўтилган омиллар, умуман, бутун дунё экологик вазиятни барқарорлаштириш, атроф-муҳит ифлосланишини камайтириш, иқлим ўзгаришларининг салбий оқибатларини юмшатиш ва бошқа долзарб муаммоларни бартараф этиш мақсадида тўлиқ «яшил энергетика»га ўтмоқда. Хусусан, Ўзбекистонда ҳам 2030 йилга келиб ишлаб чиқаришда қайта тикланадиган энергия манбаларининг улушини 54 фоизга етказиш, 19 минг МВт қувватга эга қўшимча «яшил қувватлар»ни қуриш кўзда тутилган. Шунингдек, 3400 МВт қувватга эга 18 та қуёш ва шамол электр станцияси ҳамда 1800 МВт қувватга эга энергия сақлаш тизимини ишга тушириш мақсад қилинган. Мазкур чора-тадбирлар «яшил энергия» ишлаб чиқариш ҳажмини 12 миллиард кВт/соатгача ошириши кутилмоқда. Бу 5 миллион хонадоннинг йиллик истеъмолига тенг бўлиб, атмосферага 6,5 миллион тонна зарарли газлар чиқишининг олдини олади.

Айни пайтда қуёш энергетикаси салоҳиятини ривожлантириш бўйича 8 та давлат-хусусий шериклик лойиҳаси амалга оширилиб, 1,3 миллиард долларлик 4,3 миллиард кВт/соат (1,6 ГВт) ишлаб чиқарилмоқда. Умуман олганда, 2025 йилда мамлакатимизда 84 миллиард кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқариш режалаштирилган, бу 2016 йилга нисбатан 25 миллиард кВт/соат ёки 1,5 баробар кўпдир.

«Газ плиталаридан босқичма-босқич воз кечиш лозим»

Америка Қўшма Штатларида олиб борилган тадқиқотлар газ плиталари турли касалликларга сабаб бўлишини кўрсатмоқда. Хусусан, 2023 йилги тадқиқотларда АҚШ хонадонларининг қарийб 40 фоизида жойлашган газ плиталари мамлакатда болалар астма касалликларининг 12,7 фоизига, яъни 650 000 нафар боланинг шу касалликка чалинишига сабаб бўлган. Қолаверса, газ плитаси ёқилганда ва тўлиқ қувватда ишласа, ҳавога бир қанча ифлослантирувчи моддалар чиқариши ҳам қайд этилган.

«The Guardian» нашрининг ёзишича, газ плиталаридан чиқадиган зарарли моддалар ҳар йили 40 000 нафар европаликнинг ўлимига сабаб бўлмоқда, бу автоҳалокатлар натижасида вафот этганлар сонидан икки баравар кўп. Европа Иттифоқи ва Буюк Британиядаги уй хўжаликларида ўтказилган тадқиқотларга кўра, газ плитасидан фойдаланиш инсон ҳаётини ўртача икки йилга қисқартиради. Шу ва бошқа тадқиқотлардан келиб чиққан ҳолда Европа соғлиқни сақлаш иттифоқи барча давлатларни газ печларига чеклов ўрнатиш ва босқичма-босқич воз кечишга чақирган.

Юртимизда аҳоли сони йилдан-йилга ошиб бормоқда. Статистика агентлиги маълумотларига кўра, Ўзбекистоннинг доимий аҳолиси сони 37 миллион 543,2 минг кишига етди ва 2024 йилда аҳоли ўсиши 2 фоизни ёки 743,4 минг кишини ташкил этди (2025 йил 1 январь ҳолатида). Аҳоли энг зич ҳудуд эса Тошкент шаҳри ҳисобланади. Албатта, ҳар ким энг қулай шароитларда яшашни истайди ва бунга ҳақли. Аммо табиат ҳақида ҳам қайғуриш, нафақат ўзимиз, балки атроф-муҳит билан ҳисоблашиб яшаш вақти келди.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Бўлимга тегишли қизиқарли хабарлар

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Озод этилган исроиллик асирнинг сўзлари кўпчиликни ҳайратлантирди: "Сафингизда бўлишни истардим"

Фаластин қаршилик ҳаракати томонидан асирга олинган ва кейинчалик озод қилинган яҳудий Александр Турбонов тутқунликда бошидан ўтказганлари ҳақида ҳайратланарли баёнот берди.

Америкаликлар Зеленскийга бир соат вақт берди

14-16 февраль кунлари бўлиб ўтган Мюнхен хавфсизлик конференциясида Қўшма Штатлар яна "ҳарбий ёрдам эвазига қарзни узиш сифатида" Украина ресурсларини қазиб олишни назорат қилишни талаб қилган.

Кремлнинг ғалати баёноти

Музокаралар томони ҳатто имзоланган келишувларни ҳам бажармаётган вазиятда Москва қандай ҳаракат қилиши керак?" деган саволга жавоб берар экан, Песков шундай деди...

Ернинг ички ядроси 15 йилдан кейин тўхтайди — олимлар

Ернинг ички ядроси 15 йилдан кейин тўхташи мумкин, Nature бу ҳақда олимларнинг баёнотига асосланиб хабар берди.

Россия телевидениеси армия Шимолий кореяликларни "тугатиб қўйганини" айтди, "янги тўда" кутилмоқда

Россия давлат телевидениесидаги Кремль тарғиботчиси Шимолий Корея аскарлари Украина билан урушда иштирок этаётганини тан олди.

Хонанда Ширин Абдуллаева оламдан ўтди

Ширин Абдуллаева наманганлик энг бой инсонлардан бири Баҳодир Абдуллаевнинг кичик қизи эди...

Пезешкиан АҚШ ва Исроилни қўрқитди

АҚШ ва Исроил Эронга зарба беришга журъат этса, Эрон юз баробар кўпроқ ядро объектлари қуради.

"Даҳшатли рақиб" - Олександр Усик ўзининг энг кучли рақиби номини айтди, бу Тайсон Фюри ёки Энтони Жошуа эмас

Айнан шу сабабдан Усик "Del Boy"ни ўзининг энг кучли рақиби сифатида алоҳида таъкидлайди.

Хитойликлар Тошкентда байроқ кўтариб оммавий тадбир ўтказди

15 февраль куни тонгда похтахтнинг Чилонзор туманидаги Миллий боғ ҳудудида ўнлаб Хитой фуқаролари турли хил байроқ ва шиорлар билан овозини кўтариб, оммавий тадбир ўтказди. Ҳокимлик ва куч тузилмалари бундан бехабар.

Танзила Нарбаева: “Ширин Абдуллаеванинг вафоти барчамизни чуқур қайғуга солди“

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати раиси Танзила Нарбаева Ширин Абдуллаеванинг вафоти муносабати билан ҳамдардлик билдирди.

Геологлар улкан олтин захирасини топиб олди

Узоқ вақт ер остида яшириниб ётган кон яқинда топилди ва ундаги олтин миқдори ҳайратланарли даражада кўп эканлиги аниқланди.

Актриса Феруза Норматова кибербуллингга учради

Бунақасига биринчи марта дуч келишим. Қип-қизил кибербуллинг, мен ҳатто маниакал кибербуллинг деган бўлардим.

Ўзбекистонда пенсия ва нафақалар миқдори оширилиши мумкин

Жорий йилнинг 4 февралида Статистика агентлиги «2024 йил декабр ойида ўтган йилнинг май ойига нисбатан ҳисобланган истеъмол нархлари индексидан келиб чиқиб, 2025 йил учун ҳисобланган минимал истеъмол харажатлари (МИХ) қиймати бир ойда киши бошига 669 минг сўмни ташкил этгани»ни маълум қилди.

Руслар митингга чиқди

"Бироқ биз доимо: "Сизлар учун пул йўқ", деган гапни эшитамиз".

Олимлар ядро қишидан омон чиқа оладиган бешта давлатни санаб ўтишди

Тадқиқотчиларнинг фикрича, Австралия, Янги Зеландия, Исландия, Вануату ва Соломон ороллари аҳолиси омон қолиши мумкин.

Зеленский президентликдан кетиш шартини айтди

Мен Путин учун жуда ноқулай одамман. Биз бир-биримизни биламиз.

Трамп АҚШга душман давлат номини тилга олди

Венесуэла — АҚШнинг душмани. Оқ уй раҳбари Доналд Трамп журналистлар билан учрашувда шундай баёнот берди.

Украиналиклар Путин баёнотига жавоб берди

Россия Президенти Владимир Путин бир соат олдин унга Россия Қуролли Кучларининг 810-бригада ҳарбий хизматчилари "Курск вилоятида Украина чегарасини кесиб ўтганлиги" ҳақида хабар берилганини айтди.

Сув остида кўрилган энг улкан тирик мавжудот: У 34 метр узунликда ва Наполеон давридан бери яшаб келмоқда

Океаннинг ўзидан пайдо бўлган маржон рифлари ернинг хазинаси ҳисобланади, чунки улар кўплаб денгиз жонзотларига бошпана беради ва...

Зеленский АҚШ берган пулнинг ярми қаерда эканлигини билмайди

Украинада узоқ вақтдан бери сайловлар бўлмаган.

Ўзига ўзи режиссёр

1972 йилда Ким Ир Сеннинг 60 йиллиги нишонланганидан сўнг, ҳар бир вояга етган шимолий кореялик уйдан ташқарида доимо кўкрагига раҳбарнинг сурати туширилган нишонни тақиб юриши шарт эди....

Сирдарёдаги боғчалардан бирида амалиётчи ходим болага игна санчиб қўрқитди

Шунингдек, экспертиза хулосасига кўра болага бир неча бор игна санчилгани тасдиқланиб, амалиётчи ходимга нисбатан БҲМнинг бир баравари миқдорида жарима жазоси тайинланган.

Тошкентдаги 71-мактабда номаълум шахс “қон тўкилиши” билан таҳдид қилди

Қайд этилишича, Мирзо Улуғбек туманидаги 71-сонли умумтаълим мактабида таълим жараёнлари бошқарма томонидан тўлиқ назоратга олинган.

Андижонда хонадонлардан бири ёниб кетди

Соат 14:32 да айтилган манзилга ёнғин қутқарув экипажлари етиб борган ва соат 15:02 да содир бўлган ёнғин батамом ўчирилган

Тошкентда ҳайдовчи ухлаб қолиши оқибатида Lacetti учта машина билан тўқнашди

19 февраль куни эрталаб Тошкентнинг Махтумқули кўчасида Lacetti автомобили олдинда ҳаракатланаётган машиналарга урилиб кетди.

Брюсселда яна отишма юз берди

Полиция бунга маҳаллий наркотик сотувчилари ўртасидаги қуролли тўқнашув сабаб бўлганини айтмоқда.

Тесла Ҳиндистондаги энг яхши жойларга боради

Америкалик электромобил ишлаб чиқарувчи Тесла яқин орада Ҳиндистонда тўғридан-тўғри сотувни бошлайди, деб хабар беради Америка матбуоти хабардор манбаларга таяниб.

НАСА Ер ва астероиднинг тўқнашиш эҳтимолини оширди

НАСА астероид (2024 YR4)нинг Ер билан билан 2032 йилда тўқнашиш эҳтимолини оширди.

Исроил армияси Ливандаги бешта ҳудудда қолиши маълум қилинди

Ливан жанубидаги ҳудудларни тарк этаётган Исроил армияси Ливан ҳудудидаги бешта позицияда қолади.

Қайси смартфонлар қимматбаҳо саналади ва нега уларга талаб ошмоқда?

Жаҳон смартфонлар бозорида истеъмолчилар қизиқиши қимматбаҳо телефонлар томонга оғмоқда. 2024 йилда сотилган ҳар тўртинчи телефон премиум тоифага мансуб, дейилади Counterpoint Research (CR) агентлиги ҳисоботида.

Бухоро вилоятида 47 та АГТКШ ўзаро тил бириктириб, газ нархини асоссиз равишда оширгани аниқланди

Барча ёнилғи қуйиш шохобчалари бир вақтнинг ўзида ёки кетма-кет ҳеч бир сабабсиз 1 куб метр газ нархини 3850 сўмдан 4150 сўмга кўтарган.

АҚШ Туркманистонга айланиб бормоқда: Трампнинг туғилган кунини байрамга айлантиришни хоҳлашмоқда

Республикачилар Трампнинг туғилган кунини федерал байрам сифатида эътироф этишни таклиф қилмоқда. Республикачилар партиясидан сайланган конгрессменлар президент Трампга содиқликларини амалда исботлашга шошилмоқда.

Италиянинг Савона портида нефт танкерида портлашлар содир бўлди

Газетанинг ёзишича, Seajewel номли нефт танкери юкни тушириш жараёнида портлаган.

Трамп Киевни иқтисодий мустамлакага айлантирмоқчи

Олдинроқ, АҚШ президенти Дональд Трамп Украинага нодир ер элементларини АҚШ ёрдамига алмаштиришни таклиф қилганди. The Daily Telegraph нашрининг ёзишича, Трампнинг ушбу шартлари «Германия ва Японияга 1945 йилдаги мағлубиятидан кейин қўйилган молиявий санкциялардан ҳам ёмонроқ».

Путин учун фожиа: Сурияда Россиянинг асосий авиабазаси шармандали зарбага учради

Путин Африка операциялари учун муҳим логистика нуқтаси бўлган Латакиядаги ҳарбий база устидан назоратни сақлаб қолишга интилмоқда.

Зеленский: Россия мен билан музокаралар о'тказиш “осон эмас”лигини яхши билади

Украина ҳеч қачон ўз ҳудудининг бир қисмидан воз кечмайди...

Ғарбий Африкада нима учун бунчалик кўп олтин бор?

Ғарбий Африка асрлар давомида машҳур олтин қазиб олиш маркази бўлиб келган. Бу ҳол қадимги Гана империясига бориб тақалади. Мазкур империя ўзининг бой захиралари ва ривожланган савдо тармоқлари туфайли "Олтин мамлакати" номини олган.

Жирунинг АҚШдаги уйидан ярим миллион евролик соатлар ўғирлаб кетилган

Лос-Анжелесда Оливье Жирунинг уйи талон-тарож қилинди.

Сурхондарёда аёл ва боласи ўлдирилиб, уйи ёқиб юборилди

Мазкур ҳолат юзасидан жиноят иши қўзғатилиб, ҳозирда дастлабки тергов харакатлари олиб борилмоқда, дея маълум қилди Бош прокуратура.

Туркияда шартли кириш тартиби бекор қилинди — Бош консулхона

Туркия 2025 йил февралдан бошлаб шартли кириш (şartlı giriş) тартибини бекор қилди. Бу ҳақда Ўзбекистоннинг Истанбулдаги Бош консулхонаси хабар берди.