МДҲда автомобиллар муаммоси: нархлар ошиб, сотувлар камаймоқда (Xitoy HAVALнинг сўмдаги нархи қанча?)
Бутун дунёда кузатилётган кескин инфляция, айниқса, МДҲ мамлакатларида ўз таъсир кўрсатмоқда. Биринчи навбатда автомобиль бозорида нархлар ошмоқда, бундай ўсиш, жумладан, Ўзбекистонда ҳам давом этиши мумкин. Бундай хулосага Россиянинг "Auto-Broker Club" автомобиль журнали мутахассислари ўзлари эълон қилган қиёсий нарх таҳлили натижаларидан келиб чиқишди.
Мақола муаллифларининг фикрича, Россия иқтисодиёти МДҲ учун ҳал қилувчи аҳамиятга эга, чунки ҳамдўстликнинг қолган саккизта давлати у билан турли даражада боғлиқ.
Россия Федерациясида янги автомобиль бозоридаги муаммолар 2021 йилда бошланган, аммо Украинадаги барчага маълум воқеалардан кейин Россия автомобиль бозори ҳақиқий инқирозга учради. Февраль ойининг охиридан март ойининг бошигача янги автомобильлар нархи кескин ошган. Бунинг бир қанча сабаблари бор. Россияга қарши санкцияларнинг кучайтирилиши муносабати билан Европа, Америка, Япония ва Корея компаниялари Россия автомобиль ишлаб чиқарувчилари билан ҳамкорликни тўхтатди. Заводлар узоқ вақт ишламай қола бошлади. Европа, Япония ва Корея концернлари Россиядаги автомобиль заводларини сиёсий сабабларга кўра мажбуран тўхтатиб қўйди. Вазият умумий макроиқтисодий беқарорлик ва рубль курсининг кескин ўзгариши туфайли янада оғирлашди. Бундан ташқари, таъминот занжирлари бузилиши туфайли бутловчи қисмлар ва хомашё таннархи ошган.
МДҲдаги энг йирик диллер холдингларидан бири бўлган Avilon Group таҳлилий маълумотларига кўра, Россияда автомобильлар нархи 2022 йил апрель ойи бошида 30-40 фоизга ошган. Май ойининг охирида Автостат хабар беришича, январь ойига нисбатан Россия Федерациясида энг машҳур кроссовер моделлари 21-56 фоизга ошган (фақат тавсия этилган чакана нархлар ҳисобга олинган, диллерлардаги ҳақиқий нархлар янада ўзгарган).
Илгари машҳур бўлган бир қатор моделлар, асосан, уларни тарқатиш тармоқларига етказиб бериш тўхтатилганлиги сабабли, сотиб олиш мумкин бўлмаган. Буларга Wolksvagen Taos, Hyundai Sreta, Kia Celtos, Toyota RAV4 ва бошқалар киради.
Бироқ, июнь ойида рубль курси барқарорлашганидан сўнг, июль ойида Россия Федерациясидаги баъзи машҳур моделлар нархнинг ўсишини қисман қоплаган ҳолда, бироз "пастлади". Шундай қилиб, Auto Discovery тадқиқотига кўра, Тулада йиғилган Haval Jolion кроссовери бугунги кунда 2,25 миллион рубль (403 677 678 сўм) туради, бу июнь ойига нисбатан 6 фоизга арзон. Аммо июль ойида Haval F7 нархи 3 фоизга тушиб кетди ва ҳозирда 2,92 миллион рубльни (523 883 920 сўм) ташкил этмоқда.
Аммо шунга қарамай, мутахассислар, асосан, ҳозирги реал вазиятга эътибор беришади. “Россия бозоридаги энг оммабоп автомобиль – маҳаллий Лада Веста йил бошидан буён 30 фоизга қимматлашди. Ва бу фақат расмий маълумотлар. Дилерлик дўконларида нархлар ва мажбурий қўшимча имкониятлар туфайли нарх 100%га ўсиши мумкин ва аллақачон 2 миллион рубльга етиб қолди" маълумот бермоқда нуфузли Ауто.Маил.Ру портали. Ва бу сотилган автомобильлар сони доимий равишда камайиб бораётганига қарамай.
Беларус автомобиль бозорида вазият Россиядагига ўхшаб кетса-да, унчалик оғир эмас. Беларус ҳам Ғарб санкциялари остида.
Қозоғистонда ҳам автомобильлар нархининг ошиши ва аввал Россия Федерациясидан етказиб берилган бир қатор моделларнинг етишмаслиги кузатилди. 2022 йил февраль ойининг охиридан август ойи бошигача Қозоғистонда янги автомобильлар 20 фоиздан кўпроққа қимматлаган. Масалан, Hyundau Accent январь ойида модификациясига қараб 6,4 – 7,5 миллион тенге (147 362 351 сўм – 172 690 255 сўм) оралиғида бўлган бўлса, август ойи бошида 7,8 – 10,7 миллион тенге (179 597 826)га туша бошлади. 430 сўм) - динамика + 22-30%. Лада Гранта 2022 йил январь ойида Қозоғистонда 3,7 миллион тенге (85 193 859 сўм) туради, бугунги кунда эса камида 4,7 миллион тенге (108 219 226 сўм) туради, яъни + 27 фоиз ўсиш.
