Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий ким эди: даҳрийми ё диндор?

Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий ким эди: даҳрийми ё диндор?

Яқин ўтмишимизнинг энг ёрқин ва зиддиятли зиёлиларидан бири Ҳамзадир.

У ким эди: диндорми ё даҳрий? У паранжи ташлаш компаниясига бош қош бўлганми? У ростдан ҳам хотинбоз, маиший бузуқ бўлганми? Биз у ҳақда нимларни биламиз?

Яқинда миллатпарвар ёзувчи Набижон Боқий тарихий далиллар асосида ҳужжатли роман ёзиб тугатди.

(Бугунги ёшлар Н.Боқийнинг Ўзб.ССР КГБси архивини обдон ўрганиб, Қодирийнинг фожиавий ўлими ҳақида “Қатлнома”, Тожикистон компартияси архивини йиллаб титкилаб, “босмачи”лик ҳаракати ва турк генерали Анвар пошо ҳақида “Чингиз афандига мактублар” каби ҳужжатли қиссалар ёзганидан кўп ҳам хабардор бўлмаса керак. Мазкур асарлари хорижий давлатларда жуда машҳур ва қайта-қайта нашр этилаётир. Ажабмаски, яқин йиллар ичида ўзбек ўқувчилари ҳам адибнинг ажойиб ва нодир асарларидан баҳраманд бўлиб қолса...)

Хуллас, миллатнинг жонкуяр ёзувчиси Набижон Боқий билан Ҳамза Ҳакимзода Ниёзий шахсияти ва ҳали “сиёҳи қуримаган” “Қизил тошбўрон” романи ҳақида суҳбатлашдик.

– Набижон ака! Аввало янги романингизни ёзишга ундаган омиллар ва асарнинг яратилиш жараёни ҳақида гапириб берсангиз.

Биласизми, буни ёзиш учун ҳозирликни тахминан 25 йиллар аввал бошлагандим. Ўзбекистон давлат архивига борсангиз, Ҳамзага тегишли ҳужжатларни олганлар рўйхатида албатта менинг исми шарифимни топасиз. Ҳатто улардан нусха кўчириб, Қўқондаги музейига ҳам олиб бориб берганман. Расмий ҳужжатлардан ташқари, Ҳамза ҳақида ёзилган хотираларни ўқидим, маълумотларни ўша пайтдаги маҳаллий матбуот нашрларидаги хабарлар билан солиштирдим. Ижтимоий тармоқда менинг саҳифамни кузатганлар ҳали Қўқон, ҳали Хива, ҳали Шоҳимардонга борганимни кўриб, бекорчиликдан айланиб юрибди, деб ўйласа керак. Мен бекорчихўжамасман. Қолаверса, хонада ўтириб ҳиссиз ва тузсиз “эъжод” қиладиган ғўр ёзувчи ҳам эмасман. Ҳамза ҳақидаги асарни икки йил давомида суткасига ўн соатлаб ўтириб ишладим. Ишонсангиз, романни етти марта қайта ёздим. Бирорта асарим устида бунчалик кўп ўтирмаганман. Буюк ўрус ёзувчиси Толстой ҳам “Уруш ва тинчлик” устида шундай ишлаган.

Шу давр ичида битта хулосага келдим: БИЗ ҲАМЗАНИ ЯХШИ БИЛМАС ЭКАНМИЗ!

– Набижон ака, бизга ҳам шу қизиқ: Ҳамза ким? У ҳақда бугунги одамларнинг, айниқса, диндор кишиларнинг билгани шу: у дин душмани, паранжи ташлаш компаниясининг яловбардори, муқаддас динимизни ҳажв қилиб шеърлар ёзган шаккок шоир, совет давлатининг мафкуравий тарғиботчиси... Яна хотинбоз бўлгани учун тошбўрон қилинган баттол шахс деб билса керак.

– Эээээ... Нималар деяпсиз?! Ҳамзахон 1911 йилда, яъни 23 ёшида исломнинг асосий арконларидан бири бўлмиш ҳаж амалини адо этиб қайтган асл мусулмон эди. Чўнтагида олтмиш сўм билан Яратганга таваккал қилиб муқаддас тупроқларни зиёрат қилиш учун отланган ҳожи эди. У бугунги айрим кишилардай гуноҳни қила-қила, бировларнинг ҳақини еб-еб, энди гуноҳимни ювиб келай деган чучмал тушунча билан борган ғофиллардан эмасди.

Ҳамза Шоҳимардонда хурофот аҳлининг думини туккани айни ҳақиқат ва унинг бу иши советлар даврида динга қарши курашчи сифатида талқин қилинган. Ифлос коммунистлар бу билан ҳам Ҳамзанинг, ҳам диндорларнинг шарафини булғайди, номига доғ туширишга эришади. Халқимиз жудаям содда, айниқса, диний тушунчаларда ўта ҳассос. Бундан ўша камномуслар унумли фойдаланган. Хотинбоз дейилганига келсак, унинг никоҳида хотини бўлган, аммо ҳозирги арбобча ва шоирчаларга ўхшаб ўйнаши бўлмаган. Динни ҳажв қилган бирор асарини кўрсатиб бера оласизми? Хурофот аҳлига қарши курашгани бор гап, аммо динга, асл диндорларга қарши эмас. У беш вақт намозини канда қилмаган, исломий рукнларга қатъий риоя этадиган покдомон киши бўлган. Араб тилини, форс тилини мукаммал билган, энг қизиғи, отасига арабча, форсча мактублар ёзган. Бу отасининг ҳам саводли киши бўлганини тасдиқлайди.

– Ҳамза Шоҳимардонга қандай бориб қолган? Аслида у ерда нималар содир бўлганди? Уни тошбўрон қилингани ростми?

– Ўтган асрнинг 17 йили чор россияда ҳукумат ағдариб, Ленин ва унинг ҳамтовоқлари иқтидорга келган бир пайтда Қўқонда мухторият тузилади, яъни мустақиллик эълон қилинади. Аммо қонхўр болшевиклар шаҳарни тўпга тутиб, халқни қонига ботириб, зиёлиларнинг умидини сўндиради. Ўша даврнинг энг машҳур шоири ким эди, биласизми? Чўлпон эмас! Фитрат ҳам, Усмон Носир ҳам эмасди. Сўфизода эди. Наманганлик шоир ўша даврнинг энг кучли ва жудаям иқтидорли ижодкори эди. Жадидларнинг отаси десак ҳам бўлади. (Унинг ижодига ҳам ҳали етарли эътибор ва баҳо берилган йўқ). Хива хонлигининг Хўжайли шаҳри Мовароунннаҳрнинг маънавий дарвозаси эди. Жадидчилик насимлари Боғчасарой томонлар эсиб, энг аввало шу шаҳарга етади. У чоррраҳада жойлашган ажойиб шаҳар бўлган. Сўфизода ўша ерда мактаб очган эди. У Ҳамзанинг устози бўлган. Ҳамза устозининг ёнига бориб, мактабда дарс беради. У ўта камбағал, ночор аҳволда бўлган. Мактабдорлик орқасидан қўл учида кун кечирган. Кейинчалик Қўқон, Марғилон шаҳарларидаям янгича усулдаги мактаблар очиб, миллатни илмли қилиш ва шу йўл билан нажотга эришиш ҳаракатига тушади. Унинг ўқувчилари қисқа муддатларда савод чиқариб, илмда илгарилаб кетарди, яъни педогогик услуби зўр бўлган.

Ўша даврдаги ўрис амалдорларга унинг бу сайи ҳаракатлари ёқмаган. Таъқиблардан зада бўлган шоир ота юрти Аввалга келиб қолади. Аввал Фарғона шаҳрининг ғарбида, Қувасой томонида жойлашган қишлоқ. Бу ерда у халқ хизматда бўлади. Лекин унинг машҳурлиги, ҳаракатчанлиги айрим маҳаллий корчалонларга ёқмайди. Шу боис унинг устидан Йўлдош Охунбобоевга қайта-қайта шикоят қилаверадилар. Йўлдош ота Аввалга келганида Ҳамза бир гуруҳ кишилар билан кўприк қурилишида жавлон уриб турган бўлади. “Сизларга керакмасми Ҳамзахон? Унда у ўзимизга тан”, дейди-да, уни фойтунига ўтқизиб, Шоҳимардонга жўнайди.

Шоҳимардонда янги артел (колхоз) тузилган, аммо халқ ишлашни хоҳламаётган эди. Чунки ер мулкдорлардан тортиб олиниб, гўё умумхалқ мулки деб эълон қилинган эди. Халқ тузини тотиб, тузлиғига тупурадиган нонкўр эмасди, шунинг учун артелда ишлашдан бош тортади. Бу ер эгаларининг ҳақига хиёнат эканини биларди. Ҳукумат Ҳамзанинг машҳурлигидан фойдаланиб бу ердаги ишларни ўнгламоқчи бўлади.

Шоҳимардонда машҳур зиёратгоҳ бор, мақбара. Ундаги қабр ҳазрати Али жанобларига нисбат берилади. Менимча, бу рамзий қабр бўлиши керак, чунки у зоти шарифнинг араб тупроғига дафн этилганлари ҳаммамизга маълум. Шу мақбарага қўтоснинг думини осиб қўйган хурофотчилар зиёратга келган оми халқни алдаб, бойлик орттириб юрган бўлади. Қандай қилиб дейсизми? Қорни оғригангаям, песгаям, моховгаям, туғмаётган жувонгаям, тутқаноққаям шу думнинг толасини “банияти шифо” деб пуллайверади. У ерда ҳар куни қанчадан қанча қўйлар, товуқлар сўйилиб, қабр эгасидан мурод ҳосил бўлишини тилайдилар.

Шу ишлар ислом динига тўғри келадими? Ширк эмасми қабрларга сиғиниш? Бу хурофотми ё бидъатми, нима бўлсаям, севимли Пайғамбаримиз олиб келган динга алоқаси борми? У зот каъбатуллоҳдаги бут-cанамларни йўқ қилиш учун келмаганларми? Ҳа, балли!

Ҳамза диний олим эди. У саводини Намангандаги мадрасада чиқарган эди. Шунинг учун у Шоҳимардондаги найрангбозларнинг думини тугишга киришди. Ўша машъум думни олиб ташлашни буюриб, касалларга табибларга учрашни тавсия қилади. Олтиариққа бориб келса, дум ҳалиям турган бўлади. Тўртта миршабнинг тепасида ўзи туриб, уларга думни олдираётган пайти...ўз тижоратидан айрилаётганини англаган хурофотчи, салласи катта, ақли ноқис “шайх”лар оломонни уларга қарши қайрайди. Оломон ким эди, биласизми? Ўша атрофдаги бўзахонада бўза ичиб ўтирган авбошлар эди. Бўза дегани ароқ эканини билсангиз керак? Маст-аласт безорилар миршабларни ура бошлайди. Натижа нима бўлиши Ҳамзага маълум эди. Миршабларнинг сочидан бир тола соч тўкилса, қўшимча кучлар ташланиб, ҳаммасини қириб ташлар эди. Шунинг учун у оломонни қайтаришга уринади. Бундан фойдаланган бир кимса кўзи қонга тўлган йигитларга “Асл айбдор аслида шу!” деб қора кучни унга йўналтириб юборади. Хуллас, Болта деган йигит Ҳамзанинг қорнига шартта пичоқ тортиб ташлайди. У гурсиллаб ерга йиқилади. Қотиллар шунда ҳам тўхтамай, девордан катта бир тошни кўчириб олиб, ўлган тананинг устидан тош билан уриб ўтаверадилар, ўтаверадилар... Кейин мажақланган танани тоғдан улоқтириб юборишади. (Бу ҳақда Ўзб.Давлат архивида Ф.р. -. 1714, оп № 5, дело № 327, дело № 328 рақамлари остида "махфий" сақланаётган – "Убийство Хамзы Хакимзаде» – жилдтахламларини кўздан кечириб кўришингиз мумкин)

Энди айтингчи, исломда ароқ ичиш жоизми?! Бидъат-хурофотга қарши курашган одамни сўйиб ўлдирган қотиллар қаҳрамон саналадими?! Агар одам айбдор бўлган тақдирдаям, уни қозининг ҳукмисиз ўлдириб юбориш мумкинми?! Менимча, уни шаҳиди аъло бўлмасаям, мазлум ва ноҳақлик қурбони десак, адашмаймиз.

– Уни хотинбоз, паранжини ташлашга бош қош бўлган, дейдиганларга нима дейсиз?

– Нимаям дердим, бир мўмин-мусулмонга туҳмат қилган одамларнинг жазосини мен бермайман, Ўзи беради. Паранжини аллақачон ташлаб бўлган эди аёллар... Молотовнинг бу ҳақдаги қарори чиққан эди. Бунақа чучмал ва ёлғон хабарнинг шаклланишига ўша машҳур “Оловли йиллар” киноси сабаб бўлса керак. Ўша кинонинг сенарийсида ҳам бунақа жойи бўлмаган, аммо ўрис режиссёри “престижний бўлади” деб тасвирга олиш пайтида шунақа саҳнани тиқиштириб юборган экан. Кейин совет даврида унинг асарларини бузиб чоп этишди. Масалан, яша, Турон, деган сатрини “Яша, шўро”, деб ўзгартирган олимлар катта-катта унвонларни олиб, кайфу сафода кун кечириб ўтди. Бундайин хиёнатларда Ҳамзанинг нима айби бор?!

“Келди очилур чоғинг...” деб бошланадиган шеърини ҳам паранжига нисбат бериб тушунилади. Бу хато! Ушбу шеърни аёлларни маърифатга чорлаш учун ёзган, рўмолингни еч, кўкрагингни, сонингни очиб юр деб ёзмаган. Агар совет мафкураси шундай талқин қилган бўлсаю кимдир шунга ишонса, нимаям дердим, билганини қилсин. Аммо Қуръони каримда ҳам “...фосиқ келтирган хабарни текширинг...” деган мазмунда оят бор, тўғрими?

– Тўғри, “Ҳужурот” сураси, 6-оятда шундай амр бор. Набижон ака, айрим муштарийлар кўнглидан: “Мана шу гапларга далил борми?” деган фикр ўтса, ажабмас.

– Ўўўў зўрку?! Ана архивга борсин, текшириб кўрсин истаса... Каллангиз ишласа, дўппини бошдан олиб ўйлаб кўрингчи, агар ростданам Ҳамза ёмон бўлса, уни оқлашдан менга нима наф? У менинг бобомми ё хотинимнинг тоғасими? Ё “тепа”дан кимдир менга шундай ёзгин деб буюртма берибдими? Мен кимларгадир ёқиш учун лаганбардорлик қиладиган пасткаш эмасман. Ё унвон ё уй учун тилёғламачилик қиладиганларданам қаттиқ хазар қиламан... Асарларимни халқ учун, келажак авлод учун ёзаман. Миллат асл қаҳрамонларини билсин, танисин, ўзлигини англасин, қаддини кўтарсин, деган ниятда қалам тебратаман. Толстойни гапирдик, унинг катта даромад келтирадиган ерлари бўлган, мен эса ўз меҳнатим билан кун кечириб, асарлар ёзиб юрибман.

Афсуски, минг афсуски, ҳали Ҳамзанинг, шу жумладан, Сўфизоданинг асарлари халқимизга тўла етиб боргани йўқ. Ёш олимларимиздан умидим ва рижойим шуки, бу икки миллатпарвар ижодкорларнинг чанг босиб ётган асарларини тезроқ табдил қилиб, халқимиз эътиборига ҳавола этсинлар.

Қодирийнинг тили қанчалар гўзал, а? “Ўтган кунлар”ни ўқиб яйрайсиз. Чўлпон асарларининг ифодаси ҳам ўзига хос. Аммо Ҳамзанинг асарларни ўқисангиз, бу икки адибнинг қаламидан ҳам ўткирроқ, халқчилроқ эканига амин бўласиз. Бу муболаға эмас. Интернетдан “Ҳамза монологи” номли мақоламни топиб, ўқишларингизни ҳам тавсия қиламан. Ўша мақолада ҳам кўнглимдаги анча мунча фикрларни баён қилганман.

Яна бир гап: миллатимиз ойдинларини, зиёлиларини, буюк фарзандларини ерга уриб, уларни қоралашдан нима фойда бор?! Беайб парвардигор, ҳеч ким нуқсонлардан холи эмас, албатта. Аммо қайси бир халқ ўз қаҳрамонларини яхши таниса, ҳурмат бажо келтирса, ўша миллатнинг келажаги порлоқ бўлади. Нега деганда, ёш авлод ўз миллий қаҳрамонларидан илҳом ва ибрат олиб улғаяди. Бу ҳақда ортиқча гапга ҳожат йўқ менимча. Шунинг учун мен Хиванинг сўнгги хони Исфандиёрхон ҳақида ҳам роман ёздим. Бу дилбар шахснинг мунаввар ҳаёт йўлини имкон қадар тасвирлаб бердим. Албатта, мавриди келса бу каби асарларим азиз китобхонларимиз қўлига етиб боради, деган қаноатдаман.

– Набижон ака, мазмунли суҳбат учун сизга мухлислар ва таҳририятимиз номидан ташаккур билдирамиз. Сиздай миллат фидойилари доим бор бўлсин. Хайрли ишлардан чарчаманг, илоҳим...

P.S.: Ҳ.Ҳ.Ниёзийнинг "Ҳуррият" журнали 1917 йил №1 сонида босилган Туркистон мухториятига бағишланган "Букунги қадрлик кун" мақоласидан иқтибос:

"Ҳой, аҳли ватан, букун хизмат куни экан. Ким миллатни суюр, ким динга хизмат қилмоқ истар? Ким Тангрисин ризолиғин, ким руҳи пайғамбарин шод бўлурини истар, ким маҳшарда "Ислом миллатига на хизмат қилдинг?" деган хитобга сарнигун бўлмовни, сукутда қолмовни истар экан, уламоми, бойми, гадоми, ёшми, қарими – келсун, бу хизматга отилсун. Масъулиятни ўзидан кўтарсун. Букун – тижорат куни эмас, букун – саёҳат куни эмас, букун – иш эмас, букун – ўқув ва ўқитув куни эмас, букун – мен катта, сен кичик, сен бой, мен бечора, биз уламою сиз авом дейдурган кун эмас. Букун – иттифоқ ўрнига нифоқ, садоқат ўрнига адоват қиладурган кун эмас.

Яна қичқуриб айтурмиз, ҳой, биродарлар, букун – хизмат куни, букун – иззат, ҳурмат, даража ва мартаба талаб этув куни эмасдур. Онгласи куни!

Фидокор ёшлар! 700 минг халқимиз тарафиндан 20 минг халқ шаҳодати билан ҳануз жасади вужуд оламига кўчмаган миллион-миллион авлоди исломни келажакдаги ҳуқуқини тайин этувни ўз устингизга олдингизми? Бошқалар ҳам олди. Лекин сиз қараб турманг, ҳамон ўз вазифангизни адо этмоққа киришинг, ўз манфаатидан кечувчи сиз бўлуб кўрунмакдасиз, ҳамон давом этинг, эртаги товуққа олдануб, бу кунги тухумдан ҳам ўзингизни ва ҳам мустақбил авлодингизни маҳрум қилманг. "Хизмат – ўлмас мол" каби муқаддас боболаримизнинг гавҳардек қадрли ҳикматли сўзлари ёдингизда бўлсин!

Яшасун ёшлар! "


Суҳбатдош Абдулазиз Муборак

Манба: azon.uz


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Бўлимга тегишли қизиқарли хабарлар

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Қозоғистон Россия билан урушга тайёргарлик кўрмоқдами ёки бу шунчаки ички чорами?

Қозоғистон Россия билан уруш ҳақида гапирди.

Хитойликлар оролни эгаллади ва тарк этди

У ерда Хитой байроғи ўрнатилган.

Манба: «Барселона» Абдуқодир Ҳусановни сотиб олиши мумкин

Ўзбекистонлик футболчи Абдуқодир Ҳусанов Каталониянинг «Барселона» клубига ўтиши мумкин.

"Эл-Класико" олдидан "Барселона" мухлислари учун хушхабар бор

Бу ҳақда Каталония топ-клуби матбуот хизмати хабар тарқатди.

Япониялик олимлар узоқ умр кўришнинг оддий усулини ошкор қилди

Tsukuba университети япон олимлари мунтазам равишда велосипед миниш кексалик даврида ўлим хавфини ва узоқ муддатли парваришга бўлган эҳтиёжни камайтиришини аниқлади.

"Манчестер Сити" қишда сотиб олган ҳимоячиси ёзда сотиб юборилиши мумкин

Қишки трансферлар вақтида ҳимоячи Витор Рейс "Палмейрас"дан "Манчестер Сити" таркибини тўлдирди.

Испаниядаги фавқулодда ҳолат туфайли «Барселона» - «Интер» учрашуви бошқа вақтга кўчирилиши мумкин

El Desmarque хабарига кўра, Испанияда электр энергиясининг ўчиб қолиши туфайли Чемпионлар Лигаси ярим финалидаги "Барселона" - "Интер" учрашуви кўчирилиши мумкин.

Россия тез орада ғурурдан портлаб кетади

Лавровнинг таъкидлашича, Москва ва Вашингтон "турли соҳаларда алоқаларни давом эттирмоқда.

Россия Ҳиндистон ва Покистонга мурожаат қилди

Россия томони Покистон ва Ҳиндистонни келишмовчиликларни тинч йўл билан ҳал этиш учун босиқлик сақлашга ва конструктив мулоқот олиб боришга ундамоқда.

Қозоғистон Хитойга ер бергани ҳақиқатми?

Қозоғистон ТИВ бу ҳақидаги маълумотларга муносабат билдирди.

Оилаларга 75 000 000 сўмгача фоизсиз қарз берилади

Мазкур маблағлар Камбағалликни қисқартириш давлат мақсадли жамғармаси томонидан ажратилади.

1 майдан 500 кВт⋅соатгача бўлган янги миқдор жорий қилинди​​​​​​​

Қолаверса, 201 кВт·соатдан 1000 кВт·соатгача бўлган дифференциаллашган тариф бўйича истеъмол миқдори орасига янги миқдор киритилмоқда.

Техас кўлида 2 метрлик маҳлуқ қўлга тушди, бу жаҳон рекорди бўлиши мумкин

Техасда балиқ овлаш бўйича жаҳон рекордчиси қайтиб келди ва ўз ҳаётидаги энг қийин овда кўлнинг лойқа сувлари остида яна бир ажойиб воқеани яратди.

Инглиз манбаси: Ҳусанов Гвардиола билан тортишиб қолди

Бу ҳақда Х ижтимоий тармоғидаги Real Talk Manchester City аккаунти хабар берди.

“Тез орада Худонинг ёрдами билан — бу бутун Исроил юрти бўлади”

Исроил оммавий ахборот воситалари шундай ёзув билан тарихий Фаластиннинг бутун ҳудудини қамраб олган харитани эълон қилишди.

Зеленский Россияни тўхтатиш йўлини айтди

Украина президенти Владимир Зеленский Россияни украиналикларни ўлдиришни тўхтатишга ва урушдан воз кечишга нима мажбур қилиши кераклигини маълум қилди.

Курскда "ноадекват аҳволда" бўлган рус аскари кўп болали оилани отиб ташлади

Ҳужум қишлоқ аҳолисини ҳайратда қолдирди.

Исроил ёнғин ичида қолди (видео)

Бугунги кунда Қуддус тоғларида кенг кўламли ўрмон ёнғинлари кўтарилиб, ўсимликларнинг кенг майдонларини қамраб олди ва аҳоли турар жойларига яқинлашди.

Кремль "Улуғ Ватан уруши"даги каби оммавий сафарбарликни истисно қилмайди

Ҳозирда Россия ҳукумати ҳар ойда 30 мингдан 40 минггача одамни армияга ёлламоқда.

Россия - АҚШ ўйини қаерда ўтказилади?

"У ерда кучсиз таркиблар бўлмайди. Шунингдек, катта миқдордаги соврин жамғармаси ҳам кўзда тутилмоқда".

2100 йилга келиб ерда қорли қишлар камдан-кам учрайди

Тадқиқот илмий журналда чоп этилди.

Исроил Европадан ёнғинларни ўчиришда ёрдам сўрамоқда

Бу ҳақда Йнет портали хабар берди .

Мисрда газ қувурининг портлаши оқибатида 3 киши ҳалок бўлди, 18 киши яраланди

“Репорт” хабар беришича , бу ҳақда маҳаллий Ёум7 портали хабар берди.

Кенияда депутат отиб ўлдирилган

Бу ҳақда “Репорт” телеканали хабар берди.

Емаган сомсага пул тўлаш: Трампнинг режалари сабаб Coca-Cola балога қолди

Трампнинг Гренландияни АҚШга қўшиб олиш режалари ва савдо божлари сабаб данияликлар Coca-Cola’ни бойкот қиляпти.

🇪🇸 Испанияда суд оммавий электр ўчириш бўйича терговни махфийлаштирди, — El Confidencial

Нашрнинг ёзишича, бир қатор Европа давлатларини фалаж қилган электр ўчишларининг сабаби ҳали ҳам "номаълум", бироқ "эҳтимолий версиялар орасида кибертерроризм ҳам кўриб чиқилмоқда".

Ширинликлар, чипслар, хот-доглар ва газли ичимликлар наркотиклардан ҳам хавфлироқ

Ўта қайта ишланган, сунъий моддаларга тўла маҳсулотлар агрессив рак турлари ва юрак-қон томир касалликларини келтириб чиқариб, эрта ўлим хавфини оширади.

Путин Курск вилоятида ҳануз Украина аскарлари борлигини тан олди

Путин Украина қўшинлари ҳануз Курск вилоятида қолаётганини тан олди, аммо Россия президенти улар “ертўлалар бурчакларида” ўтирганини даъво қилмоқда.

Мисрда газ қувури портлаши оқибатида уч киши ҳалок бўлди, 18 киши жароҳатланди

Бу ҳақда маҳаллий Youm7 портали хабар берди.

Кенияда парламент аъзоси отиб кетилди

Бу ҳақда Citizen телеканали хабар берди.

Испанияда блэкаут сабаб беш киши ҳалок бўлди

Полиция Орансе провинциясида бир оиланинг уч аъзоси — эр-хотин ва уларнинг фарзанди ўлими бўйича тергов олиб бормоқда.

Данияликлар АҚШ товарларини бойкот қилмоқда

Бу ҳақда Financial Times газета ёзмоқда Даниядаги ичимликни қадоқлаш учун масъул бўлган Cарлсберг пиво корпорацияси бош директори Жейкоб Оруп-Андерсенга таяниб.

Россия шаҳрида кучли портлаш содир бўлди

Бу ҳақда Шот Телеграм канали ёзмоқда .

Россия жангарилари Курск вилоятида НАТО қуролларини қўлга киритди

Бу ҳақда Шимолий қўшинлар гуруҳининг чақирув белгиси билан зобити маълум қилди, унинг сўзларидан РИА Новости иқтибос келтирмоқда .

Швециянинг Уппсала шаҳридаги отишмада уч киши ҳалок бўлди

“Репорт”нинг хабар беришича , бу ҳақда сешанба куни маҳаллий полицияга таяниб, Реутерс агентлиги хабар берди.

Испания Ички ишлар вазирлиги аксарият ҳудудларда фавқулодда ҳолат режимини бекор қилди

Испания Ички ишлар вазирлиги электр таъминотидаги муаммолар туфайли мамлакатнинг аксарият ҳудудларида эълон қилинган фавқулодда ҳолатни бекор қилишга қарор қилди.

Покистон Ҳиндистондан ҳужум 24-36 соат ичида режаланганини айтди

Бу ҳақда Покистон ахборот ва радиоэшиттириш вазири Аттаулла Тарар ўзининг Х саҳифасида ёзди.

Чехияда гепатит А эпидемияси кучаймоқда

Бу ҳақда Новинкй ахборот портали Давлат соғлиқни сақлаш институтига таяниб хабар берди.

Грециялик аёл сунъий интеллект фолига ишониб, эри билан ажрашди

Маҳаллий нашрга кўра, аёл қаҳва қуйқуми суратини ChatGPT’га юбориб, фол очишни сўраган.

Тошкентда иккита Cobalt устига дарахт қулаб тушди

Ижтимоий тармоқларда Миробод туманида кучли шамол автомашинани устига қулагани ҳақида хабар тарқалмоқда.

Тошкентда иккита Cobalt устига дарахт қулаб тушди

Ижтимоий тармоқларда Миробод туманида кучли шамол автомашинани устига қулагани ҳақида хабар тарқалмоқда.

Дунё бўйлаб 300 млн бола онлайн жинсий зўравонлик ва эксплуатация қурбони бўлган – тадқиқот

«Childlight Global Child Safety Institute» томонидан 2024 йили эълон қилинган маълумотга кўра, бутун дунё бўйлаб 300 миллиондан ортиқ бола онлайн жинсий зўравонлик ва эксплуатация қурбони бўлган. Бу рақам фавқулодда ҳолат даражасида бўлиб, глобал хавфсизлик, рақамли технологиялар ва болаларни ҳимоя қилишда жиддий хавф мавжудлигини кўрсатади. Умуман олганда, 300 миллион бола дегани – бу дунё бўйича тахминан ҳар 3 боладан 1 нафари (0-17 ёш оралиғида) ҳаётида бир марта бўлса-да, онлайн жинсий эксплуатацияга ёки зўравонликка дуч келганини англатади. БМТнинг махсус эксперти сўзларига кўра, 2025 йилга келиб болаларга нисбатан онлайн жинсий зўравонлик ва эксплуатациянинг янги шакллари пайдо бўлиши мумкин.

Олимлар узун бўйли одамлар паст бўйли одамларга қараганда ақлли эканлигини исботладилар

Америкалик тадқиқотчилар 500 000 талаба маълумотларини бўй узунлиги уларнинг академик кўрсаткичларига қанчалик боғлиқлигини аниқлаш учун таҳлил ўтказдилар.

Хитойда ресторандаги ёнғинда 22 киши ҳалок бўлди

Хитой раҳбари Си Цзиньпин Байта туманидаги ёнғин юзасидан муҳим кўрсатмалар бериб, жабрланганларга максимал даражада тиббий ёрдам кўрсатишни таъкидлаган

Россия асирлигида ҳалок бўлган украиналик журналистнинг мияси, кўзи ва ички аъзолари олиб ташлангани аниқланди

Франциянинг "Forbidden Stories" нотижорат ташкилоти раҳбарлигида ўтказилган қўшма тергов натижасига кўра, россиялик расмийлар украиналик журналист Виктория Рощинанинг жасадини Украинага қайтаришдан аввал, унинг кўзлари, мияси ва бошқа бир неча ички аъзоларини олиб ташлашган.

WP: Трамп президентлигининг 100 кунида унинг рейтинги сўнгги 80 йилдаги президентлар орасидаги энг паст даражага тушди

АҚШ президенти Доналд Трампнинг давлат раҳбари сифатидаги дастлабки 100 куни якунларига кўра, америкаликларнинг 55 фоизи унинг фаолиятини салбий баҳолаган, фақатгина 39 фоизи унинг ҳаракатларини қўллаб-қувватлаган.

Хитойнинг Ляоянг шаҳридаги ресторанда содир бўлган ёнғин оқибатида 22 киши ҳалок бўлди

Ёнғин маҳаллий вақт билан тушга яқин бошланган.

АҚШнинг Ямандаги авиазарбаларида 68 киши ҳалок бўлди

Воқеа содир бўлган вақтда марказда 115 нафар муҳожир бўлган. Улар асосан Африка давлатларидан келган фуқаролардир.

Покистон Ҳиндистон билан 2-4 кун ичида уруш эҳтимоли борлигидан огоҳлантирмоқда

Покистон Мудофаа вазири Хаважа Осиф Ҳиндистон билан 2-4 кун ичида уруш хавфи бор, деб ҳисоблайди.

Испанияда ёруғлик туфайли фавқулодда ҳолат эълон қилинди

Испания ички ишлар вазирлиги электр таъминотидаги катта узилишдан кейин фавқулодда ҳолат эълон қилди.

Британия фаластинликларга инсонпарварлик ёрдами етказмоқчи

Буюк Британия ҳукумати фаластинликларга ёрдам бериш учун 101 миллион фунт стерлинг ажратади.

Трансёғлар истеъмоли инфаркт ва инсультни келтириб чиқариши мумкин

Ҳозир гап ёшлар орасида оммалашган фаст-фуд, ярим тайёр маҳсулотлар, қовурилган картошка фриси, чипс ва турли қандолатлар истеъмоли ҳақида кетмоқда.

Жанубий Кореяда компаниялардан бири ходимларини ҳар куни чўмилиб юришга чақирди

Ижтимоий тармоқда тарқалган хизмат хатига кўра, ходимлардан қатъий равишда шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш, аниқроқ айтганда кунига камида бир маротаба душ қабул қилиш сўралган.

Эрон ҳукумати Бандар-Аббосдаги портда юз берган портлаш сабабини маълум қилди

Эрон жанубидаги Ҳормозгон вилоятида Бандар-Аббос шаҳридаги Шаҳид Ражоий портида содир бўлган портлаш эҳтиётсизлик оқибатида содир бўлган, айбдорлар топилган ва тергов давом этмоқда, деди Эрон ички ишлар вазири Искандар Момений.

Остоналик эркак суд орқали севгилисига берган 5 млн тенгесини ($10 минг) қайтариб олмоқчи бўлди

У судга ёзган аризасида қиз билан мессенжер орқали ёзишганини, унинг соғлиғи ёмонлашгани сабаб ёрдам сўраганини маълум қилган.

Нигериядаги портлашда камида 26 киши ҳалок бўлди

Ҳозирча ҳеч ким портлаш учун жавобгарликни ўз зиммасига олмади.

Хитой АҚШни ортда қолдириб, дунёнинг ядровий етакчисига айланиши мумкин - Bloomberg

Хитой 27 миллиард долларлик яна 10 та янги реакторни тасдиқлади, бу эса мамлакат камида 10 та лойиҳани маъқуллаган тўртинчи йилдир.

Россия НАТО чегараларида янги армия тайёрламоқда, The World Street Journal

Финляндиядан 160 км узоқликда, Петрозаводск шаҳрида руслар бир неча йил ичида ўн минглаб ҳарбий хизматчиларни бошқариши керак бўлган янги армия қўмондонлигини яратиш учун базаларни кенгайтирмоқда.

Эронлик депутат портдаги портлашга Исроилнинг алоқаси борлигини айтди

Биз портловчи моддаларни контейнерларга жойлаштиришда ички манбалар ҳам иштирок этган бўлиши мумкинлигини инкор этмаймиз.

Жанубий Корея хавотирда: Россия ва КХДР иттифоқи тинчликка таҳдид солмоқда

Жанубий Корея ҳукумати Россия ва КХДРни "қонунга хилоф ҳарбий ҳамкорлик"ни дарҳол тўхтатишга чақирди.