Булутлар устидан ўтадиган темир йўл лойиҳаси хавф остида – қурилиш нега кечикмоқда?

Хитойнинг Ҳимолай тоғлари орқали ўтказилиши режалаштирилган £3,8 миллиардлик улкан темир йўл лойиҳаси муаммоларга дуч келмоқда.

Агар Пекин лойиҳаси амалга ошса, улкан темир йўл тармоғи булутлар устида 170 километрлик масофани босиб ўтувчи туннеллардан иборат бўлади.

Хитойнинг 3,8 миллиард фунт стерлинглик (5 миллиард доллар) ғаройиб темир йўл лойиҳаси дунёдаги энг баланд тоғ тизмаси билан ажратилган икки мамлакатни боғлаши керак, бироқ бу улкан лойиҳа бир қатор жиддий тўсиқлар туфайли бир неча йилдан буён тўхтаб турибди. Қурилгач, Транс-Ҳимолай темир йўли Тибетнинг жанубидаги Гйиронг вилоятини Непал пойтахти Катманду билан боғлайди.

Улкан темир йўл тармоғи 170 километр узунликдаги улуғвор тоғлар ва чўққилар ҳамда булутлар устидан ўтувчи кўприклар орқали ўтадиган туннеллардан иборат бўлади. Денгизга чиқиш йўли бўлмаган Непал бу лойиҳа туфайли катта ривожланиш имкониятига эга бўлиши мумкин. Темир йўл қурилгандан сўнг, денгизларга потенциал кириш имконияти мамлакат иқтисодиётининг янада муваффақиятли бўлишига ёрдам беради. Лекин Непал ҳукумати учун бу жараён осон кечмади, чунки улар Хитой томонидан маълумотлар етарли даражада берилмаётганидан шикоят қилишган.

Непал темир йўл департаментининг катта бўлим муҳандиси ва матбуот котиби Аман Читракар 2022 йилда шундай деган эди: "Биз ҳукуматимиз Ван И нинг март ойидаги ташрифи пайтида темир йўл лойиҳасининг техник схемалари бўйича меморандум имзолаганини эшитдик. Энди оммавий ахборот воситалари техник-иқтисодий асослаш ўтказилишини хабар қилмоқда. Аммо ижрочи идора сифатида биз сўнгги ойларда амалга оширилган бирон-бир ўзгаришлар ҳақида хабардор қилинмадик."

Инфратузилма бўйича YouTube блоггери Simon Whistler'нинг фикрича, Непалнинг "хитойлик муҳандислар билан чекланган ҳамкорлигини йўлга қўймаслик Непал темир йўл соҳасининг мустақил ривожланишига тўсқинлик қилади ва натижада Непал темир йўл муҳандислари керак бўлганда темир йўлни тўғри техник хизмат кўрсатиш учун етарли билимга эга бўлмайдилар."

Шу билан бирга, молиялаштириш масалалари ҳам лойиҳани орқага сурди. Хитой Непалга Катмандудан Непалнинг асосий сайёҳлик марказларидан бири бўлган Покҳарагача темир йўлни кенгайтириш, саёҳат ва иқтисодий имкониятларни яхшилаш учун 768 миллион фунт стерлинг (1 миллиард доллар) миқдорида ёрдам бериши кутилмоқда.

Бироқ, Непал амалдорлари Хитойнинг қарз тузоғига тушиб қолишдан хавотирда. Бу эса қизғин музокараларга олиб келди ва лойиҳанинг амалга оширилишида кўплаб кечикишларга сабаб бўлди. Бундан ташқари, Ҳимолай тоғлари бўйлаб мураккаб жойлар ва оғир об-ҳаво шароитлари қурилиш ва техник хизмат кўрсатишни хавфли қилиши мумкин. Шунингдек, бу тоғ тизмасининг экотизимларига зарар етказиши мумкинлиги ҳақида ташвишлар ҳам мавжуд.