Тошкентдаги қайси туманларда ажримлар сони ошган?

25 январь санасида Тошкент шаҳар суди ва Тошкент шаҳар маъмурий суди томонидан 2022 йилда одил судловни амалга ошириш борасида амалга оширилган ишлар хусусида хабар бериш мақсадида брифинг ташкил қилинди. Унда Тошкент шаҳар суди раиси Эркин Ходжакулов, Тошкент шаҳар маъмурий суди раиси Улуғбек Алмамедов, Тошкент шаҳар суди раис ўринбосарлари Шуҳрат Аббасов, Акбарали Турабов, Мақсудбек Саидов, судьялар ва ОАВ вакиллари иштирок этишди.

— Ўтган 2022 йилни сарҳисоб қилар эканмиз, Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича судлари томонидан одил судловни амалга ошириш орқали қонун устуворлигини таъминлаш йўлида бир қатор ишлар амалга оширилди. Жумладан, йил давомида судлар томонидан 73.178 та фуқаролик иши кўриб тамомланган бўлиб, фуқаролик ишлари сони ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 19.180 та ёки 35.5 фоизга кўпайган. (2021 йилда бу кўрсаткич 59.998 тани ташкил этган), - дейди Тошкент шаҳар суди раиси ўринбосари – фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси Шуҳрат АББАСОВ.

Кўриб тамомланган ишларнинг 62.270 таси (85.1 фоизи) бўйича ҳал қилув қарори чиқарилган (шундан 56 285 та (90.4 фоизи) бўйича даъво талаблари қаноатлантирилган, 5985 таси (9.6 фоиз) рад этилган), 773 та (1.05 фоиз) фуқаролик иши бўйича иш юритиш тугатилган, 10.135 та (13.8 фоиз) аризалар кўрмасдан қолдирилган.

Ҳакамлик судларининг ҳал қилув қарорларига доир 164 та ва материал шаклида 14.096 та аризалар ҳал қилинган.

Шу билан бирга, туманлараро судлари томонидан 40.743 та аризалар суд буйруғи тартибида ҳал қилинган бўлиб, ушбу кўрсаткич ўтган йилга нисбатан 16.763 та (69.9 фоиз)га кўпайган.

Демак, судлар томонидан 2022 йилда ҳал қилинган жами ишлар 128.181 тани ташкил этган.

Брифингда кўрилган ишлар Тошкент шаҳрида фаолият кўрсатаётган 5 та фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судлари кесимидаги таҳлилига ҳам тўхталиб ўтилди:

• 33.096 таси (20 341 та иш ва 12 755 та с/б) Яккасарой туманлараро суди,
• 27.812 таси (19.555 та иш ва 8 257 та с/б) Мирзо Улуғбек туманлараро суди,
• 27.475 таси (19 713 та иш ва 7 762 та с/б) Миробод туманлараро суди,
• 24.917 таси (15 692 та иш ва 9 225 та с/б) Шайхонтоҳур туманлараро суди,
• 14.881 таси (12 137 та иш ва 9 225 та с/б) Учтепа туманлараро суди ҳиссасига тўғри келади.

Туманлараро судларда 44 нафар судьялик штати мавжуд бўлиб, 2022 йил якунида 43 нафар судья фаолият кўрсатди. Ҳар бир судьянинг ўртача ойлик иш ҳажми 271 та ишни ташкил этган.

Кўрилган ишлар бўйича судга даъво ариза (ариза)лар билан муроаат қилишда давлат фойдасига 34.629.058.755 сўм давлат божи ихтиёрий тўланган бўлиб, қабул қилинган якуний суд ҳужжатларига асосан давлат бюджетига 134.226.239.541 сўм давлат божи ундирилиши белгиланган.

Бундан ташқари, 2022 йилда суд ҳужжатларига асосан жами 2.677.493.889.229 сўмлик 182.642 та ижро ҳужжатлари ижро қилиш учун Мажбурий ижро бюроси органларига юборилган. Уларнинг 1.046.476.742.121 сўмлик 78.532 таси ёки 43 фоизи амалда ижроси таъминланган, қолган 1.363.667.126.969 сўмлик 96.216 таси ёки 52,6 фоизи ижросини таъминлаш юзасидан давлат ижрочилари томонидан ижро ҳаракатлари олиб борилаётган экан.

Суд буйруғи тартибида ҳал қилинган 40.743 та аризалар тоифалар кесимида таҳлил қилинганда:

• 15.064 таси хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатлари аъзоларидан тўловларни ундириш,
• 7499 таси ёзма битимга асосланган ва қарздор томонидан тан олинган талаблар,
• 7404 таси коммунал хизматлар бўйича қарздорликни ундириш,
• 5077 таси вояга етмаган болалар таъминоти учун алимент ундириш,
• 3977 таси солиқ ва бошқа мажбурий тўловларни ундириш,
• 1721 таси иш ҳақи ундириш ҳақидаги талабларни ташкил этган.

2022 йил давомида Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати томонидан суд ҳужжатларига нисбатан берилган шикоят (протест)лар асосида 3170 та ишлар апелляция тартибида кўрилган бўлиб, ушбу кўрсаткич ўтган йилнинг шу даврига (2577 та) нисбатан 593 тага (23.0 фоиз) ошган.

Таҳлиллар шуни кўрсатмоқдаки, суд ҳужжатларига нисбатан апелляция тартибида келиб тушган шикоят (протест)лар туманлараро судлари томонидан жами кўрилган (87.438 та) ишларнинг 3,6 фоизини ташкил этган.

Апелляция инстанциясида кўрилган 3170 та ишнинг 2406 таси юзасидан суд ҳужжатлари ўзгаришсиз қолдирилиб, 571 таси ёки судлар томонидан кўрилган ишларнинг 0,6 фоизи бекор қилинган, 193 таси ёки 0,2 фоизи ўзгартирилган.

Тошкент шаҳар суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати судьяларининг ўртача ойлик иш ҳажми 20.7 тани ташкил этган (ушбу кўрсаткич Республика судларида ўртача 11,6 тани ташкил этади).

— Таҳлиллардан кўринадики, туманлараро судлари томонидан 2021 йилга нисбатан 2022 йилда қуйидаги ишларнинг сони сезиларли даражада КАМАЙГАН:

• қарз ундиришга доир ишлар 5405 тадан 3463 та (- 1942 та);
• мулк ижара шартномаси билан боғлиқ (уй-жой ижарасидан ташқари) низолар 768 тадан 337 тага (- 431 та);
• уйга киритиш ҳақидаги низолар 555 тадан 524 тага (- 31 та);
• ишга тиклаш ҳақидаги низолар 447 тадан 412 тага (- 35 та);
• фарзандликка олиш ҳақидаги ишлар 375 тадан 369 тага (- 6 та);
• фуқарони муомала лаёқати чекланган ёки фуқарони муомалага лаёқатсиз деб топиш ҳақидаги ишлар 269 тадан 261 тага (- 8 та);
• маъмурий ҳуқуқбузарлик оқибатида шахснинг ҳаёти, соғлиғи, шаъни ва обрўсига, шунингдек мол-мулкига етказилган зарарни қоплаш ҳақидаги ишлар 149 тадан 112 тага (- 37 та);
• мулкни ноқонуний эгаликдан талаб қилиб олишга доир (уй-жой низоларидан ташқари) ишлар 116 тадан 93 тага (- 23 та);

Шу билан биргаликда қуйидаги тоифа ишлар сони КЎПАЙГАН:

• кредит шартномасидан келиб чиқадиган низолар билан боғлиқ ишлар
  23.261 тадан 38.042 тага (+ 14 781 та);
• никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишлар 7834 тадан 8 247 тага (+ 413 та);
• ўзбошимчалик билан эгаллаб олинган ерларни қайтариш ва унда қурилган уй-жой ёки қурилмани бузишга доир низолар 1080 тадан 3023 тага (+ 1943 та);
• суғурта шартномасига доир ишлар 1061 тадан 2930 тага (+ 1869 та);
• иш ҳақини ундириш билан боғлиқ ишлар 465 тадан 683 тага (+ 218);
• ворислик ҳуқуқидан келиб чиққан низолар 442 тадан 568 тага (+ 126);
• уйдан кўчиришга доир низолар 442 тадан 475 тага (+ 33 та);
• юридик аҳамиятга эга бўлган фактларни аниқлаш билан боғлиқ ишлар 359 тадан 452 тага (+ 93 та);
• олди-сотди шартномасига доир ишлар 282 тадан 457 тага (+ 175 та);
• жиноят оқибатида шахснинг ҳаёти, соғлиғи, шаъни ва обрўсига, шунингдек мол-мулкига етказилган зарарни қоплаш ҳақидаги ишлар 155 тадан 159 тага (+ 4 та);
• ноқонуний жавобгарликка тортилганлик оқибатида етказилган зарарни ундиришга оид низолар 149 тадан 206 тага (+ 57 та);
• ота-она таъминоти учун алимент ундиришга оид ишлар 105 тадан 112 тага (+ 7);
• мол-мулкни (ашёни) эгасиз деб топишга оид ишлар 62 тадан 72 тага (+ 10 та);
• ҳадя шартномасига доир ишлар 48 тадан 62 тага (+ 14 та).

Таҳлилий маълумотлардан кўринадики, 2022 йилда 2021 йилнинг шу даврига нисбатан судлар томонидан кўрилган ишлар сони асосан кредит, ерга оид ва ноқонуний қурилмаларни бузиш, уй-жой, суғурта шартномасига доир, никоҳдан ажратиш, олди-сотди шартномасидан келиб чиқадиган низолар ҳисобига ОШГАН.

Мазкур ишларнинг таҳлили кредит шартномалари бўйича низолар асосан тадбиркорлик субъектлари томонидан фуқароларга маиший техникалар қийматини бўлиб-бўлиб тўлаш асосида реализация қилиш ҳақидаги шартномаларга тўғри келишини, банк муассаларидан олинган кредит шартномалари бўйича мажбуриятлар ўтган йиллардаги эпидемиологик вазият сабабли аҳоли даромадининг нисбатан камайганлиги ва тўлов қобилиятининг пасайганлиги билан боғлиқ эканлигини кўрсатади.

Бундан ташқари, ерга оид ва ноқонуний қурилмаларни бузиш билан боғлиқ ишлар асосан фуқароларнинг иморат қуриш учун белгиланмаган ер участкаларида рухсатсиз бино-иншоот ёки уй-жой қурганликлари, захирада турган бўш ер майдонларини ўзбошимчалик билан эгаллаб олишлари ҳисобига кўпайган, - дейди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси Шуҳрат АББАСОВ.

Брифингда тақдим қилинган статистик маълумотларга кўра, никоҳдан ажратиш ҳақидаги ишлар сони 2021 йилга нисбатан 7834 тадан 8247 та (413 та ёки 5,3 фоиз)га ОШГАН.

Бунда никоҳдан ажратиш қаноатлантирилган аризалар сони 2021 йилда 3596 та ёки 46 фоизни ташкил этган бўлса, 2022 йилда ушбу кўрсаткич 3727 та ёки 45,0 фоизни ташкил этган.

Судларда оилаларни сақлаб қолиш мақсадида даъвоси рад этилган, тарафлар ярашганлиги учун иш юритиш тугатилган ва кўрмасдан қолдирилган ишлар сони 2022 йилда ушбу тоифада кўрилган ишларга нисбатан 4520 та ёки 55,0 фоизни (2021 йилда 4.238 та ёки 54,0 фоиз) ташкил этган.

Шунингдек, оилаларни сақлаб қолиш борасида Оила ва хотин-қизлар бўлимларига 101 та хусусий ажримлар чиқарилган, 2500 тадан ортиқ ишлар сайёр тартибда тарафлар яшаб келаётган маҳалла фуқаролар йиғини ёки Оила ва хотин-қизлар бўлимлари биносида мутахассислар иштирокида кўриб чиқилган.

Никоҳдан ажратиш ҳақида кўрилган 8247 та ишнинг 4626 таси (56,0 фоизи) бўйича аёллар, 3626 таси (44,0 фоизи) бўйича эркаклар даъвогар сифатида судга мурожаат қилган. Аёлларнинг даъвоси бўйича кўрилган ишларнинг 2049 таси ёки 44,3 фоизи, эркаклар даъвоси бўйича кўрилган ишларнинг 1678 таси ёки 46,2 фоизи қаноатлантирилган.

Ушбу тоифа ишлар Тошкент шаҳрининг барча туманлари кесимида таҳлил қилинганда:

• Мирзо Улуғбек туманида 972 тадан 990 тага,
• Олмазорда 684 тадан 803 тага,
• Учтепада 700 тадан 795 тага,
• Сергелида 439 тадан 609 тага,
• Янгиҳаётда 276 тадан 361 тага,
• Бектемир туманида 152 тадан 194 тага ОШГАНлигини кўриш мумкин.

Шу билан бирга, мазкур тоифа ишлар:

• Юнусобод туманида 1165 тадан 1163 тага,
• Шайхонтоҳур туманида 1019 тадан 983 тага,
• Яшнобод туманида 891 тадан 875 тага,
• Чилонзор туманида 757 тадан 747 тага,
• Миробод туманида 454 тадан 448 тага,
• Яккасарой туманида 325 тадан 279 тага КАМАЙГАНлигини таъкидлаш жоиз.

— Оилаларни сақлаб қолиш, болаларни соғлом оила бағрида камол топиши учун шаҳар суди томонидан жойларда никоҳ ва оила масалаларига бағишланган учрашувлар мунтазам равишда ўтказилиб келинмоқда, оилаларни яраштириш чораларини кўриш мақсадида яраштириш учун муҳлат тайинланган ва рад этилган ишлар юзасидан “Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш марказ”ларига хатлар юборилмоқда. Шунингдек, оилаларни яраштириш ишларини янада кучайтириш мақсадида Оила ва хотин қизлар давлат қўмитаси Тошкент шаҳар бошқармаси, Ёшлар ишлари агентлиги Тошкент шаҳар бошқармаси, Ўзбекистон фахрийларининг ижтимоий фаолиятини қўллаб-қувватлаш “Нуроний” жамғармасининг Тошкент шаҳар бўлими, Оила ва оилани қўллаб-қувватлаш Тошкент шаҳар бошқармаси билан ҳамкорлик қилиш, жойларда сайёр учрашув ва қабуллар ўтказиб борилмоқда. Бундан ташқари, Президентимизнинг 2022 йил 7 мартдаги “Оила ва хотин-қизларни тизимли қўллаб қувватлашга доир ишларни янада жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-87-сонли Фармони ижроси юзасидан оилавий ажралишларнинг олдини олишда медиаторлик институти ролини кучайтириш мақсадида ҳуқуқий эксперимент тариқасида фуқаролик ишлари бўйича Миробод туманлараро судида оилавий ажралишларга оид ишларни кўриб чиқувчи махсус хона ташкил этилди. Мақсад – оилавий низоларни судга қадар ҳал этиш, тарафларни яраштириш юзасидан медиатив суҳбатлар ўтказиш орқали оила мустаҳкамлигини таъминлашга эришиш бўлиб, бу ишлар ўзининг дастлабки ижобий натижаларини бермоқда, - деди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси Шуҳрат АББАСОВ.

Маълумки, кейинги йилларда судлар томонидан асоссиз жиноий жавобгарликка тортилган шахсларни реабилитация қилиш мақсадида кўплаб оқлов ҳукмлари қабул қилинди. Бу ўз навбатида, фуқаролик ҳуқуқий оқибатларини ҳам келтириб чиқармоқда.

Шу ўринда айтиш лозимки, Тошкент шаҳар фуқаролик ишлари бўйича туманлараро судлари томонидан 2022 йилда қонунга хилоф тарзда жиноий жавобгарликка тортиш натижасида етказилган зарарни қоплаш билан боғлиқ 206 та фуқаролик иши кўрилган. Шундан 165 таси (79.6 фоизи) қаноатлантирилган, 20 та (9.7 фоиз) даъво аризаларини қаноатлантириш рад этилган, 18 та (8.7 фоиз) даъво аризалари кўрмасдан қолдирилган, 3 та (1.5 фоиз) фуқаролик иши бўйича иш юритишдан тугатилган.

Қаноатлантирилган даъволар оқибатида фуқароларга 11.834.637.440 сўмлик моддий ва маънавий зарарлар ундириб берилган.

Шунингдек, ҳисобот даврида судлар томонидан кўрилган (73.178 та) ишларнинг 412 таси (0.6 фоизи)ни ишга тиклаш ҳақидаги низолар ташкил қилиб, ушбу кўрсаткич 2021 йилга (447 та) нисбатан 35 тага (7.8 фоизга) камайганлигини кўриш мумкин.

Кўрилган ишларнинг 161 таси (39.0 фоизи) қаноатлантирилган, 143 та (34.7 фоиз) даъво талабларини қаноатлантириш рад қилинган, 42 та (10.2 фоиз) даъво аризалар кўрмасдан қолдирилган, 17 та (4.1 фоиз) иш юритишдан тугатилган.

ИШГА ТИКЛАШ ҳақидаги ишларнинг асосий қисмини:

• Ички ишлар вазирлиги (53 та),
• Соғлиқни сақлаш вазирлиги (42 та),
• Давлат божхона қўмитаси (28 та),
• тижорат банклари (20 та),
• Мактабгача таълим вазирлиги (12 та),
• Давлат солиқ қўмитаси (10 та),
• Олий ва ўpта махсус таълим вазиpлиги (8 та),
• Халқ таълими вазирлиги (6 та),
• хусусий сектор субъектлари (49 та)га нисбатан даъволар ташкил этган.