Электр узилишига қачон барҳам берилади?

Электр узилишига қачон барҳам берилади?


Сўнгги йилларда мамлакатимизда иқтисодиётни ривожлантириш, аҳоли турмуш тарзини яхшилашга қаратилган туб ўзгаришлар амалга ошириляпти. Жамият ва давлат ҳаётининг барча соҳаларида кузатилаётган бу каби шиддатли ривожланиш суръатлари, энг аввало, электр энергиясига бўлган эҳтиёжнинг ҳам ўсишига олиб келмоқда. Кундан-кунга аҳоли сони ошиб бораётган мамлакатимизда одамларнинг турмуш шароити, яшаш тарзи ҳам ўзгариб, мушкулини осон қиладиган маиший техника маҳсулотларига бўлган талаб ҳам ортиб бормоқда.

Ҳар бир яхши имконият ортида катта қийинчиликлар туришини электр энергияси соҳасида учраб турган узилишлар мисолида ҳам кўришимиз мумкин. Сабаби, ёз ёки қиш фаслида сайловчилардан келиб тушадиган мурожаатларнинг катта қисми уйда ёки ишда тез-тез “чироқ ўчиб қолиши” билан боғлиқ мавзуда бўлади.

Мутахассислар таъкидлашича, бугунги кунда узилишларнинг асосий сабаби — тармоқларнинг ҳаддан ташқари эскирганлиги билан боғлиқ. Ишониш қийин, бироқ юртимиздаги мавжуд электр ускуналарининг 40 фоиздан ортиғи эскирган. Мисол учун, электр узатиш тармоқларининг 46 фоизи, подстансияларнинг 51 фоизи, трансформатор пунктларининг эса 100 тадан 36 таси ўз ҳаётини яшаб бўлган. Айнан шунинг учун қаттиқ совуқ ёки қаттиқ иссиқ бўлса, дарров қаерлардадир ток ўчиб қолади. Бу эса одамларнинг ҳақли эътирозларига сабаб бўляпти.

Тармоқларнинг эскиргани туфайли ишлаб чиқарилган электр энергиясини истеъмолчига етказиб беришда ҳам йўқотишлар кўп бўлмоқда. Агар ривожланган давлатларда бу миқдор 7-8 фоизни ташкил қилса, бизда 20-25 фоизгача етади. Бу нима дегани? Айтайлик, жорий йилда 70 миллиард киловатт-соат электр энергияси ишлаб чиқарилади. Тармоқнинг эскиргани туфайли унинг 14-17,5 миллиард киловатт-соат ҳажмдагиси истеъмолчига ҳам етиб бормаяпти.

Йўқотилаётган мазкур 14 миллиард киловатт/соат электр энергияси эса бир ойда ўртача 200 киловатт/соат ток ёқадиган 5 миллион 833 мингтадан ортиқ истеъмолчининг 1 йиллик истеъмолига тенгдир.

Бундан ташқари, охирги йилларда жуда кўп қурилишлар қилинди, янги тураржойлар қурилди. Халқимиз ҳаёти фаровонлашиб, кўпчилик 3-4 хонали эски уйини бузиб, кимдир икки, яна кимдир уч қаватли, камида 10-15 та хонали уй-жой қуриб олди. Бироқ ўша ҳудудларнинг аксариятида трансформаторлар, электр симлари эскилигича қолди. Бундан 30-40 йил олдин битта трансформатор ҳудуддаги уйларда ёқиладиган ўртача 3-4 мингта лампочка, ҳар битта хонадон учун битта телевизор, битта чангюткич ва битта холодилник ҳисобга олиниб ўрнатилган эди. Энергия ресурслари ва мавжуд қувватларга тушадиган юкламалар ҳисобга олинмасдан амалга оширилган қурилишлар туфайли бугун ўша трансформатор 10-15 мингта лампочка, аксарият хонадонларда 3-4 та телевизор, 2-3 та холодилник, 2-3 та кондиционер, компютер, микротўлқинли печ, ноутбук, 10 тагача мобил телефонлар, чангюткич, кир ювадиган машина, идиш-товоқ ювадиган машина ва бошқа замонавий электр жиҳозларини ёқиш учун электр энергияси етказиб беришга мажбур бўляпти.

Электр энергиясидаги узилишларга тўлиқ барҳам бериш тизимли ва узоқ вақтни талаб қилади. Хусусан, 2030 йилга қадар катта кучланишни кўтара оладиган 9 минг 885 километр электр симлари ва умумий қуввати 37 минг 290 мегаватт-ампер бўлган 53 та подстансия қурилиши белгиланган. Бу ишлаб чиқарилган электр энергиясининг атиги 5-6 фоиз йўқотиш билан истеъмолчига етиб боришини таъминлайди. Натижада бугун йўқотилаётган электр энергиясининг 11-14 миллиард киловатт-соати сақлаб қолинади. Бу эса бир ойда ўртача 200 киловатт-соат электр энергияси истеъмол қиладиган 4 миллион 583 мингдан зиёд истеъмолчининг бир йиллик электр сарфига тенгдир.


Шунингдек, жами узунлиги 6 минг 195 километрдан иборат 500 киловолтли ва 3 минг 690 километрли 220 кВт қувватга мўлжалланган электр узатиш кабеллари ҳамда умумий қуввати 26 минг 640 мегаватт-ампер бўлган 22 та 500 кВт ва умумий қуввати 10 минг 650 мегаватт-ампер бўлган 31 та 220 кВт подстансиялар, умумий қуввати 2 минг 918 мегаватт бўлган энергия сақловчи (батарея) қурилмалари қурилади. Бунинг натижасида эса тармоқлардаги узилишларга тўлиқ барҳам берилади.

Шу билан бирга, 2023 — 2030 йилларда республика ҳудудларида 0,4-110 кВт кучланишли тақсимлаш электр тармоқларини янгилаш ҳамда модернизация қилиш дастури бўйича 109 минг 858 километр электр узатиш тармоқларини, 52 та 35-110 кВт қувватга эга подстансияларни ва 34 минг 908 та трансформатор пунктини янгилаш режалаштирилган. Бу ишлар якунига етгач, республикадаги 7,4 миллион истеъмолчининг 3,5 миллионтадан ортиғида электр таъминоти яхшиланади. Бошқача айтганда, келгуси 40 йил мобайнида уларнинг электр таъминотида ҳеч қандай муаммо бўлмайди.

Хулоса қилиб айтганда, узилишларга барҳам беришнинг ягона йўли — бутун эскирган тизимни янгилаш ва модернизация қилиш. Бунинг учун эса соҳага қўшимча маблағ киритиш зарур, аҳолини энергия ресурсларидан оқилона фойдаланишга ўргатиш керак. Электр ва газ тарифларининг ўсиши, ўз навбатида, бир томондан, тизимни модернизация қилиш учун зарур бўлган маблағларни жалб этишга ёрдам берса, иккинчи томондан, аҳолини электр энергиясини тежашга ўргатиб боради. Чунки энергиядан самарали фойдаланиш йўлга қўйилмас экан, энергия манбаларини ишлаб чиқариш қанчалик кўпайтирилмасин, ортиб бораётган талабни қондириш мушкул вазифа бўлиб қолаверади.


Матнда хатолик топсангиз, ўша хатони белгилаб, бизга жўнатинг (Ctrl + Enter).

Бўлимга тегишли қизиқарли хабарлар

Фикр билдириш учун қайдномадан ўтишингиз сўралади ва телефон ракамни тасдиклаш керак булади!

Сув остида кўрилган энг улкан тирик мавжудот: У 34 метр узунликда ва Наполеон давридан бери яшаб келмоқда

Океаннинг ўзидан пайдо бўлган маржон рифлари ернинг хазинаси ҳисобланади, чунки улар кўплаб денгиз жонзотларига бошпана беради ва...

Россияликлар рекорд суръатда ўлмоқда

2024-йил якунларига кўра, Россияда табиий йўқотиш – яъни вафот этганлар ва туғилганлар сони орасидаги фарқ 596,2 минг кишини ташкил этди.

Зеленский президентликдан кетиш шартини айтди

Мен Путин учун жуда ноқулай одамман. Биз бир-биримизни биламиз.

"Ўқишга кетяпман деб ўйлагандим..."

Украинада асирга тушган шимолий кореялик снайпер билан суҳбат эълон қилинди.

Наврўзда Ўзбекистон аҳолиси неча кун дам олади?

Наврўз байрамида Ўзбекистон аҳолиси кетма-кет 5 кун дам олади.

АҚШ Европага уч ҳафта вақт берди

Акс ҳолда, АҚШ ўз қўшинларини Европа қитъасидан олиб чиқиб кетади, деб ёзади Аалтола.

Россия ва Украина келишувга эришди

Курск вилоятидаги жанглар 2024 йил 6 августдан бери давом этмоқда.

Мексикадаги қирғоқлардан бирида ноёб “қиёмат балиқлари” топилди

Бу балиқнинг пайдо бўлиши фалокатларнинг хабарчиси бўлиши мумкинлиги ҳақида афсона ҳам бор

«Сити»ни ёзда 7 футболчи тарк этиши мумкин

«Манчестер Сити» раҳбарияти ва бош мураббий Пеп Гвардиола ёзда бир неча ёши катта футболчиларни сотиб, жамоани қайта қуриш ниятида.

Гвардиола "Реал Мадрид" - "Манчестер Сити" ўйини якунида Анчелоттига юзма-юз келиб айтди: "Siz ..."

Ҳакам охирги ҳуштагини чалиши билан Пеп Гвардиола Карло Анчелоттини табриклаш учун унинг олдига борди...

Геологлар улкан олтин захирасини топиб олди

Узоқ вақт ер остида яшириниб ётган кон яқинда топилди ва ундаги олтин миқдори ҳайратланарли даражада кўп эканлиги аниқланди.

Ўзбекистонда пенсия ва нафақалар миқдори оширилиши мумкин

Жорий йилнинг 4 февралида Статистика агентлиги «2024 йил декабр ойида ўтган йилнинг май ойига нисбатан ҳисобланган истеъмол нархлари индексидан келиб чиқиб, 2025 йил учун ҳисобланган минимал истеъмол харажатлари (МИХ) қиймати бир ойда киши бошига 669 минг сўмни ташкил этгани»ни маълум қилди.

Россияда доллар нархи кескин тушиб кетди

Россия Марказий банки 2024 йил октябридан бери илк бор долларнинг расмий курсини ₽97 пастга туширди.

Озод этилган исроиллик асирнинг сўзлари кўпчиликни ҳайратлантирди: "Сафингизда бўлишни истардим"

Фаластин қаршилик ҳаракати томонидан асирга олинган ва кейинчалик озод қилинган яҳудий Александр Турбонов тутқунликда бошидан ўтказганлари ҳақида ҳайратланарли баёнот берди.

Бу ҳафта қор ёғиши кутилмоқда

Мамлакатнинг марказий ва жануби-шарқий вилоятларида 29-31 январда вақти-вақти билан қор ёғади.

Рубль қимматлади, доллар "қулаш"да давом этмоқда

Марказий банк валюталарнинг сўмга нисбатан 26 февраль куни амалда бўладиган қийматини маълум қилди.

Алламжонов суиқасд тафсилотларини илк бор гапириб берди

Интервьюда Алламжонов ўзининг "суиқасддан омон қолгани сабаби"ни "Калашников автомати қисилиб, отилмай қолгани"да кўриши ҳақида гапирган.

Путин Донбасс ресурсларини Трампга таклиф қилди

Бу ҳақда Россия етакчиси журналист Павел Зарубинга берган интервюсида маълум қилди.

Daily Express нашри Россиянинг Лондонга мумкин бўлган ядровий зарбасининг потенциал оқибатларини эълон қилди

Кейинги зона 134 км² бўлган “ўртача портлаш радиуси” бўлиб, бу биноларнинг вайрон бўлишига ва ёнғин чиқишига олиб келади.

АҚШ БМТда Украинага қарши овоз берди

24 феврал куни БМТ Бош Ассамблеяси Украина ва Европа давлатлари ташаббуси билан қабул қилинган резолюция учун овоз берди.

Пётр Биринчига Полтавада "жой йўқ"

Бу "Россия империяси изларидан халос бўлаётган жамиятнинг онгли ва масъулиятли ҳаракатидир".

Беларусда Трамп Владимирович дунёга келди

Беларусда бир оила ўғлига Трамп деб исм қўйибди. Боланинг отасининг исми Владимирович экан, деб хабар бермоқда Россия оммавий ахборот воситалари.

Жанубий Кореяда кўприк қулаши оқибатида 3 киши ҳалок бўлди

Кўприк остида жами саккиз нафар ишчи бўлган, улардан уч нафари ҳалок бўлган, беш нафари эса яраланган.

Тошкентдаги боғчада тарбиячи болани овқат емагани учун стулга скотчлаб қўйди

Ташкилот маъмурияти тарбиячилар С.А. ва Х.М. билан тузилган меҳнат шартномаларини бекор қилган ва уларни ишдан бўшатган, дейилади бошқарма ахборотида.

Бокуда 15 киши спиртли ичимликдан заҳарланиб вафот этди

Дастлабки маълумотларга кўра, жабрланганлар таркибида 75% ва 95% алкогол бўлган турли хил гигиена воситаларидан фойдаланган.

Тожикистон ва Қирғизистондан контрабанда йўли билан олиб келинган 48 кг.дан ортиқ наркотик моддалар мусодара қилинди

Натижада унда йўловчи сифатида кетаётган, мазкур туманда яшовчи, 1999 ва 2002 йилларда туғилган 2 нафар фуқарога тегишли сумкаларда жами 19 кг. 915 гр. “гашиш” моддаси борлиги аниқланди

Наманганда Lacetti катта тезликда 11 ёшли қизни уриб юборди

Вилоят йўл ҳаракати хавфсизлиги бошқармаси берган маълумотга кўра, қизалоқ оғир тан жароҳати билан шифохонада вафот этган.

Украина аскарлари Доналд Трампни "Россиянинг энг яхши агенти" деб атаб, унинг "хоинлиги"дан ғазабланмоқда

Украиналик зобит Киев кучларининг "бардош бериши" ва урушни тезроқ тугатмоқчи бўлган АҚШ президенти Доналд Трампга қарши чиқиши кераклигини таъкидлади

Украинанинг АҚШ томонидан эълон қилинган қарзни тўлаши учун юзлаб йиллар талаб этилади

The Economist нашри ҳисобларига кўра, Украинанинг ўз ер ости бойликлари эвазига ҳарбий ёрдам учун АҚШ томонидан эълон қилинган ярим триллион долларлик қарзни тўлаши учун юзлаб йиллар керак бўлади.

Зеленский: "Баъзилар Россиянинг ҳамтовоқига айланди"

Украина президенти Владимир Зеленский Киевда ўтказилаётган Украинани қўллаб-қувватлаш бўйича халқаро саммитда Украина, Европа ва АҚШ Россияга қарши музокаралар столида ўтириши лозимлигини билдирди.

Дунё аҳолиси энг кўп бўлган мамлакатлардан бири: Россиядан кўп аҳолиси бор, аммо майдони 115 марта кичик

2022 йилда унинг аҳолиси 165 миллион кишини ташкил этган, 2024 йилга келиб эса 170 миллиондан ошиб кетди.

Шимолий Корея АҚШни ядровий кулга айлантириш билан таҳдид қилмоқда

Шимолий Корея ўзининг ядровий салоҳиятини кучайтирмоқда. Пхенян АҚШ ва унинг жанубий кореялик иттифоқдоши ўртасидаги ҳарбий ҳамкорликка қарши туриш учун "стратегик воситалар"дан фойдаланишини огоҳлантирди

Америка қарзи ва қуролга айлангган доллар

АҚШ дунёдаги энг йирик истеъмол иқтисодиёти ҳисобланади, чунки ҳам ҳукумат, ҳам америкаликлар ўз истеъмолини молиялаштириш учун ғоят катта қарзга ботишади.

"Бу минерал ресурслар ҳақидаги фирибгарликдир"

Трамп ярим триллион долларлик жамғарма тузмоқчи...

АҚШ ўз иқтисодиёти атрофида тўсиқлар қуриш ва тарифлар билан таҳдид солаётган бир пайтда, Хитой ўз иқтисодиётини очмоқда

Агар Американинг глобаллашувдаги роли тўхтовсиз ўсиб бораётган қарз асосида дунё маҳсулотлари ва ресурсларини истеъмол қилиш бўлган бўлса, Хитойнинг роли...

Шри-Ланкада суд залида гумонланувчи отиб ташланди

Қуролни 25 ёшли қиз текширувлардан олиб ўтган — уни саҳифалари кесиб олинган китоб ичига яширган.

АҚШ ва Исроил делегациялари БМТ кенгаши сессиясига келмади

БМТ Инсон ҳуқуқлари кенгашининг олий даражадаги сессияси очилишида илк марта АҚШдан биронта вакил қатнашмади.

Зеленский «украиналикларнинг ўн авлоди» тўлайдиган шартномага имзо чекмайди

Президент Владимир Зеленский баёнот беришича, у Украинанинг АҚШдан $500 млрд қарздорлигини тан олмоқчи эмас ва «украиналикларнинг ўн авлоди» тўлайдиган шартномага имзо чекмайди.

Бугун 3 кунга 3 йил бўлди...

2022 йил 24 февраль куни эрта тонгда рус қўшинлари Украинага кенг кўламли босқинни бошладилар.

Исроил Ливан жанубига ҳаво ҳужумларини бошлади

Ўт очишни тўхтатишга қарамай, Исроил армияси Ливан жанубидаги бир қанча ҳудудларга ҳаво ҳужумларини амалга оширди.