Ана холос! Пластик карталар Амир Темурга бориб тақаладими?
Тошкент вилояти ҳокимияти Республика Маънавият ва маърифат маркази вилоят бўлими раҳбари Сайёра Файзиеванинг дунё кашфиётига бағишланган мақоласини эълон қилди. Унинг фикрича, замонавий пластик карталар прототипини Амир Темур ихтиро қилган. Бу ҳақда "podrobno.uz" ёзмоқда.
"Ҳозирда кенг қўлланиладиган ва тўлов воситаси сифатида кенг фойдаланиладиган банк пластик карталари Амир Темур томонидан ўйлаб топилган кўринади. Ҳеч бўлмаганда уларнинг прототипи. Сиз ажабланасизми? Кейин диққат билан ўқинг ва тингланг", дейди Файзиева.
Унинг сўзларига кўра, Амир Темурнинг катта хотини Чингизхон авлодига мансуб Сароймулхоним бўлган. Унинг хонлигининг келиб чиқишини ҳисобга олиб, у Бибихоним (оқсоқол хоним) этиб тайинланган. Сароймулхоним жуда ақлли, эҳтиёткор, тадбиркор аёл эди.
У ички ва ташқи сиёсатнинг барча нозик жиҳатлари ҳақида кўп нарсаларни билар эди, сахий, мурувватли сифатида танилган ва хайрия ишларида тенгдошларидан олдинда эди. Аслида, у эри билан Темурийлар давлатини бошқарган ва ҳунармандчилик, қурилиш, маданият ва давлатнинг ижтимоий ҳаётига катта эътибор берган. Бу ишончли далиллар.
Тарихий ҳужжатлар шуни кўрсатадики, Амир Темур Эронда ўз юришини бошлаганида, катта Исфаҳон шаҳрини қамал қилиш узоқроқ давом этган. Соҳибқирон хотинига қуйидаги мазмунда хат юборади: "Бизнинг қўшинларда пул тугаб қолди, бизга олтин юборинг".
Бибихоним шундай жавоб берди: "Пулингиз тугаган бўлса, сизнинг сиёсатингиз (энг умидсиз вазиятлардан чиқиш қобилияти маъносида) ҳам тугадими?" Амир Темур бироз ўйланиб, кейин турли ҳайвонларнинг суяклари кесишни, амир муҳри ёпиштиришни ва вақтинча пул сифатида муомалага чиқаришни буюрди. Армияга берилган бундай "иш ҳақи" барча бозорларда қабул қилинди.
"Темур жангчилари кундалик эҳтиёжлар учун зарур бўлган нарсаларни: озиқ-овқат, кийим-кечак, жиҳозлар ва бошқа товарларни сотиб олишлари мумкин эди. Исфахонни қўлга киритгандан сўнг, бундай "пуллар" тўлиқ кумуш, мис ва олтин тангаларга айлантирилди. Худди шундай "суяк пуллар"ни "инсоният тарихидаги биринчи пластик карта деб ҳисоблаш мумкин", дейди Сайёра Файзиева.
Бошқа фактлар бутун дунёга маълум. Кредит карта ғояси 1880 йилда Эдвард Белламининг "Ўтмишга назар" китобида илгари сурилган. Бироқ, аслида, биринчи кредит карта фақат 1914 йилда таниқли "Mobil Oil" компанияси томонидан чиқарилган (илгари бу компания General Petroleum Corporation of California деб номланган эди).
Ушбу компания томонидан чиқарилган карточкалар нефт маҳсулотлари савдоси учун тўловларни амалга ошириш учун ишлатилган. Биринчи карталар картондан эди.
Шуниси қизиқки, қадимги даврларда ҳам одамлар пулнинг прототипи сифатида турли хил нарсалардан - қобиқ, тош, тиш ва ҳайвонлар суяклари ҳамда бошқа воситалардан фойдаланганлар.
